Strażnik Historii

Strażnik Sobczak

Sobczak pojawił się w zakładzie na początku zimy, wraz z pierwszymi przymrozkami. Nikt nie wiedział, skąd przybył. Od razu było widać, iż nie jest stąd. Mówił z lekkim północnym akcentem, ale bez śladu przeszłości. Portierka szepnęła, iż przysłano go z agencji ochrony, na zastępstwo. Dokumenty w porządku, trzeźwy, powściągliwy. Uprzejmy, ale zdystansowany, jakby każde jego słowo musiało przebić się przez niewidzialną ścianę.

— Najważniejsze, żeby nie spać na służbie — mruknął szef ochrony, przeglądając teczkę. — Reszty się nauczysz.

Sobczak nie spał. Nigdy. Inni stróże potrafili przysnąć przy kaloryferze albo przynieść składane łóżko na nocne zmiany. On siedział nieruchomo jak posąg. Nie wiercił się, nie wzdychał. Tylko od czasu do czasu przenosił wzrok z monitora na żelazną bramę i z powrotem. Pił wyłącznie wodę — bez herbaty, bez cukru. Nie palił. Jedzenie przynosił w termoskach — zacierkę i kromkę razowego chleba owiniętą w starą szmatkę. Jadł powoli, wpatrując się w pustkę, jakby jedzenie nie było potrzebą, a rytuałem.

Na początku śmiano się z niego. Przezwali go „Krzemień” — za kamienną twarz i ponurą skupioność. Żartowano, iż to uciekinier z klasztoru albo pustelnik, zwłaszcza gdy ktoś usłyszał, jak coś szepcze — cicho, jakby odmawiał zaklęcie. Ktoś rzucił plotkę, iż to były agent: zbyt precyzyjne ruchy, zbyt przenikliwe spojrzenie, którym czasem obrysowywał teren zakładu. Ale nikt nie znał prawdy. Sobczak nie wdawał się w rozmowy. Odpowiadał krótko, neutralnie, jakby wykonywał misję, a nie zwykłą zmianę.

Minęły cztery miesiące. Sobczak stał się częścią krajobrazu. Przestano go zauważać, jak rdzę na płocie. Dyżurował przy bramie, spisywał nazwiska, podnosił szlaban dla ciężarówek, pilnował monitoringu. Zawsze w milczeniu. Zawsze obojętnie. Czasem wydawało się, iż choćby nie oddycha — tylko obserwuje, jak człowiek, któremu powierzono strzeżenie czegoś ważniejszego niż hale i magazyny.

Pewnego lutowego dnia na teren zakradł się chłopak. Jak zwykle — przez dziurę w płocie. Chciał ukraść miedziane odpady, myślał, iż nikt nie zobaczy. Ale poślizgnął się na oblodzonej rurze przy opuszczonym hangarze i upadł. Krzyczał, aż stracił głos. Sobczak usłyszał go nie przez kamery — przez dźwięk. Pobiegł tam, znalazł go. Chłopak leżał z zaciśniętymi zębami, twarz bielsza od śniegu. Noga złamana, kość wystawała spod podartej nogawki.

Sobczak wezwał karetkę. Czekając, zrobił prowizoryczną szynę z kija i własnego paska — sprawnie, pewnie, jakby całe życie tylko to robił. Milczał, tylko mocno ściskał dłoń chłopca, nie pozwalając mu stracić przytomności. Stał przy nim, nie odrywając wzroku, aż lekarze nie zabrali go do szpitala. Wrócił na posterunek, zdjął przemokniętą kurtkę, przebrał się i usiadł przed monitorem. Jakby nic się nie stało. Jakby to był zwykły dzień.

Potem zaczęto o nim mówić inaczej. Przypomniano sobie, iż zawsze przychodzi pierwszy i wychodzi ostatni. Że przy bramie zrobiło się czyściej, jakby ktoś zamiatał w nocy. Że drobne kradzieże z magazynów ustały. choćby bezpański pies, który przywędrował pod zakład, spał teraz pod jego drzwiami i warczał na obcych, jakby wiedział, iż ten człowiek to nie tylko zwykły stróż.

A w kwietniu zniknął. Nie przyszedł na służbę. Bez telefonu, bez słowa. Jego numer był nieosiągalny. Kierownictwo przeszukało papiery — adresu w dokumentach nie było. Tylko minimum: numer dowodu, podpis — kanciasty, zdecydowany, i kontakt do firmy, która dawno zbankrutowała. Dowód był prawdziwy, ale bez meldunku. Jakby Sobczak istniał tylko na papierze.

Na posterunku znaleziono klucze, mundur złożony jak w koszarach i kartkę z jednym zdaniem: „Dziękuję za spokój”. Papier był pożółkły, litery — ostre, niemal wycięte nożem. Jeden z ochroniarzy zauważył, iż wygląda to dziwnie, jakby napisano to sto lat temu.

Pies siedział pod drzwiami trzy dni. Nie jadł, nie skomlał, tylko unosił łeb, gdy skrzypiała brama. Jego oczy wpatrywały się w pustkę, ale czekały. Czwartego ranka wstał, obszedł budkę i odszedł — powoli, jakby zrozumiał, iż już nie ma na kogo czekać.

Miesiąc później ślusarz z sąsiedniego hutu twierdził, iż widział Sobczaka na drugim końcu miasta. Siedział na ławce przed szkołą, w tym samym płaszczu, zapiętym pod szyję, z podniesionym kołnierzem. Patrzył na furtkę. Nie drgnął. W dłoni trzymał gazetę, ale nie czytał — tylko ściskał ją, jak coś ważnego.

Gdy podszedł do niego, Sobczak wstał, skinął głową — krótko, spokojnie — i odszedł, nie oglądając się za siebie. Szedł wolno, jak człowiek, który nigdzie się nie spieszy, ale i tak idzie naprzód.

Więcej go nie widziano. Ani przy szkole, ani w mieście, nigdzie. Ale stróże zakładu czasem szepczą: jeżeli zostaniesz sam na nocnej zmianie i zgasisz światło, możesz poczuć, iż ktoś stoi za bramą. Cicho. Nieruchomo. Cierpliwie.

Jakby ktoś tam był. Tylko niewidzialny.