W ostatnim czasie wielu mieszkańców polskich spółdzielni mieszkaniowych zaskoczyły niezwykle wysokie rachunki związane z wymianą wodomierzy oraz logotermów na modele z funkcją zdalnego odczytu. W niektórych przypadkach koszty tych działań sięgają choćby 840 złotych.
Fot. Shutterstock
Portal Biznes Info podjął się zbadania tej sprawy, próbując wyjaśnić powody tak dużych opłat. Okazuje się, iż sytuacja wynika z luk w polskim prawie. Niejasne przepisy pozwoliły przerzucić na lokatorów obowiązek pokrycia kosztów wymiany liczników wody. Jest to sprzeczne z duchem unijnej dyrektywy. regulacje nakładają podobny obowiązek np. na dostawców energii elektrycznej. Problem dodatkowo potęguje brak przejrzystości działań spółdzielni – lokatorzy nie mają wglądu w analizy kosztów, które uzasadniałyby tak wysokie opłaty.
Cała sprawa dotyczy dyrektywy Unii Europejskiej z 2018 roku, której celem było zwiększenie efektywności energetycznej. Zakłada ona wprowadzenie wymogu montażu urządzeń z funkcją zdalnego odczytu w nowych inwestycjach oraz podczas wymiany starych liczników. Rząd wdrożył regulacje, jednak w przypadku wodomierzy nie przemyślał już nie doprecyzował ich w pełni. W konsekwencji często to mieszkańcy są obciążeni kosztami. Nie jest to normą w innych państwach UE, gdzie koszty takiej modernizacji często pokrywają dostawcy.
Mieszkańcy zaniepokojeni
Mieszkańcy spółdzielni wyrażają zaniepokojenie brakiem jasności i przejrzystości działań zarządów swoich wspólnot. W wielu przypadkach nie są oni w stanie przeanalizować, na jakiej podstawie opłaty zostały naliczone oraz czy są one uzasadnione. To rodzi wątpliwości dotyczące uczciwości praktyk stosowanych przez spółdzielnie. Problem ma charakter ogólnopolski – wiele spółdzielni na terenie całego kraju wprowadza podobne opłaty. Argumentują one, iż to konieczność nałożona przez UE, nie przedstawiając jednak konkretnych kosztów. Rzeczywiście, nie mają one takie obowiązku. Eksperci i prawnicy zwracają uwagę, iż polskie prawo nie nakłada obowiązku sporządzania szczegółowej analizy kosztowej przed naliczeniem opłat za wymianę liczników. Według prawników to poważny mankament wprowadzonych przepisów. Według nich mieszkańcy powinni mieć prawo do wglądu w koszty oraz do ich pełnej transparentności. Mieszkańcy piszą, iż narzucone opłaty mogą być nieproporcjonalnie wysokie. Szczególnie w stosunku do rzeczywistych kosztów ponoszonych przez spółdzielnie na wymianę urządzeń.
Mieszkańcy wielu osiedli w Polsce składają skargi do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Argumentują oni, iż opłaty są nieuczciwe i niezgodne z intencją unijnych regulacji. W niektórych przypadkach mieszkańcy rozważają choćby podjęcie pozwów zbiorowych przeciwko spółdzielniom mieszkaniowym. Sprawa prawdopodobnie nabierze tempa w najbliższych miesiącach – wiele osób będzie otrzymywać rachunki za wymianę urządzeń.
Czy wszystkie budynki będą musiały wymienić wodomierze?
W Polsce wszystkie lokale i budynki, które posiadają wodomierze, będą musiały spełnić wymogi unijnej dyrektywy dotyczącej efektywności energetycznej. Nakłada ona obowiązek stosowania wodomierzy z funkcją zdalnego odczytu. Jednak wymiana będzie dotyczyć tylko starszych modeli liczników, które takiej funkcji nie posiadają. Konkretne terminy i warunki wymiany mogą się różnić w zależności od lokalnych przepisów i decyzji zarządów spółdzielni mieszkaniowych.
Problem z wysokimi kosztami wymiany wodomierzy wynika przede wszystkim z niejasności w polskim prawie. Mieszkańcy skarżą się też na brak transparentności po stronie spółdzielni mieszkaniowych. Lokatorzy coraz częściej domagają się zmian w regulacjach prawnych oraz większej przejrzystości w naliczaniu kosztów. Z tego powodu wzrasta liczba skarg oraz działań prawnych podejmowanych przez mieszkańców, co może wywrzeć presję na zmiany legislacyjne.
Nowoczesne wodomierze to wiele zalet
Pomijając koszty, nowoczesne wodomierze oraz logotermy ze zdalnym odczytem mają wiele technicznych zalet. Przyczyniają się one do ulepszenia zarządzania zużyciem wody. Przede wszystkim, urządzenia te umożliwiają automatyczny i precyzyjny odczyt danych o zużyciu wody. Eliminuje to konieczność regularnego, manualnego odczytu przez pracowników spółdzielni czy firm wodociągowych. Dzięki temu mieszkańcy mogą uzyskać bardziej dokładne informacje o zużyciu wody w swoim mieszkaniu czy budynku. Rozliczenia mogą być prowadzone na podstawie rzeczywistego, a nie szacowanego zużycia.
Dodatkowo, zdalny odczyt liczników wody pozwala na natychmiastowe wykrywanie nieprawidłowości. Wycieki czy niespodziewane wzrosty zużycia wody nie będą już problemem. Dzięki zdalnemu odczytowi możliwa jest szybka interwencja, która pomaga zapobiec niepotrzebnym kosztom. System zdalnego odczytu daje również możliwość zbierania danych w czasie rzeczywistym, co pozwala dostawcom wody i spółdzielniom na lepsze zarządzanie zasobami i planowanie dostaw w sposób bardziej efektywny.
Nowe liczniki są także bardziej wytrzymałe i odporne na uszkodzenia. Wyposażone są w zaawansowane moduły komunikacyjne. Dzięki temu dane są przekazywane bezpośrednio do centralnych systemów zarządzania, eliminując możliwość błędów przy ręcznym spisywaniu. Mieszkańcy mogą również skorzystać z dodatkowych funkcji. To m.in. monitorowanie zużycia wody dzięki aplikacji mobilnych lub portali internetowych, co ułatwia kontrolę wydatków i lepsze zarządzanie domowym budżetem.
Wspomniane techniczne ulepszenia mają na celu poprawę efektywności i wygody dla mieszkańców, ale to nie wszystko. ulepszenia mogą przyczynić się do oszczędności wody, co jest szczególnie ważne w kontekście rosnących rachunków i ostatnich susz w Polsce. Dla wielu lokatorów te zalety mogą nie być wystarczającym argumentem, aby uzasadnić wysokie koszty wymiany, zwłaszcza w sytuacji braku przejrzystości kosztów.
Trwa wymiana liczników energii elektrycznej – bezpłatna dla mieszkańców
Równolegle w Polsce trwa wymiana liczników energii elektrycznej na modele z funkcją zdalnego odczytu. W przeciwieństwie do liczników wody, ta wymiana jest darmowa dla mieszkańców i często odbywa się choćby bez ich udziału, ponieważ liczniki zainstalowane są na klatkach schodowych lub na zewnątrz budynków. Wyjątek stanowią lokale, w których liczniki znajdują się wewnątrz mieszkań lub domów. Nowe przepisy nakazują montaż na zewnątrz, co wcześniej nie było wymagane. Cały proces wymiany licznika trwa krótko i wiąże się z chwilowym wyłączeniem prądu.
W większości przypadków wymiana liczników energii elektrycznej jest darmowa, wyjątek stanowią wnioski o wcześniejszą wymianę – wówczas koszt wynosi około 300 złotych. zwykle o wcześniejsze zmiany wnioskują przedsiębiorstwa, którym opłaca się wcześniejsze przejście na nowoczesne liczniki z funkcją zdalnego odczytu, ze względu na oszczędności i możliwość lepszego zarządzania zużyciem energii. Szerzej o tej sprawie pisaliśmy 6 października.
