Jesteśmy różni, i to właśnie te szczegóły czynią nas wyjątkowymi. Choć czasem mogą one prowadzić do niezrozumienia. Zwłaszcza u osób neuroróżnorodnych, których system neurologiczny funkcjonuje inaczej, niż u osób neurotypowych. Ten termin nie tylko dotyczy ADHD, spektrum autyzmu i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD), ale też osób z dysleksją, dyskalkulią, zespołem Tourette’a, czy z zaburzeniami afektywno dwubiegunowym i schizoafektywnym, albo schizofrenią. Szacuje się, iż ok. 15- 25 procent światowej populacji wykazuje jedną z form neurodywergencji. To dużo, dlatego warto wiedzieć więcej o relacjach z osobami neuroatypowymi.
NEURORÓŻNORODNOŚĆ. CO WARTO WIEDZIEĆ NA POCZĄTEK
Neuroróżnorodność kwestionuje tradycyjne pojęcia normalności i patologii, zachęcając do szerszego spojrzenia na ludzkie doświadczenie. Podkreśla, iż różnorodność neurologiczna jest częścią naturalnego spektrum różnic międzyludzkich, a nie czymś, co należy leczyć lub naprawiać.
W mediach społecznościowych możecie przeczytać, iż dla niektórych neuroróżnorodność to supermoc, za to w innych postach, iż ktoś walczy o to, aby osoby mogły ubiegać się o orzeczenie o niepełnosprawności.
Ten rozstrzał wynika z tego, iż większość zaburzeń neurorozwojowych ma swoje spektrum.
Powiedzmy, iż osoba A może doświadczać objawów ADHD o niskim natężeniu, które nie wpływają znacząco na jej funkcjonowanie, a dodatkowo wykorzystuje pozytywne cechy swojego ADHD-owego mózgu w pracy, takie jak np. kreatywność, czy hiperfokus. Jednocześnie osoba B przez swoje nasilone objawy nie radzi sobie w pracy, jest notorycznie zwalniana, zadłuża się, czy zmaga z uzależnieniami.
Wiele objawów, z jakimi mierzą się osoby neuroatypowe dzieją się w ich głowie. Nie widzimy ich na zewnątrz. Dlatego nie należy mówić “Nie wyglądasz na…”
Objawy zaburzeń neurorozwojowych mogą ujawniać się na różne sposoby i w różnym stopniu u różnych osób. Dlatego zrozumienie, empatia i indywidualne podejście są najważniejsze w relacjach z osobami neuroatypowymi. Każda osoba jest inna i zasługuje na wsparcie oraz akceptację bez względu na to, jak funkcjonuje jej mózg.
Pamiętajcie, aby nie diagnozować siebie lub kogoś dzięki postów, czy filmików z TikToka. Diagnozą zajmują się psycholog diagnosta i lekarz psychiatra. Ważne, aby znaleźć osobę, która specjalizuje się w konkretnym zaburzeniu, które u siebie podejrzewamy. Dlaczego? Nie każdy lekarz_rka psychiatra_trka zajmuje się zaburzeniami neurorozwojowymi, bo przykładowo, specjalizuje się w leczeniu np. depresji.
WYZWANIA W RELACJACH NEURORÓŻNORODNYCH
Relacje romantyczne i seksualne osób neuroróżnorodnych np. ze spektrum autyzmu i/lub ADHD, mogą być wyjątkowe i pełne wyzwań. Większa wrażliwość na różne bodźce, trudności w komunikowaniu się z innymi ludźmi, czy w rozumieniu niektórych sytuacji społecznych, impulsywność, niechęć lub trudność w akceptacji swojego ciała, problemy ze skupieniem się czy odczuwanie trudnych emocji, takich jak złość lub lęk, są codziennością wielu osób neuroatypowych i wpływają na ich relacje. Bycie w stanie „gonitwy myśli”, odczuwanie napięcia, niepewności czy poczucie przebodźcowania mogą powodować silny dyskomfort (emocjonalny i fizyczny).
Z drugiej strony, potrzeba rozwoju, odkrywania, zwracanie uwagi na szczegóły, chęć eksperymentowania lub potrzeba rytuałów i stabilności, mogą uzupełniać lub przyciągać w relacjach. Każda osoba jest inna, jednak neuroróżnorodność może wymagać mocniejsze skupienie na komunikacji i zrozumieniu. Ważne jest, aby być otwartym, cierpliwym i wspierającym. Dać sobie nawzajem przestrzeń do wyrażania emocji i potrzeb, jak w każdej relacji.
To, co najważniejsze to gotowość do przyjęcia innej perspektywy i innego sposobu patrzenia na te same rzeczy. Niekiedy pomocne może być ustalanie wspólnych strategii radzenia sobie z trudnościami, na przykład poprzez tworzenie rutyn lub przypomnień. Zrozumienie, iż każda osoba przetwarza emocje i bodźce inaczej, pomaga w budowaniu silniejszej i bardziej zrównoważonej relacji.
Osoby neuroatypowe mogą mocniej reagować na krytykę i odrzucenie — dlatego warto mówić o swoich intencjach i oczekiwaniach. Nie każda osoba będzie doświadczała tych samych trudności, dlatego kluczowa może być samoświadomość tego co nam służy. W kolejnych postach opiszemy, na co warto zwrócić uwagę, by lepiej poznać siebie — nie tylko neuroróżnorodnie.
Konsultacja merytoryczna Fundacja “Mamy Podobnie”.
