System dotyczy:
- plastikowych butelek do 3 litrów,
- puszek metalowych do 1 litra,
- szklanych butelek wielorazowych do 1,5 litra (od 2026 roku).
Za plastik i puszki kaucja wynosi 50 groszy, a za szkło 1 zł. Opłata będzie naliczana osobno na paragonie. Klient zapłaci ją przy zakupie i odzyska przy zwrocie pustego opakowania.
Oznaczenie „Kaucja” – jak rozpoznać adekwatną butelkę
Najważniejszy element to etykieta. Tylko prostokąt ze strzałkami, napisem „Kaucja” i kwotą gwarantuje możliwość odzyskania pieniędzy.
Wiceminister klimatu Anita Sowińska przyznawała: – Myślę, iż tak w ciągu sześciu miesięcy powinniśmy mieć większość nowych opakowań na rynku. Możliwe jest też, iż od początku „nie będzie jeszcze żadnego opakowania” objętego systemem. Do przyjmowania opakowań zobowiązane są sklepy o powierzchni handlowej powyżej 200 mkw.. To także apteki, drogerie czy sklepy sportowe sprzedające napoje.
– Prowadzący takie zbiórki mają obowiązek oznaczenia tych punktów. Taka informacja będzie widoczna dla klientów – podkreślał Marek Pogorzelski.
Mniejsze sklepy będą musiały przyjmować wyłącznie szklane butelki wielorazowe, ale mogą dobrowolnie dołączyć do systemu.
Zwrot kaucji – warunki i procedury
Oddawane opakowania muszą być puste, niezgniecione, z czytelnym kodem kreskowym. W przypadku butelek plastikowych wymagana jest nakrętka.
Zwrot kaucji możliwy będzie w automatach – zwrotomatach, które pojawią się w dużych marketach. W mniejszych sklepach obsługa będzie przyjmować butelki manualnie. Klient otrzyma gotówkę lub bon, który można wymienić na pieniądze.
Operatorzy systemu przygotowują mapy online. Jedna z firm informuje, iż na jej platformie znajduje się już ponad 570 punktów, a niedługo ma ich być ponad 10 tysięcy.
Pozostali operatorzy przewidują sieć obejmującą choćby 40–50 tysięcy punktów w całej Polsce. Dzięki temu każdy konsument powinien mieć dostęp do miejsca zwrotu.
Wyjątki od systemu kaucyjnego
Nie wszystkie opakowania będą objęte kaucją. System nie dotyczy m.in.:
- butelek szklanych jednorazowych,
- opakowań po mleku i nabiale,
- kartonów.
W lokalach gastronomicznych kaucja nie będzie naliczana, jeżeli butelka zostanie wykorzystana na miejscu. jeżeli jednak klient zabierze ją ze sobą – opłata obowiązuje.
Kontrole i prawa konsumentów
Sklepy muszą przyjmować opakowania. Odmowa z powodu braku miejsca jest niedopuszczalna. W razie awarii automatu klient ma prawo oddać butelki w kasie i odzyskać pieniądze.
Nieprawidłowości można zgłaszać do Inspekcji Handlowej, UOKiK lub rzeczników konsumentów.
System wprowadzono głównie po to, by spełnić wymagania Unii Europejskiej – 77 proc. selektywnej zbiórki do 2028 roku i 90 proc. od 2029 roku.
Nieodebrana kaucja zasili finansowanie całego systemu i zostanie przeznaczona na rozwój infrastruktury. To oznacza nie tylko więcej punktów zbiórki, ale też poprawę efektywności recyklingu w całym kraju.
