Nowe Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej – co warto o nim wiedzieć?
Muzeum Bitwy pod Grunwaldem to miejsce, które górnolotnie rzecz ujmując każdy Polak powinien odwiedzić chociaż raz w życiu. Oczywiście z powodu historii Polski i wpływu bitwy na jej losy. A szczególnie teraz gdy od 2022 roku muzeum rozbudowało się i w niezwykle nowoczesnej formie prezentuje zarówno bitwę, jak i wszystkie zdarzenia, które do niej doprowadziły oraz to co stało się później.
Bitwa pod Grunwaldem – przyczyna
W 1409 roku roku na Żmudzi (obecna Litwa) z inicjatywy wielkiego księcia litewskiego Witolda – wybuchło powstanie. Krzyżacy zwrócili się do króla polskiego Władysława Jagiełło o zachowanie neutralności wobec powstania. Ten jednak chciał pomóc księciu Witoldowi. W efekcie zakon krzyżacki zaatakował ziemie polskie. Po kilku mniejszych bitwach i krótkim pokoju zbliżało się decydujące starcie.
Bitwa pod Grunwaldem – co warto o niej wiedzieć
Warto pamiętać, iż Bitwa pod Grunwaldem miała miejsce 15 lipca 1410 roku. Jest uznawana za jedną z największych bitew w średniowiecznej Europy, pod względem sił, jakie strony konfliktu zebrały na polu bitwy. Według różnych historyków dowodzone przez króla Władysława II Jagiełłę i wielkiego księcia Witolda wojska Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego liczyły około 30 tysięcy rycerzy i wojowników. Zakon krzyżacki zgromadził około 20 tysięcy wojska, z czego co interesujące zaledwie garstkę stanowili sami Krzyżacy. Dowodził nimi nimi Wielki Mistrz Ulrich von Jungingen.
Wojska polskie wśród, których oprócz Polaków byli Morawianie, Czesi, i Ślązacy byli zorganizowani w 50 chorągwi. Wojska litewskie to było 40 chorągwi, w tym żmudzkie, ruskie i jeden oddział tatarski.
Krzyżacy zorganizowali 51 chorągwi, gdzie oprócz rycerzy zakonnych byli goście ze Szwajcarii, Śląska, Pomorza, Niemiec, Czech, Moraw i Inflant. O poranku 15 lipca największe armie ówczesnego świata stały naprzeciw siebie między wsiami Łodwigowo, Stębark i Grunwald.
Bitwa pod Grunwaldem – przebieg
Król Jagiełło nie spieszył się do bitwy, ponieważ jego armia czekała w lesie ukryta przed upałem, a wojska krzyżackie na otwartym polu. Bitwa trwała około sześciu godzin, zakończyła się około 19-ej absolutnym zwycięstwem wojsk polsko-litewskich. Większość przywódców krzyżackich zginęła na polu bitwy, na czele z Wielkim Mistrzem lub została wzięta do niewoli. Zdobyto 51 chorągwi krzyżackich. Pomimo porażki, Krzyżacy przetrwali oblężenie swojej twierdzy w Malborku, ponieważ król Jagiełło nie ruszył od razu pod ten zamek. Późniejszy wielki mistrz Henryk von Plauen zdążył w tym czasie przygotować zamek do oblężenia. Krzyżacy ponieśli również minimalne straty terytorialne.
Po stronie polskiej zginęło około tysiąca rycerzy, po krzyżackiej około 8 tysięcy w tym aż 203 z 250 wystawionych do bitwy członków zakonu krzyżackiego.
Bitwa pod Grunwaldem i jej skutki dla Europy
Do dziś bitwa pod Grunwaldem jest uważana za jedno z najważniejszych zwycięstw w historii zarówno Litwy jak i Polski. Jej efektem było podpisanie I Pokoju Toruńskiego, które nastąpiło 1 lutego 1411 w Dworze Artusa w Toruniu . Na jego mocy Litwa odzyskała Żmudź a Polska Ziemię Dobrzańską. Zakon miał zapłacić okup – 100 tysięcy kop groszy za wziętych do niewoli rycerzy zachodnich, którego nie spłacił w całości. Niestety patrząc na wielkość sukcesu, warunki pokoju nie były sprzyjające dla strony polsko-litewskiej.
Muzeum Bitwy pod Grunwaldem dziś
Kto pamięta Pola Grunwaldzkie i skromny pawilon na ich szczycie może się mocno, pozytywnie zdziwić odwiedzając to miejsce dziś. Muzeum Bitwy pod Grunwaldem zaskakuje rozmachem, architekturą, piękną bryłą dobrze wkomponowaną w krajobraz. Formą zdecydowanie nawiązuje do najciekawiej rozbudowanych polskich muzeów z ostatnich lat takich jak Muzeum Powstania Warszawskiego czy Muzeum Sztuki w Łodzi.
Kilka informacji o rozbudowie muzeum
Projekt nowego muzeum autorstwa Krzysztofa Kozłowskiego ukrył nowy, niezwykle nowoczesny pawilon w krajobrazie czyli we wzniesieniu wzgórza grunwaldzkiego. Dlatego idąc od strony pomnika zupełnie nie wyróżnia się i nie zwraca uwagi. A jest czym, bo powierzchnia nowego muzeum to 3800 metrów kwadratowych.
Remont, a adekwatnie budowa nowego muzeum trwała 5 lat, kosztowała 56 milionów złotych pochodzących ze środków samorządu województwa warmińsko-mazurskiego, funduszy unijnych i środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Muzeum zostało ponownie otwarte w 2022 roku. Składa się z dwóch nowoczesnych obiektów. W jednym z nich znajdują się adekwatne ekspozycje, w tym choćby sala rycerska, gdzie podczas niepogody mogą odbywać się walki członków bractw rycerskich na oczach widzów. A w budynku po lewej – bistro dla zgłodniałych i sklep z grunwaldzkimi pamiątkami.
Przed muzeum znajduje się ogromny, bezpłatny parking dla wycieczek zorganizowanych czyli autobusów i dla samochodów osobowych.
Zwiedzanie Muzeum Bitwy pod Grunwaldem
Zacznijmy od tego, iż w przeciwieństwie do lat minionych, gdy muzeum było czynne sezonowo, dziś działa ono cały rok. Zwiedzanie warto zacząć od holu, w którym zgromadzone są, świetnie opisane kopie chorągwi grunwaldzkich.
Wszystko dzięki „Banderia Prutenorum” czyli rękopisowi Jana Długosza pochodzącemu z 1148 roku, w którym zawarł opisy i ilustracje 56 chorągwi krzyżackich. Było to pierwsze w średniowieczu i jedyne tak kompletne zestawienie.
Dziś wersję interaktywną Banderia Prutenorum można oglądać w sali wystawowej muzeum.
Wiele z artefaktów, które dziś można podziwiać czekało długie lata na możliwość prezentacji. Ekspozycje zostały podzielone na aż dziesięć bloków tematycznych. Warto przejść je po kolei ponieważ opowiadają w detalach o tym jak wyglądał Zakon, Polska i Litwa przed bitwą. Opowiadają też o historii zakonu krzyżackiego i jego sposobach działania, a także bezpośrednich przyczynach rozpoczęcia wojny.
Ekspozycje w Muzeum Bitwy pod Grunwaldem
My wybraliśmy się na zwiedzanie muzeum z przewodnikiem. Ale można to oczywiście zrobić z audioprzewodnikiem i w ten sposób macie szanse poznać historię i to co oglądacie w muzeum w detalach.
Warto zwrócić uwagę na tabory, bez których nie byłoby wojska, na prezentację oddziału tatarskiego, który wchodził w skład wojsk litewskich.
Podczas zwiedzania dowiedzieliśmy o nieznanym nam epizodzie przed bitwą, który miał strategiczne znaczenie dla jej przebiegu. Chodzi o zaplanowanie i zbudowanie mostu pontonowego przez Wisłę pod Czerwińskiem, które do ostatniej chwili udało się utrzymać w tajemnicy, przez co Krzyżacy nie znali pozycji polskich wojsk.
Obok zwróćcie uwagę na postać polskiego chorążego Marcin z Wrocimowic, którą odtworzono w pełnej postaci. Była to niezwykle ważna osoba ponieważ to on uczył innych chorążych komunikacji i odpowiadał za komunikację między polskimi chorągwiami podczas bitwy.
Dalej można zobaczyć niezwykle ciekawą i nowoczesną instalację składającą się z odlewów koni i rycerzy w pełnym biegu, w szyku jaki mogli tworzyć na polu bitwy pod Grunwaldem.
Interaktywna wystawa 360 stopni
Po tej instalacji wchodzimy do miejsca, gdzie można obejrzeć filmy w technice 360 stopni. A także interaktywne mapy na ekranach dotykowych, które przenoszą nas wirtualnie na pole bitwy. Opowieści o tych zmaganiach snuje między innymi postać króla Jagiełły.
Kaplica pobitewna
Wrażenie robi odtworzona dzięki świetlnym słupom kaplica pobitewna, w której podłodze umieszczone są za szybą kości odnalezione podczas prac archeologicznych na polu bitwy.
A na wystawach obok można podziwiać liczne artefakty odnalezione dzięki m.in. wolontariuszom podczas prac archeologicznych prowadzonych systematycznie na polach grunwaldzkich.
To m.in. trzony toporów, groty strzał i bełtów, bardzo popularnych w tamtym czasie.
Można zobaczyć wiele przedmiotów codziennego użytku oraz ozdób.
Wystawa kończy się ekspozycją związaną z ostatnią fazą bitwy grunwaldzkiej czyli oblężeniem zamku w Malborku.
Zwiedzanie tej części wewnątrz budynku trwa zwykle około godziny.
Ceny biletów są dostępne w dwóch opcjach:
BEZ PRZEWODNIKA
- normalny – 28 PLN
- ulgowy – 26 PLN
- rodzinny – 26 PLN
Z PRZEWODNIKIEM LUB AUDIOPRZEWODNIKIEM
- normalny – 33 PLN
- ulgowy – 31 PLN
- rodzinny – 31 PLN / osobę
Dzieci w wieku do 7 lat mają wstęp bezpłatny. Raz w miesiącu jest też dzień bezpłatnego zwiedzania i wówczas audioprzewodnik kosztuje 7 PLN.
Wzgórze Pomnikowe i Pola Grunwaldzkie
W pawilonie, który część osób może pamiętać jaką dawną główną siedzibę muzeum mieści się dziś Galeria Sztuki Grunwaldzkiej. Można ją odwiedzić po wyjściu z muzeum, jeżeli zechcecie wybrać się też na zwiedzanie Wzgórza Pomnikowego. Warto zrobić to z kimś doświadczonym jak chociażby przewodnikami turystycznymi. W trakcie tego spaceru zobaczycie kaplicę pobitewną i wzgórze pomnikowego oraz posłuchacie ciekawych opowieści.
Polecamy poszukać ekspertów z Zachodniomazurskiego Stowarzyszenia Przewodników i umówić się z nimi na tę część wycieczki.
Co zobaczyć na Warmii i Mazurach?
Jeśli interesuje Cię ten region Polski, zobacz nasze pozostałe teksty o Warmii i Mazurach.
