Tarnowskie Góry

Tarnowskie Góry to urocze, historyczne miasto położone w województwie śląskim, na skraju konurbacji górnośląskiej, około 30 km od Katowic i Gliwic, przy trasie nr 11, w pobliżu Jeziora Nakło-Chechło. Blisko stąd jest do dobrodziejstw dużych miast, natomiast sam ośrodek otoczony jest kompleksami leśnymi, kryjącymi atrakcyjne zbiorniki wodne, wytyczone ścieżki rowerowe i inne atrakcje.

Tarnowskie Góry to dla mnie szczególne miejsce, gdyż to nasze miasto rodzinne. W ostatnich latach tym bardziej atrakcyjne, iż z obiektami UNESCO! Zapraszam więc do poznania tego pięknego i atrakcyjnego miasta najpierw wirtualnie, a później na żywo!

Atrakcje Tarnowskich Gór

Miasto może poszczycić się wieloma atrakcjami, ale turyści głównie przybywają tu do podziemi tarnogórskich, których fragmenty udostępniono dla turystów w postaci podziemnych tras turystycznych. To prawdziwa osobliwość na skalę europejską.

Te najcenniejsze atrakcje w Tarnowskich Górach doceniono na świecie, ponieważ latem 2017 roku podziemia tarnogórskie, zarówno jako cenne siedlisko przyrodnicze jak i historyczna pamiątka myśli technicznej, zostały wpisane na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Unesco. Zobacz nasz przewodnik po Tarnowskich Górach, na pewno pomoże Ci on w zaplanowaniu i zwiedzeniu tego miasta! Oto najlepsze atrakcje w Tarnowskich Górach!

1. Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach

Zabytkowa Kopalnia Srebra przy ulicy Szczęść Boże to najsłynniejsza atrakcja w Tarnowskich Górach, znana w całej Polsce! Zwiedza się ją z przewodnikiem, a poznawanie podziemnych korytarzy odbywa się pieszo i w łodziach. Cała trasa ma 1740 metrów, z czego 270 przepływa się łodziami ciągniętymi liną. Zwiedzaniu towarzyszą multimedialne akcenty.

2. Skansen Maszyn Parowych

Na powierzchni koło Kopalni dodatkowo zobaczysz Skansen Maszyn Parowych m.in. z kolorowymi parowozami, na które można się wspinać i mini Kolejką Skansenową. Kolejka wozi turystów odpłatnie podczas imprez plenerowych. Całość leży na Szlaku Zabytków Techniki oraz znajduje się na Liście UNESCO do 2017 roku.

3. Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach

Sztolnia Czarnego Pstrąga znajduje się w pięknym i zabytkowym Parku Repeckim, to obok Kopalni najbardziej znana atrakcja tego miasta, również leżąca na Szlaku Zabytków Techniki. Zwiedzanie Sztolni polega na przepłynięciu łodziami podziemnymi korytarzami z szybu Sylwester do Szybu Ewa, lub odwrotnie. Do 2018 roku był to najdłuższy podziemny przepływ łodziami w Polsce, w tej chwili ten laur dostał się Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu.

Tarnogórska Sztolnia licząca 600 metrów długości przez cały czas stanowi atrakcję w skali europejskiej, tym bardziej, iż to zupełnie inne doznania. Tutaj łodzie nie są elektryczne, tylko porusza je przewodnik, odpychając się rękami od skał. Cisza i mrok Sztolni pozwalają przeżyć wyjątkową przygodę. To również obiekt UNESCO. Dodatkowo w tej chwili możliwy jest w niej podziemny rafting czyli spływy pontonami, a zimą zbierają się tutaj morsy. A woda w sztolni jest naprawdę zimna! Kontakt do Sztolni: https://kopalniasrebra.pl/sztolnia-czarnego-pstraga/

4. Tarnogórski Rynek

W centrum miasta w XVI wieku ulokował się piękny Rynek, który powstawał dość chaotycznie, przy szybach górniczych. Dziś góruje nad nim wspaniały, okazały Ratusz (Rynek 4), uznawany za perłę Górnego Śląska. Pod numerem 1 na Rynku ulokowało się na piętrze Muzeum Miejskie w zabytkowym domu Sedlaczka z XVI wieku. Zaraz obok stoi w rzędzie kilka efektownych domów podcieniowych z XVI wieku. W podcieniach tych dawniej odbywał się handel.

Naprzeciw wznosi się zabytkowy kościół ewangelicki - druga po ratuszu charakterystyczna budowla na Rynku - pozostałość po czasach, kiedy w mieście przeważali protestanci. Na płycie warto zerknąć również na drewnianą studnię miejską, została ona zrekonstruowana w miejscu jednego z dawnych szybów górniczych i przypomina o górniczej przeszłości miasta. Oczywiście na tarnogórskim Rynku znajdziesz też kawiarnie i restauracje.

5. Ratusz w Tarnowskich Górach

Okazały gmach - perełka miasta i całego Górnego Śląska. Wcześniej władze siedzibę miały w innych budynkach na rynku. Obecny Ratusz powstał w latach 1896-98 w stylu neorenesansu północnego z elementami gotyku. Uroczyste poświęcenie ratusza miało miejsce 11 sierpnia 1898 roku, w obecności hr. Guido Henckel von Donnersmarck - jednego z najbardziej wpływowych ludzi ówczesnej Europy. Na fasadzie widnieje postać tarnogórskiego gwarka z 1959 roku.

6. Deptak czyli ulica Krakowska

W ostatnich latach tarnogórski deptak wypiękniał, odnowionych zostało kilka ciekawych kamienic, szczególnie w dolnej partii ulicy, gdzie w 2013 roku, u zbiegu z ulicą Tylną stanęła też interesująca rzeźba Gwarka, pierwsza z całego cyklu rzeźb tarnogórskich Gwarków. Cały bruk na ulicy Krakowskiej został wymieniony a dodatkowo powstała mała architektura czyli stylowe oświetlenie, romby i ławki. Przy wielu witrynach dba się o zieleń i kwiaty, dzięki czemu na głównym trakcie miasta jest przyjemniej.

7. Zamek w Starych Tarnowicach

Kilka kilometrów od centrum miasta, w dzielnicy Stare Tarnowice, odwiedzić można piękny zamek z XVI wieku. Budowla przez lata pozostawała w totalnej ruinie, ale za sprawą prywatnego inwestora odzyskała dawny blask i cały kompleks, z Gospodą u Wrochema w zabytkowej masztalarni, hotelem w dawnej oborze i pięknym obejściem, zachwyca dziś swą urodą. Obiekt udostępniono dla turystów, wejście na teren przy zamku jest darmowy, ale zwiedzanie wnętrz zamku i wejście na wewnętrzny dziedziniec jest płatne.

8. Dzwonnica Gwarków

Zabytkowa, drewniana Dzwonnica Gwarków stoi na Placu Gwarków, przy kościele Św. Apostołów Piotra i Pawła. Pochodzi z XIX wieku, a na obecne miejsce została przeniesiona w 1955 roku. Wcześniej stała w kamieniołomie w Bobrownikach, gdzie wyznaczała dzwonkiem szychtowym czas pracy dawnym gwarkom tarnogórskim czyli górnikom.

9. Rzeźby Gwarków w Tarnowskich Górach

Gwarkowie to dawni górnicy, którzy drążyli podziemne korytarze pod miastem i wydobywali cenny kruszec. Dziś pamiętamy o nich przemierzając tarnogórski szlak gwarków czyli odwiedzając rzeźby Gwarków. Pierwsza z nich stanęła na deptaku w 2013 roku i od tamtej pory co roku w okolicach Barbórki pojawia się w mieście kolejna rzeźba Gwarka. W 2020 roku stanęła ósma rzeźba, koło starego kościoła Św. Marcina, a w 2021 roku dziewiąta rzeźba w Strzybnicy.

Poniżej zamieszczamy też mapkę z zaznaczonymi pomnikami Gwarków ;)

10. Zalew Nakło Chechło

Kilka kilometrów na północ od centrum miasta rozlewa się interesujący zbiornik rekreacyjny - Zalew Nakło Chechło, z piaszczystymi plażami i infrastrukturą wodno-turystyczną. Polecić tu warto OW Żagiel, gdzie smacznie zjesz, wypoczniesz na tarasie i wypożyczysz rower wodny lub kajak. Latem w weekendy jest nad jeziorem tłoczno, zaś zimą aktywne są tutaj morsy, po morsowaniu można zaś napić się grzańca u Adika, od strony Nowego Chechła. Od strony Miasteczka Śląskiego warto polecić Restaurację Hrabina Wrońska, z plażą ze strzechami. Parkingi wokół jeziora są bezpłatne, ale latem wjazd samochodem jest płatny. Rowery są zwolnione z opłat.

11. Makieta Semafor

Makieta kolejowa Semafor mieści się na zabytkowym dworcu kolejowym, na piętrze. Przygotowano tu sporą wystawę przypominającą gliwickie Kolejkowo. To świetna miejscówka dla dzieci, ale nie tylko. W miejscu autentycznego, rozbudowanego węzła kolejowego, powstała makieta z modelami pociągów, która na pewno Ci się spodoba. Kontakt: https://www.facebook.com/MKSEMAFOR/

12. Park Miejski w Tarnowskich Górach

Tarnowskie Góry to miasto zielone, w centrum od ponad 100 lat istnieje Park Miejski z fontanną, amfiteatrem, placem zabaw i licznymi ścieżkami. Powstał w 1903 roku i dodam, iż Park Miejski w Tarnowskich Górach to pierwszy w Polsce, a może i Europie przykład rewitalizacji obszarów pogórniczych. Powstał bowiem na warpiach czyli pozostałościach po XIX-wiecznych kopalniach rud. Jego powierzchnia to ponad 20 ha.

Ciekawostką są też głazy narzutowe w parku, z których największy ma obwód ponad 5 metrów i stanowi pomnik przyrody. Zimą na sporej górce w centralnej części parki kwitnie białe szaleństwo. Niedaleko zaś jest amfiteatr, gdzie latem realizowane są czasem koncerty, imprezy i interesująca akcja Śniadanie na Polanie. Obok działają korty tenisowe.

13. Park Repecki

Kilka kilometrów od centrum, w dzielnicy Stare Tarnowice, przy ulicy Repeckiej rozciąga się wspaniały Park Repecki przypominający miejscami prawdziwy las. To zabytkowy park, który założyli jeszcze Donnersmarckowie. Był to ich myśliwski azyl, ogrodzony, z nieistniejącym już rodowym pałacem z lat 90. XIX wieku, zachowaną do dziś leśniczówką z 1824 roku, zwierzyną oraz wspaniałymi drzewami sprawdzanymi z Europy!

Dziś sieć ścieżek zachęca tu do spacerów, tym bardziej, iż w parku mieści się Sztolnia Czarnego Pstrąga oraz malownicza dolina Dramy. Park jest ogromny, ma około 200 ha i jednym z większych w całym regionie, płynie tędy rzeka Drama.

14. Rezerwat Leśny Segiet

Rezerwat Segiet powstały w 1953 roku ciągnie się na granicy Tarnowskich Gór i Bytomia, aż po dolomitowy kamieniołom Blachówka. To wspaniałe miejsca na rekreację - rowerową i spacerową. Porasta tu piękna buczyna, toteż miejsce jest wyborne jesienią. Rezerwat ma powierzchnię ponad 20 ha, ale cały Las Segiecki to już 500 ha. Porasta zbocza Srebrnej Góry, która już w średniowieczu była eksploatowana górniczo.

15. Park Wodny w Tarnowskich Górach

Całoroczny obiekt oferujący baseny pod dachem oraz strefę dla dzieci na wolnym powietrzu powstał na obrzeżach Tarnowskich Gór i stanowi świetną, rodzinną miejscówkę. Czeka tu wiele wodnych atrakcji, a ponadto sauny. Zimą działa tutaj lodowisko.

16. Hala Sportowa w Tarnowskich Górach

W 2015 roku koło Parku Wodnego powstała nowoczesna Hala Sportowa, która może posłużyć zarówno amatorom, jak i zawodowcom. Można tu trenować wszystkie gry zespołowe, jest też ściana wspinaczkowa i squash.

17. Sport Dolina

Nawet zimą nie można się nudzić w mieście, gdyż na granicy Tarnowskich Gór i Bytomia, w kamieniołomie Blachówka powstał świetny ośrodek sportowy Sport Dolina, który oferuje wiele atrakcji, ale najważniejszą jest stok narciarski z wyciągiem, miejscem nauki dla dzieci, wypożyczalnią sprzętu i instruktorami. Wokół prowadzi wiele ścieżek spacerowych, to ładny teren na rekreację rodzinną.

18. Stary kościół Św. Marcina

W dzielnicy Tarnowskich Gór - Starych Tarnowicach, stoi od XV wieku niewielki kościółek Św. Marcina, który w dobie baroku trochę rozbudowano. Dziś to najstarsza świątynia w mieście i zarazem cenny zabytek, udostępniony do zwiedzania po kontakcie telefonicznym (tel. 783-376-789). Opiekuje się nim Stowarzyszenie Dziedzictwo. Kościółek stoi na cmentarzu, za dużo większym, nowym kościołem Św. Marcina, który zresztą tylko z nazwy jest nowy, bo również jest zabytkowy.

19. Dworek Goethego

Niedaleko Rynku, przy ulicy Górniczej stoi zabytkowy Dworek Goethego, kryjący dziś restaurację Praha. Dawniej dworek gościł w swych progach poetę Johanna Wolfganga von Goethe, stąd dziś jego nazwa.

20. Murale w Tarnowskich Górach

W 2021 roku przy ulicy Opolskiej, niedaleko Rynku powstał interesujący i wielki mural zatytułowany "Gwarki 2021". Dziś cieszy oko, bo jest kolorowy i efektowny. Mural autorstwa Łukasza Zasadni to dzieło o wymiarach blisko 12 na 11 metrów. Jego wzór wybrano w konkursie. Co ciekawe, podobno wykonany jest przy pomocy ekologicznych farb, które pochłaniają smog. Kiedyś znajdował się tutaj słynny w Polsce Zakład Odzieżowy Tarmilo. Został jednak wyburzony i w jego miejscu powstał parking, a na ścianie jednej z kamienic właśnie ten unikalny mural mówiący o górniczej historii miasta Tarnowskie Góry.

W Tarnowskich Górach znajdziesz też inne murale, np. ten w bramie przy ulicy Bondkowskiego. Nowy mural powstał też przy Obwodnicy, koło osiedla Osada Jana. Powstał on na garażach i jest długi na 84 metry. Nawiązuje do pochodu gwarkowskiego. Autorką projektu jest tarnogórska ilustratorka, współorganizatorka Żywe Srebro Festiwal, autorka marki No hejo – Kamila Loskot.

Nowe murale od 2022 roku zobaczysz też w Tarnowskich Górach przy ul. Żeromskiego 64, w dzielnicy Repty Śląskie. Barwne dzieło zostało stworzone przez Jerzego Staszczyka przy współpracy z bytomskim Stowarzyszeniem Jarmark Kultury.

21. Park Przygód i Atrakcji w Wilkowicach

To fantastyczny kompleks rozrywkowy dla całej rodziny. Znajduje się w Wilkowicach koło Zbrosławic, kilkanaście kilometrów na zachód od Tarnowskich Gór. Park zapewnia zabawę na cały dzień, na świeżym powietrzu, z dala od głównych ulic i zgiełku miasta, bo powstał na terenie rozległego parku krajobrazowego.

Rozlewa się tu malowniczy staw, a wokół niego powstała plaża, świetny plac zabaw i zwierzyniec z ciekawymi gatunkami zwierząt przyzwyczajonych do karmienia miejscową karmą, przez to aż pchają się do ludzi zza ogrodzeń. Całość otacza i wypełnia cudna zadbana roślinność.

22. Park Trampolin JumpWorld

To świetna miejscówka dla dzieci, gdzie mogą się wyszaleć do woli, choć tak naprawdę mogą tu również poćwiczyć i dorośli. Poza zwykłymi trampolinami są też areny na gry i zawody.

23. Kolorowe jeziorka Pasieki

Malownicze oczka wodne o różnym zabarwieniu, rozlewające się w lesie, na terenie dawnej kopalni rud żelaza Bibiela, na tzw. Pasiekach, między Miasteczkiem Śląskim, Bibielą a Zalewem Zielona. Na teren dawnej kopalni prowadzi żółty szlak rowerowy tzw. Leśno Rajza.

24. Pałac w Rybnej

To zabytkowy obiekt stojący w dzielnicy Tarnowskich Gór - Rybnej. To miejsce, gdzie możesz posłuchać koncertów na żywo, pałac natomiast jest późnobarokowy, wzniesiony w 1796 roku dla rodziny Warkoczów - ówczesnych właścicieli osady.

Mapa atrakcji Tarnowskich Gór

Poniżej udostępniamy mapke Tarnowskich Gór z zaznaczonymi atrakcjami. Mam nadzieję, iż się przyda podczas planowania pobytu w tym uroczym mieście.

Gwarki w Tarnowskich Górach

Święto miasta Tarnowskie Góry znane jest jako Dni Tarnogórskich Gwarków. Popularne Gwarki organizowane są w drugi weekend września, już od 1957 roku. Na Gwarki przybywają mieszkańcy całego Górnego Śląska.

Najważniejszy element Gwarków to historyczny, barwny pochód, przechodzący o godzinie 11.00 w niedzielę ulicami Tarnowskich Gór. W pochodzie zobaczysz ponad 100 historycznych postaci, które były związane z miastem. Pochód otwiera legendarny chłop Rybka, który znalazł pierwszy odłamek kruszczu i tym samym rozpoczął historię tego miasta. Spotkać można też Skarbnika - legendarnego ducha kopalni, rycerza Adama de Tarnowice, założycieli miasta, królów Polski jak Jana III Sobieskiego czy Augusta II Mocnego. Przewijają się też cesarze europejscy w postaciach cara Aleksandra I czy Wilhelma II Hohenzollerna. W historycznym pochodzie biorą udział setki uczestników i jest to jedno z największych i najbardziej unikalnych wydarzeń tego typu w całej Polsce.

Dni Gwarków to nie tylko pochód, ale kilkudniowa impreza z udziałem gwiazd polskiej estrady. Przyciąga ona rzesze ludzi, bo koncerty są bezpłatne. Scena główna znajduje się na Rynku, ale cała starówka podczas weekendu z Gwarkami zmienia się w wielki jarmark. Przy ulicy Strzeleckiej czekają choćby karuzele, a na Placu Wolności rękodzieło.

Gdzie zjeść w Tarnowskich Górach?

W mieście turystów zaprasza sporo dobrych restauracji oraz kawiarni, w których nie tylko można dobrze zjeść, w ładnych okolicznościach napić się kawy, ale też spotkać się z przyjaciółmi. Kawiarnie skupione są przede wszystkim wokół klimatycznego rynku, tu polecam Café Silesia - Gryfny Kafyj. Obok znajdziesz pizzerię, a w jednej z kamienic czeka też elegancka Restauracja Skarbiec.

Na deptaku polecam Restaurację Brick z pyszną kuchnią, a przy ulicy Karola Miarki, też w centrum - Bistro Miarki 8 - pyszne jedzenie i fajny klimat! Obok na szybkie, ale bardzo smaczne jedzenie można wstąpić do Pizzerii U Wronów (ul. Karola Miarki), w centrum zaprasza też lubiane przez mieszkańców Taco Mexicano (ul. Stalmacha). W zamkowych zabudowaniach w Starych Tarnowicach warto odwiedzić Gospodę u Wrochema, w Ptakowicach polecam Restaurację i Ośrodek Jeździecki Lando.

Tarnowskie Góry - noclegi

Tarnowskie Góry oferują kilka ciekawych obiektów noclegowych, w samym centrum powstał kilka lat temu Hotel Opera z pyszną restauracją leżącą na Szlaku Śląskie Smaki, jeszcze bliżej rynku znajdziesz Hostel Młotek i Perlik, idealny np. do grupowego zwiedzania, a przy Parku Wodnym mieści się Hotel Neo. jeżeli chcesz przenocować z dala od centrum, w zacisznej okolicy, polecam Ci Lando, gdzie dodatkowo czekają na Ciebie konne przejażdżki.

Historia Tarnowskich Gór

Tarnowskie Góry to jedno z najstarszych miast górniczych w Europie. Najstarsze ślady osadnictwa prehistorycznego odkryto tu w Rybnej i Repecku (dzisiejszych dzielnicach miasta). Pochodzą z epoki kamiennej i przypadają na 10.000-4.000 rok p.n.e. Pierwsze wzmianki o tych ziemiach pochodzą z 1201 roku, gdy cystersi założyli wieś Repty. Już w 1247 roku otrzymali przywileje górnicze, a pierwszą bryłę kruszcu srebronośnego wg legendy wykopał chłop Rybka. Około 1490 zaczęli przybywać tu osadnicy, a na terenie wsi Tarnowice zaczęły powstawać "gory" czyli staropolskie kopalnie. To stąd wzięła się nazwa Tarnowskie Góry.

Prawa miejskie

Powstanie miasta związane więc było bezpośrednio z odkryciem bogactw mineralnych - rud cynku i ołowiu z domieszką srebra. Założył je książę opolski Jan II Dobry w 1526 roku. W tym samym roku miasto otrzymało od niego prawa miejskie, a współfundatorem ośrodka był Jerzy von Ansbach z linii Hohenzollernów, który w tym czasie zarządzał Tarnowskimi Górami. On też nadał miastu herb. W 1528 roku Tarnowskie Góry otrzymały Ordunek Gorny czyli pierwszą ustawę górniczą. Dzięki temu Gwarkowie czyli górnicy, ciężko pracowali w podziemnych chodnikach, a mieszczanie bogacili się.

To był tzw. złoty wiek dla miasta, bowiem w owym XVI stuleciu nastąpił największy rozwój, Tarnowskie Góry wyprzedziły znaczne starszy Bytom, to tutaj mieściły się najważniejsze urzędy. W kolejnym wieku, za sprawą wojny 30-letniej Hohenzollernowie zostali wygnani, zaś miasto za cesarskie długi dostało się rodzinie Henckel von Donnersmarck, która władała tymi ziemiami ponad 300 kolejnych lat.

Rewolucja przemysłowa w mieście

Wielkim problemem w kopalniach tarnogórskich była woda zalewająca chodniki. W XIX wieku sprowadzono tu maszyny parowe, które pomagały w odwadnianiu korytarzy, a przyczynił się do tego wielce hrabia Fryderyk Wilhelm von Reden. Pierwszą w Tarnowskich Górach maszynę parową sprowadzoną z Anglii uruchomiono jeszcze w 1788 roku. Była jedną z pierwszych na całym kontynencie! istotną rolę w historii miasta odegrał też Rudolf von Carnall, który kierował Górnośląską Szkołą Górniczą w Tarnowskich Górach.

Poza maszyną parową, działały też w kopalni kieraty konne, które również odwadniały chodniki. Potrzebowały jednak do uruchomienia aż 40 koni jednocześnie, 120 na dobę, tak więc zarówno kieraty, jak i maszyny parowe, były bardzo drogie w utrzymaniu i mało opłacalne. Najtańszym sposobem okazały się sztolnie odwadniające, jak np. XIX-wieczna Sztolnia Głęboka Fryderyk, której fragment dziś jest udostępniony w postaci Sztolni Czarnego Pstrąga. W tym czasie istniało tu 78 zakładów przemysłowych, powstała kolej, która z czasem stała się potężnym węzłem kolejowym.

Po I wojnie światowej Tarnowskie Góry znalazły się w granicach polskich, ale w czasie II wojny światowej miasto, jak i całe ówczesne województwo śląskie, zostało włączone do III Rzeszy, aż do 1945 roku, kiedy ponownie stały się polskie.

Koniec górnictwa

Na początku XX wieku z powodu wyczerpania się zasobów rud zakończono wydobycie kruszców w mieście. Po wielowiekowej eksploatacji górniczej na terenie Tarnowskich Gór pozostała pod miastem gęsta sieć podziemnych wyrobisk, o długości około 150 km. Niektórzy choćby mówią o 300 kilometrach.

Ciągną się pod całym miastem aż po granice otaczających miejscowości. Udostępnione do zwiedzania są tylko niewielkie ich fragmenty, ale dają dobre wyobrażenie o tym, co dzieje się pod ziemią. Korytarze zamieszkują nietoperze.