L4 na „regenerację” po Sylwestrze? Masowe kontrole ZUS. Utrata zasiłku to początek problemów

Jest 2 stycznia. Budzik dzwoni bezlitośnie, ale twoja głowa wciąż pulsuje rytmem sylwestrowej nocy. Żołądek odmawia posłuszeństwa, a myśl o ośmiu godzinach przed komputerem lub na hali produkcyjnej wydaje się torturą. Sięgasz więc po telefon, wchodzisz na portal znany z reklam w internecie i po 5 minutach rozmowy z lekarzem masz wystawione zwolnienie lekarskie (ZLA) na trzy dni. Diagnoza? „Infekcja wirusowa” lub „bóle kręgosłupa”. Czujesz ulgę, wyłączasz służbowy telefon i wracasz do łóżka, albo – co gorsza – jedziesz dokończyć zabawę w górach. Myślisz, iż jesteś bezpieczny, bo przecież „wszyscy tak robią”, a lekarz kazał odpoczywać. To błąd, który może cię kosztować nie tylko utratę pensji, ale i karierę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz pracodawcy ruszają w styczniu z masowymi kontrolami zwolnień wystawianych w okresie okołoświątecznym. Co więcej, twoim największym wrogiem nie jest wścibski sąsiad, ale twój własny telefon i media społecznościowe.

Fot. Warszawa w Pigułce

Sezon „grypowy” po Sylwestrze to w Polsce tradycja niemal tak silna, jak sałatka jarzynowa. Statystyki ZUS są bezlitosne: w pierwszych dniach stycznia liczba wystawianych zwolnień lekarskich szybuje w górę o kilkadziesiąt procent w porównaniu do reszty roku. Większość z nich to zwolnienia krótkoterminowe (2-5 dni), wystawiane z powodu nagłych, trudnych do zweryfikowania dolegliwości. W dobie teleporad zdobycie takiego „usprawiedliwienia” jest banalne. Jednak to, co dla pracownika jest niewinnym „kacowym”, dla systemu ubezpieczeń społecznych jest wyłudzeniem świadczenia. W 2026 roku ZUS dysponuje zaawansowanymi narzędziami analitycznymi, które flagują takie przypadki automatycznie. jeżeli twoje L4 wpisuje się w schemat „sylwestrowego mostka”, trafiasz na czerwoną listę do kontroli.

Dwa rodzaje kontroli – która ci grozi?

Wielu pracowników nie odróżnia dwóch podstawowych typów kontroli, a to najważniejsze dla zrozumienia zagrożenia. ZUS (lub pracodawca zatrudniający powyżej 20 osób) może przeprowadzić:

Kontrolę orzekania o czasowej niezdolności do pracy: Sprawdza się, czy zwolnienie było zasadne medycznie. Wzywa się chorego na komisję lekarską. jeżeli lekarz orzecznik stwierdzi, iż jesteś zdrowy (bo np. kac minął po jednym dniu), skraca zwolnienie i nakazuje powrót do pracy.

Kontrolę wykorzystywania zwolnienia lekarskiego: To właśnie ta kontrola jest zmorą „symulantów”. Inspektorzy sprawdzają, co ROBISZ w czasie zwolnienia. Czy leżysz w łóżku i się kurujesz, czy może remontujesz mieszkanie, dorabiasz na boku („fuchy”) albo imprezujesz w Zakopanem. To tutaj wpadają „sylwestrowicze”.

Pułapka kodu „2”: „Chory może chodzić” nie oznacza „może balować”

Na zwolnieniu lekarskim widnieje kod cyfrowy określający zalecenia lekarskie:

• Kod 1: Chory musi leżeć.
• Kod 2: Chory może chodzić.

Większość osób biorących „lewe L4” prosi o kod 2, myśląc, iż daje on pełną swobodę. „Mogę chodzić, więc mogę iść na spacer, na zakupy do galerii albo na piwo ze znajomymi” – myśli pracownik. Jest to tragiczna w skutkach nadinterpretacja. Orzecznictwo sądowe jest w tej kwestii surowe i jednolite. Adnotacja „chory może chodzić” uprawnia cię wyłącznie do wykonywania czynności niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, takich jak:

Wyjście do apteki.

Wizyta u lekarza.

Zrobienie koniecznych zakupów spożywczych (jeśli nie masz nikogo, kto mógłby to zrobić za ciebie). Wyjazd na narty, udział w kuligu, impreza w klubie czy choćby „spacer rekreacyjny” po Krupówkach są rażącym naruszeniem zasad wykorzystywania zwolnienia. jeżeli ZUS udowodni ci taką aktywność, tracisz zasiłek.

Cyfrowy donosiciel: Facebook, Instagram i TikTok

Kiedyś kontroler musiał zapukać do twoich drzwi. jeżeli cię nie zastał, mogłeś tłumaczyć się wizytą w aptece. Dziś dowody dostarczasz sam. ZUS oficjalnie przyznaje, iż w postępowaniach wyjaśniających korzysta z ogólnodostępnych informacji w Internecie. Scenariusz jest prosty: Jesteś na L4 z powodu „silnych bólów pleców” (kręgosłup). Tego samego dnia wrzucasz na Instagrama relację (Instastory) ze stoku narciarskiego, z podpisem „Szusujemy w Nowy Rok!”. Albo twoi znajomi oznaczają cię na zdjęciu z imprezy w klubie 2 stycznia. Dla orzecznika ZUS to prezent. Jazda na nartach jest sprzeczna z zaleceniem oszczędzania kręgosłupa. Taniec w klubie wyklucza ciężką infekcję wirusową.

Co więcej, często to nie ZUS śledzi twoje profile, ale… twoi „życzliwi” koledzy z pracy. Pracodawca, który widzi, iż znów nie ma cię w pracy w gorącym okresie, a na Facebooku widzi zdjęcia z twojego wyjazdu, może sam zgłosić wniosek o kontrolę do ZUS, załączając zrzuty ekranu jako dowód. „Donos obywatelski” (często anonimowy) to jedna z najczęstszych przyczyn wszczynania kontroli.

Co grozi za „kacowe” na koszt państwa?

Konsekwencje wpadki są stopniowalne, od bolesnych finansowo po niszczące karierę.

1. Utrata prawa do zasiłku chorobowego

To podstawowa kara. jeżeli kontrola wykaże nieprawidłowości, tracisz prawo do wynagrodzenia chorobowego za CAŁY okres zwolnienia, a nie tylko za dni, w których „przyłapano” cię na zabawie. jeżeli zasiłek został już wypłacony, musisz go zwrócić wraz z odsetkami ustawowymi. Przy obecnych pensjach może to być kwota rzędu kilku tysięcy złotych do zwrotu „na już”.

2. Dyscyplinarne zwolnienie z pracy (Art. 52 KP)

To znacznie poważniejszy cios. Pracodawca ma prawo uznać, iż symulowanie choroby i wykorzystywanie zwolnienia niezgodnie z przeznaczeniem jest ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych. Szczególnie, jeżeli w czasie L4 pracowałeś gdzie indziej (np. dorabiałeś jako kierowca czy barman) lub twoje zachowanie (impreza) ewidentnie przedłużyło okres niezdolności do pracy. „Dyscyplinarka” zostaje w twoim świadectwie pracy na zawsze. Przyszły pracodawca, widząc ten wpis, dwa razy zastanowi się, czy cię zatrudnić. To wilczy bilet na rynku pracy.

3. Sprawa karna (w skrajnych przypadkach)

Wprowadzenie lekarza w błąd w celu uzyskania korzyści majątkowej (zasiłku) jest teoretycznie przestępstwem oszustwa (art. 286 KK). Choć takie sprawy zdarzają się rzadko i dotyczą zwykle wyłudzeń na ogromną skalę, warto pamiętać, iż poświadczenie nieprawdy to nie zabawa.

Teleporady na celowniku. „L4 w 5 minut” to ryzyko

Ministerstwo Zdrowia i ZUS pracują nad uszczelnieniem systemu teleporad. W 2025 i 2026 roku serwisy oferujące „L4 bez wychodzenia z domu” są pod lupą. jeżeli okaże się, iż dany lekarz wystawia setki zwolnień dziennie, bez przeprowadzania rzetelnego wywiadu (np. przez formularz online), ZUS może podważyć zasadność takich zwolnień masowo. Co więcej, w przypadku kontroli, to ty musisz udowodnić, iż byłeś chory. jeżeli jedynym śladem jest 3-minutowa rozmowa telefoniczna, a ty nie wykupiłeś żadnych leków (ZUS ma dostęp do danych o refundacji, a coraz częściej weryfikuje też realizację e-recept), twoja wiarygodność spada do zera.

Co to oznacza dla ciebie? HCU: Jak nie dać się złapać (lub po prostu być uczciwym)?

Styczeń to czas, kiedy emocje biorą górę nad rozsądkiem. Chęć odpoczynku jest zrozumiała, ale metody muszą być legalne. Oto jak uniknąć katastrofy:

Pamiętaj: L4 to nie jest dodatkowy urlop. To świadczenie ubezpieczeniowe dla osób niezdolnych do pracy. W dobie cyfryzacji, kłamstwo w tej kwestii ma bardzo krótkie nogi i bardzo wysoki cennik.