Retroactive jealousy – obsesyjna zazdrość o przeszłość osoby partnerskiej

dominikhaak.pl 3 godzin temu

Zazdrość jest emocją powszechną, czasem wręcz zdrową. Jednak w niektórych przypadkach przybiera formę kompulsywną i destrukcyjną – szczególnie wtedy, gdy nie dotyczy teraźniejszości, ale przeszłości bliskiej osoby. Mówimy wówczas o zjawisku retroactive jealousy.

Czym jest retroactive jealousy?

Retroactive jealousy (dosłownie: zazdrość wsteczna) to stan, w którym osoba obsesyjnie myśli o poprzednich relacjach seksualnych lub emocjonalnych swojego partnera/partnerki. Nie chodzi o realne zagrożenie zdradą czy rywalem, ale o lęk, złość i dyskomfort związane z samym faktem, iż ktoś wcześniej był „na naszym miejscu”.

Mechanizm ten może przypominać zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne w związku (ROCD), zwłaszcza gdy pojawiają się:

natrętne obrazy i myśli (np. sceny seksualne z byłymi partnerami),
kompulsywne wypytywanie o szczegóły z przeszłości,
porównywanie się do byłych partnerek/partnerów,
unikanie miejsc, przedmiotów czy tematów „skażonych przeszłością”.

W niektórych przypadkach mówi się o „retroactive jealousy OCD”, choć nie jest to oficjalna diagnoza.

Rebecca Syndrome – bycie ,,numerem dwa”

W literaturze i niektórych źródłach psychologicznych zjawisko retroactive jealousy bywa nazywane również Rebecca Syndrome. Termin ten odnosi się do klasycznej powieści „Rebeka” Daphne du Maurier, w której główna bohaterka – nowa żona właściciela posiadłości – nie potrafi uwolnić się od obsesji na punkcie zmarłej, pięknej i wszechobecnej w pamięci innych Rebeki. Choć nie jest to termin kliniczny, Rebecca Syndrome dobrze oddaje subiektywne doświadczenie bycia „numerem dwa”, rywalizacji z przeszłością oraz emocjonalnego uzależnienia od wyobrażeń o „idealnej” byłej partnerce. Współcześnie określenie to bywa używane w publicystyce i mediach, ale również w kontekście terapii par i zaburzeń obsesyjnych — jako ilustracja, jak potężny może być wpływ przeszłości (a choćby samych fantazji na jej temat) na aktualne relacje.

Z czego może wynikać i jak radzić sobie z zazdrością wsteczną w związku?

Źródła retroactive jealousy bywają różne:

niskie poczucie własnej wartości,
lęk przed porównaniem i byciem „gorszym”,
wcześniejsze doświadczenia zdrady,
cechy zaburzeń osobowości (zwłaszcza typu borderline),
perfekcjonizm emocjonalny: potrzeba „czystości” i wyłączności w historii miłości.

Wiele osób odczuwa wstyd z powodu własnych reakcji i nie szuka pomocy – obawiając się, iż zostaną uznani za „zazdrosnych wariatów”. Retroactive jealousy to nie „wymysł zazdrośników”, ale realny mechanizm psychiczny, który może zrujnować relację i samoocenę. Choć nie jest jednostką chorobową jako taką, wymaga uważnej diagnozy i – w wielu przypadkach – terapii dla par.

Idź do oryginalnego materiału