W centrum Nîmes łatwo odnieść wrażenie, iż miasto ma dwie warstwy, współczesną i antyczną, które nakładają się na siebie bez wysiłku. Ulice prowadzą do placów, gdzie architektura sprzed wieków przez cały czas wyznacza rytm spaceru i spotkań. Dom Kwadratowy jest jednym z tych miejsc, w których historia nie stoi za szybą, ale działa w przestrzeni miasta.
REKLAMA
Zobacz wideo Protestowali od listopada. Co osiągnęły „żółte kamizelki"?
Świątynia nie była miejscem cichej modlitwy. Była znakiem polityki obecnym w codziennym życiu mieszkańców
Dom Kwadratowy wzniesiono w pierwszym wieku naszej ery za panowania cesarza Augusta i poświęcono Gajuszowi oraz Lucjuszowi Cezarowi. Budowla pełniła rolę świątyni kultu cesarskiego, czyli narzędzia, które miało utrwalać autorytet dynastii w strategicznym mieście. W rzymskim świecie takie miejsca działały jak publiczny komunikat, widoczny dla wszystkich, kto przechodził przez forum.
Wewnątrz znajdowała się cella, czyli główna sala, gdzie umieszczano wizerunki i symbole uznawane za święte. Największe znaczenie miało jednak to, co działo się na zewnątrz, ponieważ uroczystości, procesje i rytuały odbywały się przed fasadą, w obecności tłumu. To przestrzeń placu zamieniała świątynię w scenę, na której prezentowano rzymski porządek i posłuszeństwo wobec władzy.
Siła Domu Kwadratowego wynikała z otoczenia. Nîmes było rzymską wizytówką południowej Galii
W starożytności Nîmes, znane jako Nemausus, należało do najważniejszych ośrodków rzymskich w regionie. Miasto miało rozbudowaną infrastrukturę i monumentalne budowle, które pokazywały, iż rzymski styl życia jest tu standardem, a nie wyjątkiem. W takim tle Dom Kwadratowy stawał się czymś więcej niż pojedynczym zabytkiem. Był podpisem Rzymu postawionym w samym środku życia publicznego.
Ważne jest też to, iż świątynia nie została schowana na uboczu, tylko ustawiona w miejscu, gdzie krzyżowały się codzienne sprawy, handel i decyzje administracyjne. Dzięki temu jej przekaz był ciągły, choćby bez słów i bez inskrypcji czytanych przez wszystkich. Rzymska architektura działała tu jak język władzy, zrozumiały przez samą obecność budynku.
Średniowiecze nie zniszczyło tej świątyni. Zmieniało mu funkcję, a to okazało się ratunkiem
Po śmierci Augusta, w czternastym roku naszej ery, informacje o kolejnych etapach użytkowania świątyni stają się mniej szczegółowe. Zachował się jednak istotny trop, ponieważ w 898 roku wspomniano budynek jako Kapitol, co pokazuje, iż przez cały czas był rozpoznawalnym punktem miasta. To, iż obiekt pozostawał rozpoznawalny dla kolejnych pokoleń, pomogło mu uniknąć losu wielu innych rzymskich budowli.
Od jedenastego do czternastego wieku Dom Kwadratowy pełnił funkcję domu konsularnego, czyli miejskiego ratusza. Później był kolejno budynkiem mieszkalnym i stajnią, a po 1670 roku stał się kościołem augustianów. W okresie rewolucji wykorzystywano go do zebrań administracji, a na początku dziewiętnastego wieku mieściła się tam prefektura departamentu Gard. Każda kolejna rola zmniejszała ryzyko rozbiórki, bo budynek pozostawał potrzebny i utrzymywany.
Nowoczesne renowacje przywróciły jej formę. Wpis na listę UNESCO zamknął długą drogę przetrwania
W dziewiętnastym wieku rozpoczęto działania, które miały uporządkować wygląd obiektu i zabezpieczyć go na przyszłość. W 1824 roku urządzono w nim muzeum, a w 1840 roku uzyskał status zabytku, co wzmocniło ochronę prawną. Kolejne prace, w tym odnowienie dachu w 1992 roku oraz duża kampania renowacyjna w latach 2006 do 2011, przygotowały świątynię na współczesną rolę miejsca zwiedzania.
W 2023 roku Dom Kwadratowy został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co nadało mu rangę symbolu nie tylko dla miasta, ale i dla całego dziedzictwa rzymskiego. Dziś jest dostępny dla odwiedzających w centrum Nîmes i działa codziennie od godziny dziesiątej do godziny szesnastej trzydzieści aż do wakacji bożonarodzeniowych. Bilet normalny kosztuje sześć euro i pięćdziesiąt centów, bilet ulgowy pięć euro i pięćdziesiąt centów, a bilet dla dzieci od siedmiu do siedemnastu lat trzy euro i pięćdziesiąt centów.
