Proces starzenia się jest determinowany przez różne czynniki — styl życia, uwarunkowania genetyczne, dietę i wiele innych. Chociaż nie sposób go zatrzymać, istnieją sposoby pozwalające go spowolnić lub poprawić niektóre powiązane z nim procesy. Badacze odkryli niedawno, jak tego dokonać — w tym przede wszystkim jak zmniejszyć ilość tkanki tłuszczowej odkładającej się wraz z wiekiem u wielu osób. Sekret tkwi w aktywności fizycznej.
Kluczowy lipid
Naukowcy z Amsterdam University Medical Center (zespół dwóch szpitali klinicznych w Amsterdamie — red.) i Maastricht University Medical Center (szpital akademicki, jeden z ośmiu uniwersyteckich ośrodków medycznych w Holandii — red.) przeprowadzili niedawno badanie. Chcieli dowiedzieć się, dlaczego u wielu osób wraz z wiekiem odkłada się coraz więcej tłuszczu.
Aby znaleźć odpowiedź na to pytanie, przeprowadzili eksperyment laboratoryjny na myszach. W jego ramach przyglądali się temu, jak wraz z wiekiem zmienia się u nich skład mięśni i różnych organów, takich jak choćby nerki, wątroba i serce. W czasie obserwacji u starszych zwierząt odkryli podwyższone stężenie lipidu BMP — jego wzrost był efektem procesu starzenia. Aby potwierdzić te wnioski, przeprowadzili podobne analizy na ludziach.
W tym celu pobrali próbki tkanek od mężczyzn i kobiet z dwóch grup wiekowych: od 20 do 30 lat oraz od 65 do 80 lat. Nie wzięli jednak tak wielu próbek, jak w przypadku myszy. Do tego skupili się bardziej na mięśniach. Badanie doprowadziło ich do podobnych obserwacji — u osób starszych zauważyli podwyższone stężenie lipidów BMP.
Rola ćwiczeń fizycznych
Po ustaleniu faktu, iż gromadzenie się lipidów jest związane z procesem starzenia, naukowcy postanowili dowiedzieć się, czy można ograniczyć proces odkładania się tłuszczu i czy pomocne w tym mogą okazać się ćwiczenia fizyczne. Aby to sprawdzić, zaprosili do badania 12 kobiet po menopauzie w wieku od 45 do 70 lat. Wszystkie z nich miały nadwagę i ćwiczyły mniej niż trzy godziny tygodniowo.
Naukowcy przeprowadzili randomizowane badanie, narzucając jego uczestniczkom trzy programy aktywności:
- program siedzący: uczestniczki badania przez 14 godzin dziennie siedziały lub wykonywały ograniczoną do minimum aktywność fizyczną,
- program ćwiczeń: badane kobiety godzinę dziennie poświęcały na ćwiczenia fizyczne,
- program stojący: uczestniczki badania przez trzy godziny dziennie pozostawały w pozycji stojącej i przez dwie godziny spacerowały.
Uczestniczki badania przez cztery dni realizowały każdy z tych trzech programów. Piątego dnia naukowcy pobierali od nich próbki do badań. Co się okazało?
Stężenie BMP zmniejszyło się
Nawet po tak krótkim czasie byli w stanie zauważyć, iż gdy uczestniczki badania aktywnie spędzały dzień, poziom lipidów BMP u nich zmniejszył się. Doszli więc do prostego wniosku — ilość tłuszczu odkładającego się wraz z wiekiem można zredukować za sprawą aktywności fizycznej.
„O ile wiadomo, w jaki sposób proste lipidy (np. cholesterol) przyczyniają się do starzenia się i różnych chorób (np. miażdżycy), kilka wiadomo o tym, w jaki sposób przyczyniają się do tego lipidy złożone, takie jak fosfolipidy” — napisali naukowcy w komentarzu do swojego badania. „Taką samą zmianę zaobserwowano również w ludzkich mięśniach — zarówno u mężczyzn, jak i kobiet — co było zaskakujące. Badanie przeprowadzone z udziałem kobiet po menopauzie wykazało, iż poziom tego lipidu można obniżyć przez wysiłek fizyczny” — dodali.
Ograniczenia badania
— Pomysł, iż możemy odwrócić proces starzenia się, od dawna uważany jest za science fiction, ale te wyniki pozwalają nam znacznie lepiej zrozumieć proces starzenia się — mówi Riekelt Houtkooper, profesor w Laboratorium Genetycznych Chorób Metabolicznych w Amsterdam University Medical Center.
— Lipidy są istotną częścią naszej diety i mają najważniejsze znaczenie dla funkcjonowania komórek naszego ciała. Niektóre tworzą błonę komórkową, która oddziela wnętrze od zewnątrz — dodaje. Samo badanie dostarcza tylko dowodów na to, iż lipidy BMP są związane z procesem starzenia się i iż ilość tłuszczu odkładającego się w ciele wraz z wiekiem można zmniejszyć poprzez ćwiczenia fizyczne.
Aby to ostatecznie potwierdzić, trzeba jednak przeprowadzić kolejne badania. Grupa badawcza, której przyglądali się naukowcy, była bowiem stosunkowo mała. Samo badanie obejmowało też krótki czas obserwacji.
— Wyniki te są nowym ważnym krokiem w naszym zrozumieniu procesu starzenia się, ale z pewnością nie są ostateczną odpowiedzią. Planujemy przeprowadzić dalsze badania, które pozwolą nam lepiej zrozumieć, w jaki sposób lipidy BMP przyczyniają się do procesu starzenia, jakie konsekwencje pociąga za sobą ich gromadzenie się dla procesu starzenia i czy na ich stężenie można wpływać tylko poprzez ćwiczenia, czy istnieją też inne sposoby — mówi Houtkooper.
