Poliester to wszechstronny materiał syntetyczny, który zrewolucjonizował przemysł tekstylny. Charakteryzuje się wytrzymałością, odpornością na zagniecenia i szybkim schnięciem. Choć ma wiele zalet, poliester budzi też kontrowersje ze względu na swoje pochodzenie i wpływ na środowisko. W artykule przyjrzymy się bliżej zaletom, wadom i zastosowaniom tej popularnej tkaniny.
Poliester – co to za materiał?
Poliester to materiał syntetyczny, otrzymywany w procesie chemicznym z pochodnych ropy naftowej. Poliester to w rzeczywistości skrót od polietylenu tereftalanu (PET), tego samego tworzywa, z którego produkuje się plastikowe butelki.
Tkanina poliestrowa charakteryzuje się niezwykłą wytrzymałością i odpornością na rozciąganie. Jest lekka, gwałtownie schnie i nie wymaga prasowania. Te cechy sprawiły, iż poliester stał się jednym z najpopularniejszych materiałów wykorzystywanych w produkcji odzieży, mebli tapicerowanych czy akcesoriów domowych. w tej chwili ponad połowa wszystkich włókien tekstylnych na świecie to właśnie poliester.
Zalety i wady poliestru
Jak każdy materiał, poliester ma swoje mocne i słabe strony. Przyjrzyjmy się bliżej jego zaletom i wadom.
Zalety
Poliester to prawdziwy multitasker wśród tkanin. Jego największą zaletą jest wytrzymałość i odporność na uszkodzenia mechaniczne. Ubrania z poliestru nie rozciągają się, nie gniotą i zachowują swój kształt choćby po wielu praniach. To idealny materiał dla osób, które cenią sobie wygodę i nie lubią prasować.
Kolejnym atutem poliestru jest szybkie schnięcie. Dlatego jest on często wykorzystywany do produkcji odzieży sportowej i outdoorowej. Poliester skutecznie odprowadza wilgoć z powierzchni skóry, co zwiększa komfort podczas intensywnego wysiłku. Jest też odporny na pleśń i grzyby, co sprawia, iż świetnie sprawdza się w wilgotnym środowisku.
Poliester to również materiał łatwy w pielęgnacji. Nie wymaga specjalnych środków do prania, a plamy łatwo się z niego usuwa. Jest odporny na blaknięcie, dzięki czemu ubrania długo zachowują intensywne kolory. To także tkanina, która nie elektryzuje się tak łatwo jak inne syntetyczne materiały.
Wady
Mimo wielu zalet, poliester ma też swoje słabe strony. Jedną z głównych wad jest niska oddychalność. W przeciwieństwie do naturalnych włókien, poliester nie przepuszcza powietrza, co może powodować dyskomfort, szczególnie w upalne dni. Ubrania z poliestru mogą też zatrzymywać nieprzyjemne zapachy, które trudno usunąć choćby po praniu.
Innym minusem poliestru jest jego pochodzenie. Jako materiał syntetyczny, produkowany z pochodnych ropy naftowej, nie jest biodegradowalny. To sprawia, iż poliester stanowi poważne obciążenie dla środowiska naturalnego. Podczas prania uwalnia też mikroplastik, który trafia do oceanów i może być szkodliwy dla morskich ekosystemów.
Poliester może też powodować reakcje alergiczne u osób o wrażliwej skórze. Niektórzy użytkownicy skarżą się na swędzenie i podrażnienia po kontakcie z tą tkaniną. Warto też pamiętać, iż poliester jest łatwopalny i w kontakcie z ogniem topi się, co może prowadzić do poważnych oparzeń.
Jak dbać o tkaninę poliestrową?
Pielęgnacja ubrań z poliestru jest stosunkowo prosta, ale warto znać kilka trików, które pomogą przedłużyć ich żywotność. Przede wszystkim, poliester najlepiej prać w niskich temperaturach, najlepiej do 40°C. Wyższe temperatury mogą uszkodzić włókna i spowodować kurczenie się tkaniny.
Do prania poliestru warto używać łagodnych detergentów, unikając silnych wybielaczy i odplamiaczy. Nie ma potrzeby stosowania płynu do zmiękczania tkanin – poliester z natury jest miękki i gładki. Przed praniem warto odwrócić ubrania na lewą stronę, co pomoże zachować ich kolor i strukturę.
Poliester można suszyć w suszarce bębnowej, ale najlepiej robić to na niskich obrotach i krótko. Najlepszym sposobem suszenia jest jednak rozwieszenie ubrań na świeżym powietrzu. Dzięki temu unikniemy nadmiernego zużycia energii, a ubrania będą świeże i pachnące.
Choć poliester rzadko wymaga prasowania, czasem może się to okazać konieczne. W takim przypadku należy ustawić żelazko na niską temperaturę i prasować przez cienką bawełnianą szmatkę. Zbyt wysoka temperatura może stopić włókna poliestru i nieodwracalnie uszkodzić tkaninę.
Czy poliester się rozciąga?
Jedną z największych zalet poliestru jest jego odporność na rozciąganie. W przeciwieństwie do naturalnych włókien, takich jak bawełna czy wełna, poliester zachowuje swój kształt choćby po wielokrotnym praniu i noszeniu. To sprawia, iż ubrania z poliestru długo wyglądają jak nowe.
Jednak nie oznacza to, iż poliester jest całkowicie nieelastyczny. Wiele nowoczesnych tkanin poliestrowych jest produkowanych w taki sposób, aby zapewnić pewną elastyczność. Osiąga się to poprzez specjalne techniki tkania lub dodawanie elastycznych włókien, takich jak elastan. Dzięki temu ubrania z poliestru mogą być jednocześnie wygodne i zachowywać swój kształt.
Warto pamiętać, iż choćby jeżeli poliester nie rozciąga się tak łatwo jak niektóre naturalne materiały, to przy niewłaściwej pielęgnacji może stracić swój oryginalny kształt. Dlatego zawsze warto przestrzegać zaleceń producenta dotyczących prania i suszenia.
Czy poliester jest oddychający?
Kwestia oddychalności poliestru jest dość kontrowersyjna. Generalnie poliester nie jest uważany za materiał oddychający w takim stopniu jak naturalne włókna, takie jak bawełna czy wełna. Wynika to z faktu, iż włókna poliestrowe są syntetyczne i nie mają naturalnej struktury, która pozwalałaby na swobodny przepływ powietrza.
Jednak producenci odzieży nieustannie pracują nad ulepszeniem adekwatności poliestru. Nowoczesne tkaniny poliestrowe często są projektowane w taki sposób, aby zwiększyć ich oddychalność. Stosuje się specjalne techniki tkania, które tworzą mikroskopijne kanaliki w materiale, umożliwiające lepszą cyrkulację powietrza.
Ponadto, poliester ma zdolność do skutecznego odprowadzania wilgoci z powierzchni skóry. Sprawia to, iż pot jest gwałtownie transportowany na zewnętrzną warstwę tkaniny, gdzie może łatwo odparować. Dlatego poliester jest często wybierany do produkcji odzieży sportowej, mimo iż nie jest tak oddychający jak naturalne materiały.
Poliester czy bawełna?
Wybór między poliestrem a bawełną to często dylemat wielu konsumentów. Oba materiały mają swoje zalety i wady, a wybór zależy od indywidualnych preferencji i przeznaczenia odzieży.
- Bawełna jest naturalnym materiałem, który jest bardzo oddychający i przyjemny w dotyku. Jest hipoalergiczna i dobrze wchłania wilgoć, co sprawia, iż jest idealna na upalne dni. Jednak bawełna łatwo się gniecie, wolno schnie i może się kurczyć po praniu.
- Poliester z kolei jest bardziej wytrzymały i odporny na zagniecenia. gwałtownie schnie i zachowuje kształt choćby po wielu praniach. Jest też tańszy w produkcji niż bawełna. Jednak poliester może być mniej komfortowy w noszeniu, szczególnie w wysokich temperaturach, ze względu na niższą oddychalność.
Coraz częściej spotyka się też mieszanki bawełny i poliestru, które łączą zalety obu materiałów. Takie tkaniny są trwalsze niż czysta bawełna, ale bardziej komfortowe niż czysty poliester. Są też łatwiejsze w pielęgnacji i często tańsze niż odzież z czystej bawełny.
Historia poliestru
Historia poliestru to fascynująca opowieść o innowacji i rozwoju technologicznym. Wszystko zaczęło się w latach 30. XX wieku, kiedy to brytyjscy naukowcy, pracujący dla firmy Calico Printers’ Association, rozpoczęli badania nad nowymi rodzajami włókien syntetycznych.
Przełom nastąpił w 1941 roku, kiedy to John Rex Whinfield i James Tennant Dickson opatentowali polietylenu tereftalat (PET) – pierwszy poliester nadający się do produkcji włókien tekstylnych. Nazwali go „Terylene”. W tym samym czasie w Stanach Zjednoczonych firma DuPont prowadziła podobne badania, co doprowadziło do powstania włókna znanego jako „Dacron”.
Komercyjna produkcja poliestru rozpoczęła się w latach 50. XX wieku. Początkowo był on wykorzystywany głównie do produkcji odzieży męskiej, ze względu na swoją odporność na zagniecenia. W latach 60. i 70. poliester zyskał ogromną popularność, stając się symbolem ery disco i mody retro.
Z biegiem lat technologia produkcji poliestru znacznie się rozwinęła. Współczesne tkaniny poliestrowe są dalekie od tych z lat 70. – są bardziej miękkie, oddychające i przypominają w dotyku naturalne materiały. Dziś poliester jest wszechobecny – od odzieży codziennej, przez sportową, aż po meble i akcesoria domowe.
Jak wygląda produkcja poliestru?
Produkcja poliestru to skomplikowany proces chemiczny, który rozpoczyna się od przetworzenia ropy naftowej. Z ropy uzyskuje się etylen glikol i kwas tereftalowy – dwa podstawowe składniki potrzebne do produkcji poliestru.
- Pierwszym etapem jest polimeryzacja, czyli łączenie tych dwóch składników w długie łańcuchy molekularne. Proces ten odbywa się w wysokiej temperaturze i pod ciśnieniem. Powstały w ten sposób polimer ma postać gęstej, lepkiej cieczy.
- Następnie płynny polimer jest wytłaczany przez małe otwory, tworząc cienkie włókna. Te włókna są następnie gwałtownie schładzane i rozciągane, co nadaje im wytrzymałość i elastyczność. W zależności od przeznaczenia, włókna mogą być cięte na krótsze odcinki lub pozostawione jako długie, ciągłe nici.
- Kolejnym etapem jest przędzenie włókien w przędzę. Przędza może być następnie tkana lub dziana, tworząc różne rodzaje tkanin poliestrowych. Na końcu tkanina jest poddawana obróbce wykańczającej, która może obejmować barwienie, nadawanie połysku czy dodawanie specjalnych adekwatności, takich jak wodoodporność.
Cały proces produkcji poliestru jest wysoce zautomatyzowany i energochłonny. Wymaga też użycia wielu chemikaliów, co stanowi jedno z głównych wyzwań dla środowiska naturalnego.
Poliester a środowisko – czy jest ekologiczny?
Kwestia ekologiczności poliestru jest złożona i kontrowersyjna. Z jednej strony, poliester ma pewne cechy, które mogą być postrzegane jako korzystne dla środowiska. Jest trwały, co oznacza, iż ubrania z poliestru służą dłużej i nie trzeba ich tak często wymieniać. Ponadto, poliester można skutecznie poddawać recyklingowi, tworząc nowe włókna z już istniejących materiałów.
Jednak z drugiej strony, produkcja poliestru wiąże się z wieloma problemami ekologicznymi. Przede wszystkim, poliester jest produkowany z ropy naftowej, nieodnawialnego zasobu, którego wydobycie i przetwarzanie ma negatywny wpływ na środowisko. Sam proces produkcji poliestru jest energochłonny i wiąże się z emisją gazów cieplarnianych.
Kolejnym problemem jest to, iż poliester nie jest biodegradowalny. Oznacza to, iż kiedy ubrania z poliestru trafiają na wysypiska śmieci, pozostają tam przez setki lat. Co więcej, podczas prania ubrań z poliestru do wody trafiają mikroplastiki – małe cząsteczki plastiku, które zanieczyszczają oceany i stanowią zagrożenie dla morskich ekosystemów.
Wybierając ubrania z poliestru, warto zastanowić się nad ich rzeczywistą potrzebą i trwałością. jeżeli już decydujemy się na poliester, dobrym wyborem może być recyklingowana wersja tego materiału. Warto też dbać o adekwatną pielęgnację ubrań, aby służyły jak najdłużej, oraz rozważyć oddanie ich do recyklingu, gdy już nie będą nam potrzebne.
