Muzeum Prado w Madrycie – historia, ciekawostki i informacje praktyczne

Madryckie Prado jest jednym z najbardziej znanych i najliczniej odwiedzanych muzeów świata. Kolekcja zapoczątkowana przez hiszpańskich monarchów rozrosła się do ponad trzydziestu tysięcy eksponatów i dzisiaj cieszy odwiedzających z wielu krajów. Muzeum Prado słynie przede wszystkim ze zbiorów malarstwa artystów z Hiszpanii, ale nie brakuje w nim również dzieł mistrzów z innych państw Europy.

Powstanie i historia Muzeum Prado

Historia Muzeum Prado (Museo del Prado lub Museo Nacional del Prado) rozpoczęła się w roku 1819. Wtedy to król Hiszpanii Ferdynand VII uległ namowie żony, Marii Izabeli i postanowił udostępnić szerokiej publiczności zbiory malarstwa pochodzące z królewskiej kolekcji powiększanej sukcesywnie za czasów panowania Habsburgów i Burbonów. Na ich prezentację przeznaczono piękny, klasyczny budynek zaprojektowany w 1785 roku przez Juana de Villanuevę, w którym wcześniej mieścił się Gabinet Historii Naturalnej.

Maria Izabela Braganza – pomysłodawczyni zaprezentowania kolekcji królewskiej w formie publicznego muzeum

Sama nazwa „Prado” pochodzi od hiszpańskiego słowa oznaczającego łąkę, ponieważ gmach muzeum położony był podmiejskich terenach, które poddano intensywnej urbanizacji. Muzeum początkowo miało się nazywać Królewskim Muzeum Malarstwa i Rzeźby. Nazwę gwałtownie zmieniono ją na Narodowe Muzeum Malarstwa i Rzeźby, a następnie na Muzeum Narodowe Prado. W kolejnych latach zbiory muzealne powiększały się systematycznie. W 1868 muzeum znacjonalizowano, a po zakończeniu I wojny światowej obiekt rozbudowano po raz pierwszy. Wtedy też kolekcja powiększyła się o ponad 2300 dzieł sztuki pochodzących głównie z darowizn.

Ferdynand VII, założyciel Królewskiego Muzeum Malarstwa i Rzeźby (dzisiejsze Muzeum Narodowe Prado)

W czasie Hiszpańskiej Wojny Domowej większą część zbiorów ewakuowano za granicę, powróciły do Madrytu dopiero po latach. Dla zapewnienia miejsca dla wciąż powiększającej się kolekcji do Muzeum Prado włączono kilka sąsiadujących budynków. Z czasem konieczna stała się również rozbudowa głównego gmachu muzeum. Konkurs architektoniczny wygrał w 2007 roku znany hiszpański architekt Rafael Moneo i to według jego projektu powiększono sale wystawowe muzeum co szesnastu tysięcy metrów kwadratowych. Inna gwiazda światowej architektury – Norman Foster – w 2016 roku zajął się wycenianą na 32 miliony dolarów modernizacją i kolejną rozbudową Prado. w tej chwili madryckie muzeum dysponuje powierzchnią wystawową sięgającą 42 tysięcy metrów kwadratowych. Prezentowane są na niej kolekcje stałe oraz czasowe wybierane z ogólnej liczby 35 tysięcy obrazów znajdujących się w Prado. Rokrocznie placówkę odwiedza ponad trzy miliony turystów, co daje jej trzynaste miejsce wśród najbardziej popularnych muzeów sztuki na świecie.

Kolekcja hiszpańska

Zaczątki zbiorów sztuki w Muzeum Prado wywodzą się z kolekcji królów Hiszpanii. Nic więc dziwnego, iż największą ich część zajmują prace artystów z tego właśnie kraju. Kolekcję narodową, ze względu na jej wielkość podzielono na pięć odrębnych sekcji.

Muzeum Prado w Madrycie – Emilio J. Rodríguez

Pierwsza z nich obejmuje wczesne malarstwo romańskie, gotyckie oraz początek renesansu. Wśród pokazywanych dzieł znajdują się malowidła ołtarzowe oraz inne o tematyce religijnej. Ich autorami są często nadworni malarze tacy jak Bermejo, Berruguete („Zmartwychwstanie Chrystusa”, „Święty Piotr”, „Święty Paweł”) i de Flanders. Malarstwo renesansu i dzieła El Greco stanowią tematykę drugiej części malarstwa hiszpańskiego. Tworzący w XVI wiecznej Hiszpanii artysta pochodzenia greckiego Dominikos Theotokopulos gwałtownie zyskał sławę i przydomek El Greco. W muzeum wystawionych jest czterdzieści jeden obrazów jego autorstwa. Znajdziemy tu między innymi kilka portretów z epoki („Szlachcic z dłonią na piersi”), wizerunki świętych („Święty Paweł”) i sceny o tematyce religijnej („Ukrzyżowanie”, „Zmartwychwstanie”, „Koronacja Dziewicy”).

Muzeum Prado w Madrycie – foto Jose Manuel – Unsplash

Wystawa dzieł hiszpańskiego baroku zdominowana jest przez Diego Velázqueza, którego obrazy stanowią trzecią część tej kolekcji. Wśród nich znajdują się portrety namalowane dla rodziny królewskiej („Filip III”, „Filip IV”, „Książę Baltazar Carlos”), sceny mitologiczne („Mars”, „Kuźnia Wulkana”) i oczywiście malarstwo religijne („Pokłon Trzech Króli”, „Ukrzyżowanie Chrystusa”). Okres baroku był nazywany w Hiszpanii „złotym wiekiem sztuki”, tworzyło wówczas wielu znanych malarzy. W Prado znajdziemy dzieła wielu z nich. Francisco de Zurbarán słynny z serii obrazów o pracach Herkulesa czy studium religijnego „Agnus Dei”. Alonso Cano malujący w niezwykle charakterystycznym stylu (seria obrazów poświęconych Ukrzyżowaniu oraz portrety królewskie). Pierwszy hiszpański mistrz José de Ribera, autor wielu dzieł o tematyce religijnej, utrzymanych w ciemnej tonacji i z niezwykłym użyciem światłocieni, który upodobał sobie portretowanie świętych („Św. Paweł”, „Św. Piotr”, „Św. Mateusz”, „Św. Tomasz”).

Muzeum Prado w Madrycie – foto Depositphotos

Jednym z najsłynniejszych malarzy hiszpańskich był urodzony w Saragossie Francisco de Goya y Lucientes. I to właśnie jego sztuce poświęcona jest kolejna część muzealnej kolekcji. W Prado znajduje się większość jego najważniejszych obrazów. Znajdziemy tu dzieło, które wywołało skandal i przez długi czas nie mogło być prezentowane publicznie, czyli „Maję ubraną” i „Maję nagą”. Nurt niepodległościowy reprezentuje „Rozstrzelanie powstańców madryckich”, a wczesną twórczość – słynna „Parasolka”. Do mitologii nawiązuje przerażające płótno „Saturn pożerający własne dzieci”, nie brakuje też królewskich portretów, na przykład „Karola III w stroju myśliwskim”. Obszernie reprezentowana jest twórczość religijna Goi, w muzeum znalazły się obrazy „Chrystus na krzyżu”, „Święta Rodzina” czy „Św. Barbara”. Goya wywarł ogromny wpływ na całe pokolenie hiszpańskich artystów z XIX wieku – ich prace zgromadzono w ostatniej części kolekcji narodowej. Warto również wspomnieć, iż pomniki najwybitniejszych malarzy hiszpańskich – Diego Velazqueza i właśnie Goi znajdują się przy wejściu do budynku muzeum.

Kolekcja flamandzka

W Muzeum Prado dzieła artystów flamandzkich zajmują bardzo ważne miejsce w kolekcji. Zgromadzono ich w sumie ponad tysiąc, począwszy od dzieł z XV wieku. Publiczność z całego świata przyciąga zagadkowy obraz Hieronima Boscha „Ogród rozkoszy ziemskich”. Oprócz niego w bogatej kolekcji tego malarza można obejrzeć „Siedem grzechów głównych”, tryptyk „Wóz z sianem” i serię płócien „Kuszenie św. Antoniego”. Z tego samego okresu pochodzą dzieła Hansa Memlinga „Pokłon trzech króli” oraz „Madonna z Dzieciątkiem wśród aniołów”. Późniejsze malarstwo flamandzkie reprezentuje Peter Bruegel („Budowa Wieży Babel”) i przede wszystkim Peter Paul Rubens. W Prado zebrano ponad sto arcydzieł tego artysty, wśród nich wiele portretów świętych („Św. Piotr”, „Św. Paweł”, „Św. Tomasz”), ówczesnych władców („Arcyksiąże Albert Austriacki”) oraz płócien inspirowanych mitologią („Nimfy i Satyry”, „Sąd Parysa”, „Trzy Gracje”). Największą część kolekcji stanowią obrazy religijne, wśród nich tak znane, jak „Adam i Ewa” czy „Pokłon Trzech Króli”. W Prado obejrzeć można także dzieła Antona van Dycka, w tym kilkanaście portretów książąt i patrycjuszy i dzieła religijne („Pieta”).

Puerta de Goya (fasada północna)

Kolekcja włoska

Miłośnicy malarstwa włoskiego znajdą w Muzeum Prado przebogaty wybór dzieł mistrzów z Italii. Szczególnie okazale wygląda zbiór arcydzieł z okresu XV, XVI i XVII wieku. Znajdziemy wśród nich trzy obrazy autorstwa Sandro Boticellego ilustrujące historie z „Dekamerona” oraz „Zaśnięcie Matki Boskiej” Andrei Mantegny. Z dzieł Rafaela obejrzeć można „Świętą rodzinę z Barankiem”, portret „Kardynał” czy „Świętą rodzinę pod dębem”. Z innych włoskich geniuszy malarstwa prezentowany jest Tycjan (portrety królewskie, „Św. Jan Chrzciciel”, „Adam i Ewa”) i Jacopo Tintoretto („Porwanie Heleny”, „Judyta i Holofernes”, seria portretów Wenecjan). Z późniejszego malarstwa włoskiego możemy w Prado obejrzeć dwa obrazy Caravaggia – „Dawid z głową Goliata” i „Świętą Katarzynę”, a także dzieła, które stworzyli Guido Reni, Annibale Carracci i Corrado Giaquinto.

Muzeum Prado w Madrycie – foto Depositphotos

Pozostałe kolekcje europejskie

Malarstwo z innych państw europejskich jest w Muzeum Prado reprezentowane skromniej, jednak i wśród niego znalazły się prawdziwe perełki. Niemcy reprezentuje Albrecht Dürera obrazami „Adam”, „Ewa”, „Portret mężczyzny” oraz chyba swoim najsłynniejszym „Autoportretem” na tle okna. Z malarstwa holenderskiego wyróżnia się „Artemizja” autorstwa Rembrandta. W kolekcji Prado znajduje się jeszcze pięć rycin tego autora. W muzeum można obejrzeć również kilkanaście obrazów najsłynniejszego malarza francuskiego z połowy XVII stulecia – Nicolasa Poussina („Parnas”, „Triumf Dawida”, „Święta Cecylia”, seria pejzaży).

Muzeum Prado w Madrycie – foto Depositphotos

Ryciny i rzeźby

W madryckim muzeum zgromadzono nie tylko kolekcję obrazów. Odwiedzający mogą podziwiać zbiór rzeźb z okresu Starożytnej Grecji oraz ich nowszych kopii z czasów Cesarstwa Rzymskiego. Towarzyszy im bogata kolekcja rysunków i miedziorytów z różnych epok i krajów, licząca ponad pięćset dzieł. Można wśród nich znaleźć prace Michała Anioła, Rubensa i Mengsa. Jednak najliczniejsze są grafiki Goi z kilku serii, wśród nich wstrząsające „Okropności wojny” i satyryczne „Kaprysy”.

Muzeum Prado w Madrycie – foto Depositphotos

Godziny otwarcia Muzeum Prado w Madrycie

Muzeum Prado jest otwarte od poniedziałku do soboty w godzinach 10:00–20:00, natomiast w niedziele i święta od 10:00 do 19:00. W ciągu roku zamknięte jest jedynie trzy razy: 1 stycznia, 1 maja i 25 grudnia. W dniach 6 stycznia, 24 grudnia i 31 grudnia muzeum działa krócej, od 10:00 do 14:00.

Zwiedzanie Muzeum Prado za darmo jest możliwe od poniedziałku do soboty w godzinach 18:00–20:00 oraz w niedziele i święta od 17:00 do 19:00.

Ceny biletów w Muzeum Prado

• Bilet normalny: 15 euro.
• Bilet ulgowy (dla osób powyżej 65 lat i licznych rodzin): 7,5 euro.
• Bilet z przewodnikiem po muzeum: 24 euro.
• Zwiedzanie z przewodnikiem kosztuje dodatkowe 10 euro, a z audioprzewodnikiem – 5 euro.

Za 32 euro można zakupić kartę „Art Walk”, która umożliwia jednorazowe zwiedzanie Muzeum Prado, Muzeum Reina Sofía i Muzeum Thyssen-Bornemisza w ciągu roku od daty zakupu.

Muzeum Prado oferuje także możliwość prywatnego zwiedzania przed oficjalnym otwarciem, w godzinach 9:00–10:00. Koszt wynosi 50 euro, przy czym wymagane jest minimum 12 uczestników oraz obecność własnego przewodnika. Bilety na tę formę zwiedzania należy zarezerwować co najmniej 72 godziny wcześniej.

Darmowe bilety do Muzeum Prado

Muzeum Prado oferuje darmowe wejściówki dla:

• Osób poniżej 18 roku życia,
• Studentów w wieku 18–25 lat oraz powyżej 25 lat (studiujących sztukę na poziomie licencjackim lub magisterskim),
• Osób z niepełnosprawnością o stopniu co najmniej 33%,
• Osób legalnie bezrobotnych,
• Czynnych nauczycieli,
• Licznych rodzin (co najmniej jeden dorosły z trójką dzieci lub dwójką, jeżeli jedno ma niepełnosprawność).

Darmowe wejście przysługuje także: oficjalnym przewodnikom turystycznym, dziennikarzom, członkom stowarzyszeń związanych z muzeami, jak FAMP, APME, ANABAD, AEM, ICOM, członkom Królewskich Akademii, a także pracownikom muzeów państwowych w Hiszpanii.

Zwiedzanie Muzeum Prado online

Muzeum Prado oferuje także wirtualne zwiedzanie kolekcji, które obejmuje aż 10 darmowych tras tematycznych, dostępnych dzięki nowoczesnej technologii gigapikselowej. Wirtualny spacer obejmuje parter, pierwsze i drugie piętro muzeum, a użytkownicy mają dostęp do 89 dzieł sztuki, w tym 5 rzeźb. Każda z tras zawiera krótkie wprowadzenie dźwiękowe, po którym następuje opis wybranych dzieł, pozwalający na bliskie obcowanie z detalami sztuki.

Zobacz również:

• Museo Egizio – Muzeum Egipskie w Turynie – historia i ciekawostki
• Metropolitan Museum of Art – słynne muzeum w Nowym Jorku