Są takie miejsca, które odwiedziłem w sposób świadomy i zaplanowany, a są i takie, które odkryłem przypadkiem po drodze i zajrzałem spontanicznie. Zamek w Sarospatak należy do tej drugiej grupy, ale polecam wizytę w nim i dodanie go do listy miejsc do odwiedzenia podczas Waszej podróży po północnych Węgrzech.
Zamek Rakoczego w Sarospatak to miejsce o wyjątkowym znaczeniu historycznym i architektonicznym. Jego unikalna architektura, łącząca elementy średniowieczne z późnorenesansowymi, czyni go jednym z najważniejszych zabytków na Węgrzech.
Lokalizacja i dojazd
Zamek Sarospatak (Sárospataki vár) to budowla znajdująca się w mieście Sarospatak na Węgrzech. Zlokalizowana jest ona w regionie winiarskim Tokaj, a od granicy ze Słowacją dzieli go niecałe 15 kilometrów. Sarospatak oddalony jest od Koszyc o 68 kilometrów, a od Miskolca o 72 kilometry. Geograficznie leży on u podnóży wzgórz Zemplén i na skraju Wielkiej Równiny Węgierskiej nad rzeką Bodrog.
My zamek ten odwiedziliśmy samochodem i zaparkowaliśmy przy ulicy Szent Erzsébet. Znajdziecie tam miejsca parkingowe, ale w okresie spodziewajcie się trudności z zaparkowaniem w pobliżu zamku.
Historia zamku Sarospatak
Sarospatak otrzymał prawa miejskie w 1201 roku, w okresie panowania króla węgierskiego Emeryka (to ten, który według legend pielgrzymował do sanktuarium na Świętym Krzyżu). Miasto miało spore znaczenie handlowe, ponieważ leżało na szlaku prowadzącym z Węgier przez Słowację do Polski. Miasto to związane jest z osobą Andrzeja II – króla Węgier i Chorwacji. To właśnie tutaj narodziła się jego córka Elżbieta, która w późniejszym czasie dostąpiła godności świętej.
Obecna budowla powstała natomiast w 1542 roku na polecenie Pétera Perényi. Otoczył on także średniowieczne miasto pasem fortyfikacji i zbudował swoją rezydencję. W 1573 roku zamek przeszedł w ręce rodziny Dobó. Następnie trafił do rodziny Bocskai, a później majątek odziedziczyły córki Mihály’ego Lorántffy’ego. Wraz z posagiem w 1616 roku zamek trafił w ręce rodziny Rakoczy. Podczas Powstania Rakoczego, to właśnie ten zamek był miejscem wielu spiskowych spotkań. Kolejne lata budowli upłynęły na wielu przebudowach i rozbudowach jej elementów.
W kolejnych latach wielokrotnie zmieniał on właścicieli i był zdobywany podczas różnorodnych wydarzeń powstańczych i wojennych. Obecny wygląd budowli ukształtował XIX-wieczny remont prowadzony przez ówczesną rodzinę Bretzenheim. Ostatnimi właścicielami była rodzina Widisch Graetz, która użytkowała zamek do 1945 r. Po 1950 r. zamek zamieniono na muzeum (Rákóczi Múzeuma), które zarządza obiektem.
Od 2006 roku prowadzone były na zamku prace archeologiczne mające na celu podkopanie i udokumentowanie odlewni armat, która działała w kompleksie od 1631 do 1648 roku. Podczas prac odkryto ponad 70% obiektu, a wśród znalezisk znajdują się także ślady działania odlewni, takie jak gliniane formy, kawałki miedzi, cyny i ołowiu czy też brązu oraz cegły.
Godziny otwarcia i bilety
Zamek-muzeum otwarty jest od wtorku do niedzieli od 10.00 do 18.00. Sprzedaż biletów kończy się o godzinie 17:15.
Bilety do zamku zróżnicowane są w zależności od wystaw, które chcemy obejrzeć. Spacer po terenie zamku (dziedziniec, mury obronne) jest darmowy. Bilet potrójny obejmujący Wieżę Czerwoną, wystawę Chwalebna Era Rakoczych i Odlewnię Broni kosztuje 3500 HUF (ulgowy 1750 HUF), a zwiedzanie trwa około dwóch i pół godziny.
Bilet podwójny (około 2 godzin) obejmujący Czerwoną Wieżę i wystawę Chwalebna Era Rakoczych kosztuje 2500 HUF (1250 HUF ulgowy). Tyle samo kosztuje bilet na zamek obejmujący stałą ekspozycję oraz wystawy czasowe.
Możecie także kupować bilety na poszczególne ekspozycje osobno. Ceny poszczególnych biletów możecie sprawdzić na stronie muzeum.
Zwiedzanie
Do dyspozycji gości jest kilka tras zwiedzania. Jako iż nasza wizyta na zamku była dość spontaniczna, to zabrakło czasu w zwiedzanie jego wnętrz. Pospacerowaliśmy po jego terenie, odwiedzając dziedziniec i mury obronne. Na Was czekają jednak trasy:
- Chwalebna Era Rakoczych (indywidualnie i z przewodnikiem)
- Wieża Czerwona (tylko w grupach z przewodnikiem)
- Odlewnia broni György’ego Rakoczego I (indywidualnie i z przewodnikiem)
- Wino i tradycje winiarskie regionu „Hegyalja”
- Kazamaty Włoskiego Bastionu
Na pełne zwiedzenie całego terenu zamku, ekspozycji, kościoła i innych elementów, powinniście zarezerwować co najmniej 3-4 godziny. Na sam spacer po terenie zamku zarezerwujcie minimum godzinę, aby dokładnie poznać to, co czeka na Was na miejscu. Na zamku wśród wielu eksponatów wyróżnić należy kolekcje archeologiczne, historyczne i kolekcje sztuki. Wiele pomieszczeń zamkowych posiada oryginalny wygląd i częściowo wyposażenie.
Trzon zamku stanowi Wieża Czerwona, która adekwatnie dzisiaj czerwona nie jest, ale robi wrażenie rozmiarem. Ma ona pięć kondygnacji i zbudowana jest na planie zbliżonym do kwadratu. Na szczycie znajdują się trzy wieże strażnicze (czwarta zawaliła się w 1702 roku). Od zachodniej strony do wieży przylega XVII wieczny pałac, a nieopodal znajduje się również renesansowa loggia zwana Galerią Zuzanny Lorantffy.
Zamek w Sarospatak należy dzisiaj do jednych z najładniejszych renesansowych obiektów w całym kraju, a corocznie odwiedzają go tysiące turystów (w tym także z Polski).
Kościół
Po drodze do zamku Sarospatak warto zatrzymać się też w pobliżu niedalekiego kościoła. Jest to Bazylika św. Elżbiety Węgierskiej. Kościół w tym miejscu istniał prawdopodobnie już w XIII wieku, ale na przestrzeni lat zmieniał swój wygląd. W pierwszej połowie XV wieku, zbudowana tu późnogotycka świątynia została włączona do fortyfikacji miejskich. Przez pewien czas budynek pełnił funkcję świątyni protestanckiej, ale w XVII wieku powrócił do funkcji kościoła katolickiego.
Podobno w kościele przez wiele lat wybite były otwory w ścianach i służył on jako jedna z bram miejskich. Ucierpiał on znacznie w pożarze miasta w 1737 roku i po tych wydarzeniach został odbudowany. Wtedy także powstała znajdująca się dzisiaj przy zachodniej elewacji wieża. Wiele osób uznaje kościół św. Elżbiety za jeden z najważniejszych zabytków węgierskiego późnego gotyku.
Co w okolicy?
Region winiarski Tokaj pełen jest atrakcji! Niedaleko miasta we wsi Hercegkut znajdziecie kompleks 200 wyjątkowych piwnic winnych, których kształt i zagęszczenie zwracają uwagę turystów z całego świata. o ile jedziecie od strony miasta Miskolc, to zdecydowanie warto zajrzeć do wsi Tarcal z niezwykłymi widokami na tokajskie winnice oraz do Mad, gdzie znajduje się jedna z najpiękniejszych synagog w całych Węgrzech.
W dzisiejszych czasach granice są tylko rzeczą umowną, więc ich przekroczenie nie sprawia problemu. Odwiedzając Sarospatak, podjedźcie także na Słowację. Nie wiem, czy wiecie, ale region winiarski Tokaj leży również w tym kraju. Tuż przy granicy czeka na Was niezwykły widok z wieży widokowej i Winnica Macik, której wina znajdziecie w restauracjach z gwiazdkami Michelin na całym świecie oraz na watykańskich stołach papieży.
Warto odwiedzić?
Zamek Sarospatak robi wrażenie swoim rozmiarem. Pomimo tego, iż na pierwszy rzut oka nie widzimy skali jego założenia, to po przejściu na dziedzinie i wyjściu na zewnątrz przez most, widzimy ciągnące się mury obronne. Spacerując w drugą stronę, możemy mieć podobne odczucie.
Zamek ten to miejsce, które warto odwiedzić, będąc w regionie winiarskim Tokaj albo planując przystanek w trasie i wybierając się dalej, na południe Europy.
