Norwegia ma wiele popularnych turystycznych atrakcji: Lofoty, Droga Trolli, Geirangenfjord i inne. Ale jeżeli chcesz zobaczyć coś mniej oblężonego przez turystów, zastanów się nad tramwajem w Trondheim.
Ten środek transportu są w wielu miastach, co jest specjalnego i interesującego w tramwaju w Trondheim? Otóż jest to najdalej na północ położona linia tramwajowa.
Pierwsza elektryczna linia tramwajowa w Trondheim, o długości 3,5 km została otwarta w 1901 roku. Bez samochodów prywatnych i przy niewielkiej liczbie innych środków transportu publicznego tramwaj bardzo gwałtownie zyskał popularność i w pierwszym pełnym roku działalności przewiózł 1,6 miliona pasażerów. Wynik ten jest szczególnie imponujący, biorąc pod uwagę, iż miasto liczyło wówczas zaledwie około 38,000 mieszkańców (dla porównania, w 2025 roku liczba mieszkańców wynosi nieco ponad 210,000).
Za względów oszczędnościowych wybrano rozstaw szyn 1000 mm i początkowo zbudowano tylko jeden tor.
W pierwszej połowie XX wieku sieć tramwajowa rozwijała się stabilnie, powstawały nowe linie, a liczba pasażerów gwałtownie rosła. W ciągu pierwszych 15 lat liczba pasażerów wzrosła czterokrotnie. Dobudowano drugi tor i nowe linie budowano jako dwutorowe, o większej odległości między torami podwójnej linii, co pozwoliło wprowadzić do eksploatacji szersze (2600 mm) wagony o większej pojemności. Dla porównania: tory tramwajowe o rozstawie 1000 mm są w Łodzi, Toruniu, Bydgoszczy i Grudziądzu, ale szerokość tamtejszych wagonów to 2350 – 2400 mm.
W 1972 roku dwóch operatorów tramwajowych w Trondheim połączyło się z miejskim przedsiębiorstwem autobusowym Trondheim Trafikkselskap. Spowodowało to pojawienie się silne presji politycznej, aby zlikwidować tramwaje na rzecz autobusów. Po kilku latach gorącej debaty władze miasta podjęły w 1988 roku decyzję o całkowitym zaprzestaniu ruchu tramwajowego. Decyzja ta była tak kontrowersyjna, iż politycy, którzy ją podjęli, zadbali o to, aby w ciągu kilku następnych dni rozebrać lub zalać asfaltem większość torów, aby tramwaje zniknęły na dobre.
Jedyną linią tramwajową, której nie zamknięto była linia Gråkallbanen o obecnym numerze 9, o długości 8,8 km, z centrum Trondheim przez ekskluzywną dzielnicę mieszkaniową Byåsen do Lian, głównego punktu dostępowego do Bymarka, największego obszaru rekreacyjnego miasta. W 1989 roku utworzono nową firmę AS Gråkallbanen, która miała obsługiwać linię tramwajową do Lian. Właścicielami firmy było 1400 lokalnych idealistów, którzy chcieli, aby tramwaje przetrwały. W 2005 roku firma ta została kupiona przezVeolia Transport Norge.
Obecnie linia Gråkallbanen o numerze 9 jest jedyną linią tramwajową w mieście. Korzystanie z niej jest trywialne: jest włączona do miejskiego systemu biletowego, który obejmuje również autobusy. Bilety można kupić w automatach, w aplikacji, SMS-em, w niektórych sklepach. Bilet 90-minutowy kosztuje NOK 45 (około PLN 16, EUR 4) , a bilet 24-godzinny NOK 135 (około PLN 48, EUR 11).
A wracając do rekordu najbardziej północnego tramwaju na świecie: Trondheim ma ten rekord od 2004 roku, kiedy to zlikwidowano tramwaje w Archangielsku. Jeszcze wcześniej (1907-1964) rekord należał do szwedzkiej Kiruny. Trondheim leży 2950 km od bieguna północnego, Archangielsk – 2830 km, a Kiruna – 2460 km.
Na zakończenie: video z przejazdu Gråkallbanen w zimie
