Tarczyca to niewielki gruczoł o ogromnym znaczeniu dla funkcjonowania całego organizmu. Produkuje hormony regulujące metabolizm, pracę serca, temperaturę ciała oraz wiele innych procesów. Zaburzenia jej działania mogą prowadzić do różnych schorzeń, które często dają niespecyficzne objawy, utrudniając szybkie rozpoznanie. Jakie badania należy wykonać, by wykryć ewentualne choroby tarczycy?
Najczęstsze choroby tarczycy
Najczęstsze choroby tarczycy to niedoczynność i nadczynność tarczycy, choroba Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa oraz guzki tarczycy. Niedoczynność tarczycy to stan, w którym tarczyca produkuje zbyt mało hormonów, co prowadzi do objawów takich jak zmęczenie, przyrost masy ciała, uczucie zimna, sucha skóra oraz problemy z koncentracją. Nadczynność tarczycy jest przeciwieństwem niedoczynności i charakteryzuje się nadmiarem hormonów tarczycy, co objawia się utratą masy ciała, nadpobudliwością, drżeniem rąk, nadmiernym poceniem się oraz przyspieszonym biciem serca. Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w którym układ odpornościowy atakuje komórki tarczycy, prowadząc do jej stopniowego niszczenia i w konsekwencji do niedoczynności. Choroba Gravesa-Basedowa to również schorzenie autoimmunologiczne, ale powodujące nadczynność tarczycy, często związane z wytrzeszczem oczu, powiększeniem tarczycy i innymi objawami typowymi dla nadczynności. Guzki tarczycy to zmiany ogniskowe, które mogą mieć charakter łagodny lub złośliwy, a ich wykrycie często następuje przypadkowo podczas badań obrazowych. Wczesna diagnostyka i leczenie chorób tarczycy są najważniejsze dla utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia.
Zaburzenia tarczycy dają wiele objawów, w tym np. nadmierne owłosienie czy zaburzenie miesiączkowania u kobiet.
Podstawowe badania do endokrynologa
W przypadku podejrzenia zaburzeń funkcji tarczycy, endokrynolog może zlecić badania laboratoryjne oraz obrazowe.
Badania laboratoryjne obejmują TSH (hormon tyreotropowy), który pozwala ocenić funkcję tarczycy. Podwyższone wartości mogą wskazywać na niedoczynność, a obniżone na nadczynność tarczycy. Dodatkowo oznaczane są FT3 i FT4 (wolne frakcje hormonów tarczycy), które pomagają w określeniu stopnia zaburzeń hormonalnych. Przy podejrzeniu chorób autoimmunologicznych wykonuje się także badanie przeciwciał anty-TPO i anty-TG.
Badanie ultrasonograficzne (USG) tarczycy to nieinwazyjna metoda obrazowa pozwalająca ocenić wielkość, kształt i strukturę gruczołu oraz wykryć ewentualne guzki czy torbiele. USG tarczycy jest najważniejsze w diagnostyce zmian ogniskowych i stanowi podstawę do ewentualnego skierowania na dalsze badania, takie jak biopsja.
Kiedy konieczna jest biopsja tarczycy?
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana pod kontrolą USG (BACC) jest inwazyjnym badaniem diagnostycznym, które pozwala ocenić charakter wykrytych zmian w tarczycy.
Wskazaniem do jej wykonania jest obecność guzków tarczycy o średnicy powyżej 1 cm wykrytych w badaniu USG. Biopsję zaleca się również w przypadku zmian sugerujących złośliwość, takich jak nieostre odgraniczenie od otaczających tkanek, obecność mikrozwapnień czy szybki wzrost zmiany. Kolejnym wskazaniem jest powiększenie węzłów chłonnych szyi towarzyszące zmianom w tarczycy oraz występowanie raka tarczycy w rodzinie.
Biopsja jest procedurą bezpieczną i zwykle dobrze tolerowaną przez pacjentów. Pozwala na pobranie materiału komórkowego do badania cytologicznego, co jest najważniejsze w różnicowaniu zmian łagodnych od złośliwych oraz w planowaniu dalszego leczenia.
Regularne badania kontrolne oraz konsultacje z endokrynologiem są najważniejsze w wczesnym wykrywaniu i skutecznym leczeniu chorób tarczycy. W przypadku zaobserwowania niepokojących objawów warto niezwłocznie skonsultować się ze specjalistą, którego znajdziesz w Centrum Medycznym Damian.
