Tabletki „dzień po” stanowią antykoncepcję awaryjną stosowaną wtedy, gdy doszło do niezabezpieczonego stosunku, lub wtedy, gdy stosowana metoda antykoncepcyjna zawiodła. Jak ich stosowanie wygląda w praktyce? Dlaczego bywają mylone z pigułkami wczesnoporonnymi? Jak zdobyć i gdzie zrealizować receptę na tabletkę? Na wszystkie te, i wiele innych pytań, znajdziesz odpowiedzi w poniższym artykule.
Czym jest tabletka „dzień po”?
Tabletka „dzień po” stanowi metodę antykoncepcji awaryjnej, a więc stosowanej wyłącznie w sytuacjach awaryjnych w celu zapobiegnięcia zapłodnieniu i zagnieżdżeniu się zarodka w jamie macicy kobiety. Nie może być stosowana jako podstawowa metoda antykoncepcji do ciągłego użytku.
Obecnie na rynku można kupić dwa produkty stanowiące antykoncepcję awaryjną – Escapelle i EllaOne. Ich skuteczność i czas, w jakim można je zażyć po niezabezpieczonym stosunku, są nieco różne – obydwa jednak są dostępne wyłącznie na receptę.
W jakich sytuacjach stosowana może być antykoncepcja awaryjna?
Tabletkę „dzień po” można zażyć po niezabezpieczonym stosunku (min. gwałtu) lub gdy stosowana metoda antykoncepcyjna zawiodła – nastąpiło pęknięcie lub zsunięcie się prezerwatywy, odklejenie plastra antykoncepcyjnego, wysunięcie krążka dopochwowego lub pomyłka w zażywaniu regularnej antykoncepcji doustnej.
Jak działa antykoncepcja awaryjna i jaka jest jej skuteczność?
Działanie tabletki „dzień po” opiera się na uniemożliwieniu zapłodnienia – uwalnianie komórki jajowej zostaje zahamowane, czyli następuje opóźnienie owulacji, co uniemożliwia zapłodnienie. Poza tym pigułka powoduje zmiany w błonie śluzowej macicy i drogach rodnych kobiety – gdyby więc po odbyciu niezabezpieczonego stosunku do zapłodnienia uwolnionej komórki jajowej jednak doszło, zarodek miałby bardzo utrudnione zadanie zagnieżdżenia się w niej.
Skuteczność antykoncepcji awaryjnej prezentuje się następująco:
- EllaOne – zawiera substancję czynną octan uliprystalu. Uniemożliwienie zapłodnienia polega na zahamowaniu lub opóźnieniu uwolnienia komórki jajowej oraz zmianie struktury błony śluzowej macicy. Skuteczność tabletki EllaOne przy zażyciu w ciągu 24 godzin po stosunku wynosi ok. 98%, ale można ją stosować do 5 dni po stosunku;
- Escapelle – substancją czynną jest lewonogestrel. Po przyjęciu tabletki następują zmiany struktury endometrium, skład śluzu szyjkowego (staje się on bardziej lepki, co częściowo unieruchamia plemniki) oraz hamowanie uwalniania komórki jajowej. Można zażyć ją do 72 godzin po odbyciu stosunku płciowego, choć najwyższą skuteczność, wynoszącą 99%, osiągnąć można zażywając ją w ciągu 24 godzin.
Czy przyjęcie tabletki „dzień po” w czasie karmienia piersią jest bezpieczne? jeżeli chodzi o tabletkę Ellaone, to należy wstrzymać się z karmieniem przez około 7 dni, bowiem jej składniki przenikają do mleka. W celu podtrzymania laktacji warto regularnie odciągać pokarm. Natomiast Escapelle nie przedostaje się do mleka matki, można więc bezpiecznie ją stosować i karmić dziecko piersią.
Należy pamiętać, iż obydwa rodzaje tabletek „dzień po” są jedynie metodą antykoncepcji kryzysowej mającą zabezpieczyć kobietę przed nieplanowaną ciążą – żadna z nich nie chroni natomiast przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Czy tabletka „dzień po” jest tabletką wczesnoporonną?
Wbrew temu, co można przeczytać w niektórych artykułach, żadna z tabletek antykoncepcji awaryjnej nie stanowi środka wczesnoporonnego. Tabletka „dzień po”, zarówno zawierająca octan uliprystalu, jak i lewonogestrel, ma za zadanie uchronić pacjentkę przed zajściem w nieplanowaną ciążę (przypominając pod tym względem zwykłe metody antykoncepcji hormonalnej), tabletki wczesnoporonne natomiast powodują wydalenie przez organizm zagnieżdżonego już w jamie macicy zarodka.
Jak stosować tabletkę „dzień po” aby zadziałała?
Wiemy już, iż należy zastosować antykoncepcję awaryjną w jak najkrótszym czasie po stosunku i należy stosować ją doustnie. Istnieją natomiast czynniki, które mogą dodatkowo obniżyć skuteczność tabletki „dzień po” i należą do nich:
- wymioty – jeżeli w czasie trzech godzin od zażycia tabletki wystąpiły u Ciebie wymioty, powinnaś przyjąć kolejną. Istnieje bowiem spore ryzyko, iż wraz z treścią żołądkową usunęłaś z żołądka także część tabletki „dzień po”;
- faza cyklu menstruacyjnego – najlepszą skuteczność tabletki „dzień po” można osiągnąć przed owulacją. jeżeli już do niej doszło, szanse uniknięcia zapłodnienia maleją;
- otyłość – u kobiet borykających się z otyłością działanie antykoncepcji awaryjnej może być mniej skuteczne.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Choć antykoncepcja awaryjna jest metodą wysoce bezpieczną, jej stosowanie jest niewskazane u kobiet:
- będących w ciąży – jeżeli masz wątpliwości, wykonaj test ciążowy, zanim przyjmiesz tabletkę,
- chorujących na astmę oskrzelową,
- chorujących na nowotwory hormonozależne,
- cierpiących na zaburzenia zatorowo – zakrzepowe,
- stosujących regularną antykoncepcję – na przykład tabletki antykoncepcyjne,
- uczulonych na laktozę,
- należy także pamiętać, iż żadna z metod antykoncepcji awaryjnej nie jest metodą przeznaczoną do regularnego stosowania.
Skutkiem przyjęcia tabletki „dzień po” mogą być, jak w przypadku każdego innego środka farmakologicznego, działania niepożądane. Należą do nich:
- bóle brzucha i miednicy,
- nudności i wymioty,
- zawroty głowy,
- bóle głowy,
- zaburzenia miesiączkowania – zdarzają się często i nie są powodem do niepokoju. jeżeli jednak po przyjęciu tabletki „dzień po” krwawienie miesiączkowe nie wystąpiło przez ponad 7 dni od spodziewanej daty, powinnaś wykonać test ciążowy,
- krwawienia międzymiesiączkowe lub nasilone krwawienie w kolejnej menstruacji,
- nadwrażliwość piersi.
Skutki uboczne występujące po zażyciu tabletki mają zwykle niewielkie nasilenie i ustępują samoistnie.
Skąd wziąć receptę na tabletkę „dzień po”?
Tabletka „dzień po” dostępna jest wyłącznie na receptę, którą wystawić może nie tylko ginekolog, ale także lekarz POZ i lekarz dyżurny Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej. jeżeli więc odbyłaś niezabezpieczony stosunek płciowy i chcesz uchronić się przed niechcianą ciążą, zgłoś się do placówki, w której zostaniesz przyjęta w najszybszym możliwym terminie.
Alternatywą jest konsultacja online z lekarzem ginekologiem. Nie musisz wychodzić z domu, narażać się na – często krępujące – pytania i uwagi, nie musisz się także obawiać odmowy wystawienia recepty. Konsultacja online trwa zaledwie kilka minut, a Twoja recepta na tabletkę „dzień po” zostanie wysłana na skrzynkę mailową w czasie nie dłuższym niż 24 godziny, zwykle jednak znacznie szybciej.
Antykoncepcja awaryjna a klauzula sumienia
Zgodnie z polskim prawem lekarzowi przysługuje prawo do odmowy wystawienia recepty na tabletkę „dzień po” – dlatego też najlepszym i najpewniejszym sposobem na jej uzyskanie jest właśnie konsultacja online. Kwestia ta wciąż budzi silne kontrowersje, bowiem zastosowanie antykoncepcji awaryjnej nie ma nic wspólnego z farmakologicznym usuwaniem ciąży.
Prawo do powołania się na klauzulę sumienia nie przysługuje natomiast farmaceutom – jeżeli otrzymałaś receptę, farmaceuta nie może Ci odmówić wydania tabletki.
Podsumowanie
Tabletka „dzień po” jest, pod warunkiem prawidłowego jej zastosowania, bezpieczną i skuteczną metodą zablokowania owulacji i zapobiegania nieplanowanej ciąży. Dzięki konsultacjom online możesz gwałtownie i bez obaw o swój komfort emocjonalny, uzyskać na nią receptę.
