Trwała zmiana osobowości po doświadczeniu ekstremalnej sytuacji jest często określana jako zmiana osobowości wywołana traumą lub zmiana osobowości spowodowana stresem pourazowym. Zmiany te występują, gdy osoba doświadcza intensywnego lub zmieniającego życie wydarzenia, takiego jak wojna, poważny wypadek, klęska żywiołowa lub przemoc. Psychologiczny i emocjonalny wpływ wydarzenia może być tak głęboki, iż zmienia sposób, w jaki dana osoba postrzega świat, wchodzi w interakcje z innymi i radzi sobie z emocjami.
Trwała zmiana osobowości po doświadczeniu ekstremalnej sytuacji objawia się poprzez:
- Emocjonalne odrętwienie lub podwyższona wrażliwość: osoby mogą stać się oderwane od rzeczywistości i mniej wrażliwe na emocje, albo bardziej wrażliwe i reaktywne na stres lub bodźce.
- Nadmierna czujność: ciągłe uczucie bycia na krawędzi lub w niebezpieczeństwie, choćby w bezpiecznym otoczeniu. Jest to powszechne u osób z PTSD (zespół stresu pourazowego).
- Utrata zainteresowania lub apatia: osoba może stracić zainteresowanie rzeczami, które kiedyś lubiła, lub stać się obojętna na osoby lub czynności, które kiedyś były dla niej ważne.
- Zmiany w interakcjach społecznych: niektóre osoby mogą wycofywać się ze związków, podczas gdy inne mogą wykazywać bardziej agresywne lub drażliwe zachowania wobec innych.
- Zmiany poznawcze: osoby z PTSD mogą postrzegać świat inaczej, z bardziej negatywnym, cynicznym lub nieufnym nastawieniem.
- Przewlekły lęk lub depresja: wiele osób, które doświadczają trwałej zmiany osobowości po doświadczeniu sytuacji ekstremalnej mogą zmagać się z ciągłym lękiem lub depresją, które z czasem stają się częścią ich osobowości.
- Poczucie bezradności lub braku kontroli: osoba może czuć się bezsilna lub niezdolna do odzyskania kontroli nad swoim życiem, co sprawia, iż staje się mniej proaktywna lub bardziej unika stawiania czoła przyszłym wyzwaniom.
Trwała zmiana osobowości po doświadczeniu ekstremalnej sytuacji – leczenie w ramach psychotraumatologii
Zmiany w osobowości mogą stać się długotrwałe lub trwałe, zwłaszcza jeżeli nie zostaną poddane leczeniu. Terapia, taka jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT) lub pomoc w ramach psychotraumatologii, może pomóc osobom przetworzyć te zmiany i potencjalnie zmniejszyć ich wpływ. W leczeniu samego PTSD stosuje się również leczenie psychiatryczne.
