NADSZEDŁ CZAS ŚWIĄT. DZIŚ WIGILIA BOŻEGO NARODZENIA

24 grudnia to dzień poprzedzający Boże Narodzenie, a więc jest to wigilia Bożego Narodzenia, święta obchodzonego przez Chrześcijan na pamiątkę przyjścia na świat Syna Bożego.

Obchody Świąt Bożego Narodzenia pojawiły się prawdopodobnie w IV wieku naszej ery w Kościele na zachodzie Europy. Również wtedy poprzedzał je Adwent, czas pełen modlitwy, uczestnictwa w nabożeństwach, ale też pokuty i postu w ramach przygotowania duchowego. Na początku IX wieku okres ten nabrał dodatkowego znaczenia, związanego z oczekiwaniem na ponowne i ostateczne przyjście Jezusa Chrystusa. w tej chwili Adwent obejmuje okres między czterema kolejnymi niedzielami przed Bożym Narodzeniem, a post pozostaje już tylko kwestią tradycji. W świątyniach wczesnym rankiem odprawiane są tzw. Roraty ku czci Najświętszej Maryi Panny. Msza rozpoczyna się przy zgaszonych światłach, co dodatkowo podkreśla światło przyniesionych przez dzieci kolorowych lampionów. Przy ołtarzu stoi dodatkowa strojna świeca, która ma symbolizować obecność Matki Bożej. Roraty nie realizowane są tylko w niedziele i uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, tj. 8 grudnia.

Wieczerza wigilijna

Wigilia Bożego Narodzenia to czas tradycyjnej świątecznej wieczerzy w gronie rodzinnym. Jest spędzana bardzo uroczyście, w atmosferze ciepła i bliskości. Istnieje wiele obrzędów związanych z tym dniem. Pod biały obrus wkłada się siano, które ma nawiązywać do żłobu, w jakim został położony Jezus tuż po narodzinach. Płomień palącej się na stole świecy, często zakupionej w celu wsparcia akcji charytatywnej, symbolizuje Jezusa. Opłatek, którym dzielą się świętujący, to odzwierciedlenie chleba, jako elementarnego pokarmu człowieka. Pozostawienie wolnego miejsca przy stole ma być znakiem otwartości na innych, potrzebujących, którzy mogą do nas zawitać tego wieczoru, ale także tęsknoty do tych, którzy nie mogli się zjawić, czy też wspomnieniem już nieżyjących członków rodziny. Przed rozpoczęciem wieczerzy powinien zostać odczytany fragment Ewangelii o narodzinach Jezusa Chrystusa, a także odmówiona modlitwa. Uroczystą kolację rozpoczyna się po wypatrzeniu pierwszej gwiazdki.

Na stole wigilijnym pojawia się zwykle 12 dań, a liczba ta może nawiązywać do dwunastu Apostołów. Już w XIX wieku jedną z serwowanych potraw był barszcz czerwony z uszkami. W niektórych domach pojawiają się także inne zupy: grzybowa, rybna, żur czy barszcz biały. Tradycja serwowania obowiązkowego karpia na stole wigilijnym utrwaliła się w czasach komunistycznych. Inną rybą, po którą sięga się tradycyjnie także z wielu innych okazji jest śledź, przyrządzany na wiele różnych sposobów. W wigilię nie może zabraknąć także kapusty, podawanej najczęściej z grzybami, czy grochem. Słodki akcent stanowią potrawy i ciasta sporządzone z dodatkiem maku i miodu, np. kutia, makowce czy makówki. Oprócz tego dla świąt Bożego Narodzenia charakterystyczne są także pierniki, szczególnie te dojrzewające, które należy przyrządzić z wyprzedzeniem kilkutygodniowym. Pierniki mogą być także składnikiem sosów i w takiej formie uzupełniają dania główne. Często wypiekana jest także słodka chałka, czyli ciasto drożdżowe np. z kruszonką i bakaliami.

Prezenty

To właśnie w Wigilię obchodzony jest zwyczaj obdarowywania się prezentami świątecznymi, w nawiązaniu do darów przyniesionych Dzieciątku przez Trzech Króli. Podarki zostawiane są niepostrzeżenie pod choinką, a za darczyńcę w różnych regionach Polski uważa się np. Gwiazdora, Gwiazdkę, Aniołka czy samo Dzieciątko. Od niedawna, pod wpływem kultury anglosaskiej, coraz częściej mówi się także o Świętym Mikołaju, który to rozdaje w tym dniu prezenty.

Pasterka

Prawdopodobnie w VI wieku zaczęto obchodzić pasterkę, czyli nabożeństwo na cześć Dzieciątka Jezus, tradycyjnie odbywające się o północy, które wywodzi się z Jerozolimy i Groty Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Przy jednocześnie głośnym akompaniamencie dzwonów wierni odśpiewują kolędy, szczególnie Bóg się rodzi. Dawniej z Pasterką związane były różne inne tradycje. Wierzono np., iż gospodarz, który pierwszy przybędzie do kościoła, zbierze największe plony. Pasterka była też dla wielu okazją do żartów, w nawiązaniu do zbliżającego się karnawału.

W społecznościach szkolnych czy zakładowych organizowane są często tzw. spotkanie opłatkowe, gdzie szkolni koledzy, czy też współpracownicy, składają sobie życzenia i spędzają wspólnie czas przed adekwatnym świętowaniem w gronie rodzinnym.