Strażnik Nowak
Nowak pojawił się w zakładzie na początku zimy, wraz z pierwszymi przymrozkami. Nikt nie wiedział, skąd przybył. Od razu było widać, iż nie jest stąd. Mówił z lekkim północnym akcentem, ale bez śladu przeszłości. Portierka szepnęła, iż przysłano go z agencji ochrony, na zastępstwo. Dokumenty w porządku, trzeźwy, powściągliwy. Uprzejmy, ale odległy, jakby każde jego słowo musiało przejść przez niewidzialną ścianę.
— Najważniejsze, żeby nie spać na służbie — mruknął szef ochrony, przeglądając jego papiery. — Reszty się nauczysz.
Nowak nie spał. Nigdy. Inni strażnicy potrafili przysnąć przy kaloryferze albo przynieść składane łóżko na nocne zmiany. On zaś siedział nieruchomo jak posąg. Nie wiercił się, nie wzdychał. Tylko od czasu do czasu przenosił wzrok z monitora na metalową bramę i z powrotem. Pił tylko wodę — bez herbaty, bez cukru. Nie palił. Jedzenie przynosił w termosie — zupę i kromkę razowego chleba owiniętą w starą szmatkę. Jadł powoli, wpatrzony w pustkę, jakby posiłek był nie potrzebą, a rytuałem.
Z początku wyśmiewali się z niego. Przezwali go „Krzemień” — za kamienną nieruchomość i posępną skupienie. Żartowali, iż to uciekinier z klasztoru albo pustelnik, zwłaszcza gdy ktoś usłyszał jego szept — cichy, jak zaklęcie. Ktoś rzucił plotkę, iż to były agent: zbyt precyzyjne ruchy, zbyt bystre spojrzenie, którym czasem omiatał dziedziniec. Ale nikt nie znał prawdy. Nowak nie prowadził długich rozmów. Odpowiadał krótko, równo, jakby wykonywał misję, a nie zwykłą zmianę.
Minęły cztery miesiące. Nowak stał się częścią tła. Przestano go zauważać, jak rdzę na płotach. Dyżurował przy bramie, zapisywał nazwiska, podnosił szlaban dla ciężarówek, pilnował monitorów. Zawsze w milczeniu. Zawsze bez emocji. Czasem zdawało się, iż choćby nie oddycha — tylko patrzy, jak człowiek, któremu powierzono pilnowanie czegoś ważniejszego niż magazyny i hale.
Pewnego lutowego dnia na teren zakradł się chłopak. Jak zwykle — dziura w płocie. Chciał ukraść miedzianą rurę, myślał, iż nikt nie zauważy. Ale poślizgnął się na oblodzonej rurze przy opuszczonym hangarze i spadł. Krzyczał, aż ochrypł. Nowak usłyszał to nie przez kamery — przez dźwięk. Pobiegł tam, znalazł go. Chłopak leżał, zaciśnięte zęby, twarz bielsza od śniegu. Noga złamana, kość przebijała przez rozdartą spodninę.
Nowak wezwał karetkę. Czekając, zrobił prowizoryczną szynę z patyka i własnego paska — szybko, pewnie, jakby robił to całe życie. Milczał, tylko mocno ściskał dłoń chłopca, nie pozwalając mu stracić przytomności. Stał obok, nie odrywając wzroku, aż lekarze zabrali go do szpitala. Wrócił na posterunek, zdjął przemokniętą kurtkę, przebrał się i usiadł przed monitorem. Jak gdyby nic się nie stało. Jak gdyby to była część zwykłego dnia.
Po tym zdarzeniu zaczęto o nim mówić inaczej. Przypomniano sobie, iż zawsze przychodzi pierwszy i wychodzi ostatni. Że wokół bramy zrobiło się czyściej, jakby ktoś zamiatał nocami. Że drobne kradzieże z magazynów ustały. choćby kundel, który przyplątał się do zakładu, spał teraz pod jego drzwiami i warczał na obcych, jakby wiedział: ten człowiek to nie tylko zwykły strażnik.
A w kwietniu zniknął. Nie przyszedł na zmianę. Bez telefonu, bez słowa. Jego numer nie działał. Kierownictwo przejrzało papiery — w dokumentach nie było adresu. Tylko minimum: numer dowodu, podpis — ostry, kanciasty, i kontakt do firmy, która dawno się zamknęła. Dowód był prawdziwy, ale bez meldunku. Jakby Nowak istniał tylko na papierze.
Na stanowisku znaleziono klucze, mundur złożony jak w koszarach, i kartkę z jednym zdaniem: „Dziękuję za spokój”. Papier był stary, z pożółkłymi brzegami, pismo — wyraźne, niemal wyryte. Jeden z ochroniarzy zauważył, iż napis wyglądał dziwnie, jakby pochodził z poprzedniego wieku.
Pies siedział pod drzwiami trzy dni. Nie jadł, nie skomlał, tylko podnosił łeb, gdy skrzypiała brama. Jego oczy wpatrywały się w pustkę, ale czekały. Czwartego ranka wstał, obszedł posterunek i odszedł — powoli, jakby zrozumiał, iż nie ma już na kogo czekać.
Miesiąc później tokarz z sąsiedniego wydziału przysięgał, iż widział Nowaka na drugim końcu miasta. Siedział na ławce przed szkołą, w tej samej pelerynie, zapiętej pod szyję, z podniesionym kołnierzem. Patrzył na furtkę. Nie poruszał się. W dłoniach trzymał gazetę, ale nie czytał — tylko ściskał ją, jak coś ważnego.
Gdy podszedł do niego, Nowak wstał, skinął głową — krótko, spokojnie — i odszedł, nie oglądając się. Szedł powoli, jak człowiek, który nie ma dokąd się śpieszyć, ale idzie mimo wszystko.
Więcej go nie widziano. Ani przed szkołą, ani w mieście, nigdzie. Ale strażnicy zakładu czasem szeptają: jeżeli zostać samemu na nocnej zmianie i zgasić światło, można poczuć — ktoś stoi za bramą. Cicho. Nieruchomo. Równo.
Jakby ktoś tam był. Tylko niewidzialny.
