Stopa cukrzycowa, czyli owrzodzenia stóp są częstym powikłaniem cukrzycy, która nie jest kontrolowana dzięki takich metod, jak dieta, ćwiczenia oraz insulina. Wrzody powstają w wyniku rozpadu tkanki skórnej i odsłonięcia warstw znajdujących się pod nią.
Najczęściej występują pod dużymi palcami stóp i na kłębie stopy, mogą też dotyczyć stóp aż do kości. Każdy kto cierpi na cukrzycę może musieć zmagać się z owrzodzeniem stóp, ale adekwatna pielęgnacja stóp może temu zapobiec. Stopa cukrzycowa i jej leczenie różni się w zależności od przyczyny.
Czym więc dokładnie jest stopa cukrzycowa, jak powstaje owrzodzenie cukrzycowe i jak sobie z tym radzić? Tego dowiesz się w tym artykule.
Podostore.pl – podologia w pigułce
Spis treści
- Co to jest cukrzyca?
- Stopa cukrzycowa
- Co to są owrzodzenia cukrzycowe/wrzody neurotroficzne?
- Jakie są przyczyny owrzodzeń cukrzycowych?
- Jakie są inne przyczyny owrzodzeń?
- Jakie są objawy owrzodzeń cukrzycowych?
- Jak radzić sobie z wrzodami cukrzycowymi?
Co to jest cukrzyca?
Cukrzyca jest chorobą, która powoduje, iż organizm nie jest w stanie kontrolować poziomu glukozy we krwi we adekwatny sposób. jeżeli poziom glukozy we krwi jest niekontrolowany lub pod niezbyt dobrą kontrolą, mogą się wówczas pojawić problemy ze stopami.
Cukrzyca może powodować dwa ogromne problemy:
Neuropatia cukrzycowa:
Niekontrolowana cukrzyca może uszkodzić Twoje nerwy. jeżeli masz uszkodzone nerwy w nogach i stopach, możesz nie odczuwać tam ciepła, zimna oraz bólu. Ten brak czucia nazywany jest “czuciową neuropatią cukrzycową”. jeżeli nie czujesz skaleczenia lub rany na stopie z powodu neuropatii, rana może się pogłębić i ulec zakażeniu. Mięśnie stopy mogą nie pracować prawidłowo, ponieważ są uszkodzone. Może to spowodować, iż stopa nie ustawi się prawidłowo i powstanie zbyt duży nacisk na jedną z jej części.
Choroba naczyń obwodowych:
Cukrzyca wpływa również na przepływ krwi. Bez dobrego przepływu krwi, gojenie się ran lub skaleczeń trwa znacznie dłużej. Słaby przepływ krwi w rękach i nogach nazywany jest “chorobą naczyń obwodowych”. jeżeli masz infekcję, która nie chce się zagoić z powodu słabego przepływu krwi, jesteś narażony na rozwój wrzodów.
Stopa cukrzycowa
Z definicji stopa cukrzycowa jest schorzeniem, w którym u pacjentów z cukrzycą tworzą się owrzodzenia stóp. Osoby z owrzodzeniami stopy cukrzycowej mają obniżoną jakość życia i o 8% częściej wymagają amputacji kończyny dolnej w przyszłości. Chociaż mówi się, iż stopa cukrzycowa to ogólna kondycja i często jest traktowana jako osobne określenie problemów ze stopami u cukrzyków.
Jak zapobiegać stopie cukrzycowej?
Stosuj się do zaleceń lekarza dotyczących odżywiania, ćwiczeń fizycznych i leków. Utrzymuj poziom cukru we krwi w zakresie zaleconym przez lekarza. Co jeszcze możesz zrobić, by uchronić się przed stopą cukrzycową?
- Codziennie myj stopy w ciepłej wodzie, używając delikatnego mydła. Sprawdź temperaturę wody łokciem, ponieważ uszkodzenie nerwów może mieć wpływ na czucie w dłoniach. Nie mocz stóp i dobrze je osusz, szczególnie między palcami.
- Codziennie sprawdzaj, czy na stopach nie ma owrzodzeń, pęcherzy, zaczerwienień, modzeli lub innych problemów. o ile masz słaby przepływ krwi, szczególnie ważne jest, abyś sprawdzał swoje stopy codziennie.
- Jeżeli skóra na Twoich stopach jest sucha, utrzymuj ją w stanie nawilżonym, nakładając balsam po osuszeniu stóp. Nie nakładaj balsamu między palce! Delikatnie wygładzaj nagniotki i modzele dzięki pumeksu. Rób to po kąpieli lub prysznicu, kiedy skóra jest miękka.
- Sprawdzaj paznokcie u stóp raz w tygodniu. Obcinaj paznokcie u nóg obcinaczem do paznokci na prosto – nie zaokrąglaj rogów paznokci ani nie obcinaj ich po bokach, a po obcięciu wygładź je pilnikiem.
- Nie noś sandałów i nie chodź boso, choćby po domu. Zawsze noś skarpety lub pończochy, które dobrze przylegają do stóp i mają miękką gumę.
- Noś buty, które są dobrze dopasowane. W specjalistycznych sklepach dostępne są również bardzo szerokie buty, które zapewnią więcej miejsca, jeżeli występuje deformacja.
- Utrzymuj przepływ krwi do stóp. Podnoś stopy podczas siedzenia, ruszaj palcami i masuj kostki kilka razy dziennie.
- Jeśli palisz – PRZESTAŃ. Palenie może pogorszyć problemy z przepływem krwi.
Komplikacje przy stopie cukrzycowej
Istnieje wiele komplikacji jakie niesie za sobą zmaganie się ze stopą cukrzycową, oto najczęstsze z nich:
- Zakażenia skóry i kości
Niewielkie skaleczenie lub rana może prowadzić do zakażeń. Uszkodzenie nerwów i naczyń krwionośnych, a także problemy z układem odpornościowym zwiększają prawdopodobieństwo ich wystąpienia. Większość zakażeń występuje w ranach leczonych wcześniej antybiotykami. Ciężkie przypadki mogą wymagać leczenia w szpitalu.
- Ropień
Czasami infekcje wnikają w kości lub tkanki i tworzą ropnie. Powszechne leczenie polega na odprowadzeniu ropy. Może to wymagać usunięcia części kości lub tkanki, ale nowsze metody, takie jak terapia tlenowa, są mniej inwazyjne.
- Gangrena
Cukrzyca wpływa na naczynia krwionośne, które zaopatrują palce u rąk i nóg. Kiedy przepływ krwi jest odcięty, tkanka może obumrzeć. Leczenie polega zwykle na tlenoterapii lub operacji usunięcia chorego obszaru.
- Deformacje
Uszkodzenie nerwów może osłabić mięśnie stóp i prowadzić do takich problemów, jak chociażby palce młotkowate.
Stopa Charcota (Artropatia neurogenna lub stawy Charcota)
Cukrzyca może osłabić kości w stopie do tego stopnia, iż zaczną one ulegać złamaniom. Uszkodzenie nerwów może osłabić czucie i sprawić, iż nie będziesz zdawał sobie sprawy z problemu. Chodzenie z połamanymi kośćmi prowadzi do poważnych deformacji stopy.
Amputacja
Problemy z przepływem krwi i nerwów sprawiają, iż gdy osoby z cukrzycą doznają urazu stopy i nie zdają sobie z tego sprawy dopóki nie wdroży się infekcja – to gdy ta nie może być wyleczona, tworzy się ropień lub występuje gangrena, to najlepszym sposobem jest amputacja.
Co to są owrzodzenia cukrzycowe/wrzody neurotroficzne?
Zwykle robią się w miejscach zwiększonego nacisku na spodzie stóp, należy jednak pamiętać, iż owrzodzenia neurotroficzne związane z urazami mogą występować w dowolnym miejscu na stopie.
Owrzodzenia mogą być różowe, czerwone, brązowe lub czarne. Przypominają miniaturowe wulkany – skóra wokół najczęściej jest zrogowaciała. Owrzodzenia neurotroficzne występują przede wszystkim u osób z cukrzycą, choć mogą dotknąć każdego, kto ma zaburzone czucie w stopach. Z kolei neuropatia i choroba tętnic obwodowych często występują razem u osób chorych na cukrzycę. Uszkodzenie nerwów (neuropatia) w stopach może prowadzić do utraty czucia w stopach i zmian w gruczołach wydzielających pot, zwiększając ryzyko nieświadomości modzeli lub pęknięć stóp, urazów lub ryzyka infekcji. Objawy neuropatii obejmują mrowienie, drętwienie, pieczenie lub ból.
Dzięki temu łatwo chyba łatwo jest zrozumieć, dlaczego osoby z cukrzycą są bardziej podatne na owrzodzenia stóp niż inni pacjenci. Dlatego właśnie osoby z cukrzycą muszą codziennie kontrolować stan swoich stóp i nosić odpowiednie obuwie. Osoby z cukrzycą nigdy nie powinny chodzić boso.
Ile osób ma problemy z owrzodzeniem cukrzycowym?
Owrzodzenia stopy cukrzycowej (blisko związane z neuropatią cukrzycową i bólem nerwów) dotykają wiele osób z cukrzycą. Owrzodzenie stopy cukrzycowej występuje u około 25% pacjentów z cukrzycą i jest powszechnie zlokalizowana na spodzie stopy. Spośród osób, u których wystąpiło owrzodzenie stopy, 6% jest hospitalizowanych z powodu infekcji lub innego powikłania związanego z owrzodzeniem.
Cukrzyca jest główną przyczyną nieurazowych amputacji kończyn dolnych, a u około 14-24% pacjentów z cukrzycą, u których wystąpiło owrzodzenie stopy, dochodzi do amputacji. Badania wykazały jednak, iż rozwojowi owrzodzenia stopy można zapobiec.
UWAGA! Badania kontrolowane wykazały, iż okolice o podwyższonej temperaturze wskazują miejsca, które mogą ulec owrzodzeniu.
Jakie są przyczyny owrzodzeń cukrzycowych?
U kogo może powstać owrzodzenie stopy cukrzycowej?
Wrzód na stopie może pojawić się u każdego, kto choruje na cukrzycę. Rdzenni Amerykanie, Afroamerykanie, Latynosi i starsi mężczyźni są bardziej narażeni na rozwój wrzodów. Osoby stosujące insulinę są w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju owrzodzenia stopy, podobnie jak pacjenci z chorobami nerek, oczu i serca związanymi z cukrzycą. Nadwaga oraz spożywanie alkoholu i palenie tytoniu również odgrywają rolę w rozwoju owrzodzeń stóp.
Jak powstają wrzody na stopie cukrzycowej?
Owrzodzenia powstają w wyniku połączenia wielu czynników, takich jak brak czucia w stopie, słabe krążenie, deformacje stopy, podrażnienia czy urazy. U pacjentów, którzy chorują na cukrzycę przez wiele lat, może rozwinąć się neuropatia, czyli zmniejszona lub całkowita niezdolność do odczuwania bólu w stopach z powodu uszkodzenia nerwów, spowodowanego podwyższonym poziomem glukozy we krwi.
Uszkodzenie nerwów często może występować bez bólu i można choćby nie być świadomym problemu. – lekarz podolog może zbadać stopy pod kątem neuropatii dzięki prostego i bezbolesnego narzędzia zwanego monofilamentem.
Choroba naczyniowa może skomplikować owrzodzenie stopy, zmniejszając zdolność organizmu do gojenia się i zwiększając ryzyko infekcji. Podwyższony poziom glukozy we krwi może zmniejszyć zdolność organizmu do zwalczania potencjalnej infekcji, a także opóźnić gojenie.
Jakie są inne przyczyny owrzodzeń?
Nie tylko cukrzyca prowadzi do poważnych problemów jakimi są owrzodzenia na stopach. Jakie są więc inne przyczyny? Oto najczęstsze z nich:
- słabe krążenie, często spowodowane miażdżycą tętnic;
- niewydolność żylna (uszkodzenie zastawek w żyłach kończyn dolnych);
- inne zaburzenia krzepnięcia i krążenia;
- niewydolność nerek;
- nadciśnienie tętnicze;
- obrzęk limfatyczny (nagromadzenie płynu, który powoduje obrzęk nóg lub stóp);
- stany zapalne;
- wysoki poziom cholesterolu;
- choroby serca;
- niedokrwistość sierpowatokrwinkowa;
- zaburzenia jelitowe;
- palenie tytoniu;
- ucisk spowodowany zbyt długim leżeniem w jednej pozycji;
- genetyka;
- nowotwór złośliwy;
- niektóre leki.
Jakie są objawy owrzodzeń cukrzycowych?
Wrzody cukrzycowe mogą, ale nie muszą być bolesne. Pacjent zwykle ma opuchniętą nogę i może odczuwać pieczenie lub swędzenie. Może również wystąpić wysypka, zaczerwienienie, brązowe przebarwienia, zrogowacenia lub sucha, łuszcząca się skóra. Należy także zwrócić uwagę na efekty neuropatii cukrzycowej.
Objawy neuropatii cukrzycowej mogą obejmować:
- zaciemnienie skóry;
- zmniejszona zdolność odczuwania gorąca lub zimna;
- utrata włosów w tym obszarze;
- osłabienie czucia;
- ból;
- mrowienie;
Jeśli neuropatia cukrzycowa prowadzi do owrzodzeń stopy cukrzycowej, objawy, na które należy zwracać uwagę to:
- wszelkie zmiany na skórze lub paznokciach, w tym skaleczenia, pęcherze, modzele lub owrzodzenia;
- wydzielanie się płynu lub ropy;
- nieprzyjemny zapach;
- ból;
- zaczerwienienie;
- odbarwienie skóry;
- obrzęk.
Jak radzić sobie z wrzodami cukrzycowymi?
Najlepszym rozwiązaniem będzie skorzystanie z odciążeń do stóp. Są one pomocne w przypadku wszystkich form owrzodzeń stopy cukrzycowej. Nacisk spowodowany chodzeniem może pogorszyć infekcję i powiększyć wrzód.
Twój lekarz może zalecić noszenie następujących rzeczy:
- buty przeznaczone dla osób z cukrzycą
- odlewy
- ortoza na stopę
- okłady uciskowe
- wkładki do butów zapobiegające powstawaniu nagniotków i modzeli
Infekcja jest poważnym powikłaniem owrzodzenia stopy i wymaga natychmiastowego leczenia. Nie wszystkie infekcje są leczone w ten sam sposób.
Tkanka otaczająca wrzód może zostać wysłana do laboratorium w celu ustalenia, który antybiotyk będzie działać. jeżeli lekarz podejrzewa poważną infekcję, może zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, aby poszukać oznak zakażenia kości.
Leki
Lekarz może przepisać antybiotyki, leki przeciwpłytkowe lub przeciwzakrzepowe w celu leczenia wrzodów, jeżeli infekcja postępuje choćby po leczeniu zapobiegawczym lub przeciwnadciśnieniowym. Wiele z tych antybiotyków atakuje bakterie znane z wywoływania infekcji gronkowcowych.
Zabiegi chirurgiczne
Twój lekarz może zalecić, aby szukać pomocy chirurgicznej. Chirurg może pomóc poprzez usunięcie nieprawidłowości stóp, takich jak chociażby haluksy i usuwanie owrzodzenia, chociaż w przypadku owrzodzenia raczej nie będzie konieczny zabieg chirurgiczny, ale jeżeli żadna inna opcja leczenia nie pomoże w zagojeniu się wrzodu, operacja może zapobiec pogorszeniu się stanu owrzodzenia lub zmniejszyć szanse na amputacje.
