Dziennik Elżbiety
Nigdy nie widziałam świata, ale czułam jego ciężar w każdym oddechu. Urodzona niewidoma w rodzinie, która ceniła pozory, byłam jak zagubiony kawałek idealnej układanki. Moje siostry, Zofia i Kinga, olśniewały urodą i wdziękiem. Goście zachwycali się ich błyszczącymi oczami i manierami, podczas gdy ja pozostawałam w cieniu, ledwo zauważana.
Jedynie matka obdarzała mnie zrozumieniem. Gdy zmarła, gdy miałam pięć lat, dom stał się obcy. Ojciec, dawniej łagodny, stał się zimny i wycofany. Nigdy nie zwracał się do mnie po imieniu. Mówił o mnie jak o czymś nieistotnym, jakby sama myśl o mnie była dla niego ciężarem.
Nie jadałam z rodziną. Mieszkałam w małej izbie na tyłach domu, gdzie uczyłam się świata przez dotyk i dźwięk. Książki w brajlu były moją ucieczką. Godzinami śledziłam palcami wypukłe kropki, które opowiadały historie spoza mojego świata. Wyobraźnia stała się moją najwierniejszą towarzyszką.
W dniu moich dwudziestych pierwszych urodzin zamiast życzeń ojciec wszedł do mojego pokoju z zawiniątkiem i krótkim zdaniem: „Jutro wychodzisz za mąż.”
Zdrętwiałam. „Za kogo?” – spytałam cicho.
„Za żebraka, który śpi pod kościołem” – odparł.
„Jesteś ślepa. On jest biedny. To sprawiedliwe.”
Nie miałam wyboru. Następnego ranka, podczas krótkiej, bezuczuciowej ceremonii, zostałam jego żoną. Nikt nie opisał mi męża. Ojciec po prostu popchnął mnie do przodu i powiedział: „Teraz jest twoja.”
Mój nowy mąż, Jakub, zaprowadził mnie do skromnej furmanki. Długo jechaliśmy w milczeniu, aż dotarliśmy do małej chatki nad Wisłą, z dala od wioskowego zgiełku.
„To nie pałac” – powiedział łagodnie, pomagając mi zejść.
„Ale jest bezpiecznie i będziesz tu traktowana z życzliwością.”
Chatka z drewna i kamienia, choć prosta, była cieplejsza niż jakiekolwiek miejsce, które znałam. Pierwszej nocy Jakub zaparzył mi herbatę, oddał swój koc i spał przy drzwiach. Nigdy nie podniósł na mnie głosu ani nie okazał litości. Po prostu zapytał: „Jakie lubisz historie?”
Zadrżałam. Nikt mnie o to nigdy nie pytał.
„Co lubisz jeść? Jakie dźwięki cię cieszą?”
Z dnia na dzień odżywałam. Jakub oprowadzał mnie nad rzeką, opisując wschody słońca poetycko: „Niebo wygląda, jakby się rumieniło, jakby ktoś mu szepnął tajemnicę.”
Mówił o śpiewie ptaków, szelestach liści, zapachu polnych kwiatów. I słuchał. Naprawdę słuchał. W tej prostej chacie odnalazłam coś, czego nigdy nie znałam – radość.
Znów się śmiałam. Moje serce, dawniej zamknięte, otwierało się powoli. Jakub nucił moje ulubione melodie, opowiadał o dalekich krajach, czasem po prostu trzymał mnie za rękę w milczeniu.
Pewnego dnia, siedząc pod starym dębem, zapytałam: „Jakubie, czy zawsze byłeś żebrakiem?”
Zmilczał chwilę. „Nie. Wybrałem to z powodów.”
Nie pytałam dalej, ale ziarno ciekawości zostało zasiane.
W tygodnie później poszłam sama na targ. Jakub nauczył mnie drogi. Szłam pewnie, aż nagle usłyszałam szyderczy głos:
„Ślepa dziewczyna bawi się w dom z tym żebrakiem?”
To była Kinga.
„Jestem szczęśliwa” – odparłam spokojnie.
Parsknęła śmiechem. „On choćby nie jest żebrakiem. Naprawdę nie wiesz?”
Wróciłam zmieszana. Wieczorem, gdy Jakub wrócił, spytałam stanowczo: „Kim naprawdę jesteś?”
Uklęknął przy mnie i wziął moje dłonie. „Nie chciałem, żebyś dowiedziała się w ten sposób. Ale zasługujesz na prawdę.”
Wziął głęboki oddech. „Jestem synem wojewody.”
Zamarłam. „Co?”
„Opuściłem tamte życie, bo zmęczyło mnie bycie widzianym tylko przez pryzmat tytułu. Chciałem, by ktoś pokochał mnie takim, jaki jestem. Gdy usłyszałem o porzuconej niewidomej dziewczynie, musiałem cię spotkać. Przyszedłem w przebraniu, licząc, iż dasz mi szansę bez ciężaru bogactwa.”
Siedziałam w oszołomieniu, przewracając w pamięci każdy dzień, każdą jego dobroć.
„A teraz?” – spytałam.
„Teraz wracasz ze mną. Do dworu. Jako moja żona.”
Następnego ranka przyjechał powóz. Służba kłaniała się nisko. Ja, trzymając Jakuba za rękę, czułam mieszaninę lęku i zachwytu.
W pałacu zebrali się krewni i służba. Żona wojewody podeszła do nas. Jakub przemówił wyraźnie:
„To moja żona. Ona zobaczyła mnie, gdy inni widzieli tylko tytuł. Jest bardziej prawdziwa niż ktokolwiek, kogo znałem.”
Kobieta popatrzyła na mnie, po czym przytuliła mnie. „Witaj w domu, córko.”
W kolejnych tygodniach uczyłam się dworskiego życia. Założyłam czytelnię dla niewidomych, zapraszałam artystów z niepełnosprawnościami. Stałam się symbolem siły i dobroci.
Lecz nie wszyscy byli mili. Szepty: „Jest ślepa”, „Jak może nas reprezentować?”
Jakub słyszał wszystko.
Podczas uczyny stanął przed gośćmi. „Nie przyjmę urzędu, jeżeli moja żona nie będzie traktowana jak równa. jeżeli jej nie zaakceptujecie, odejdziemy.”
W sali rozległy się westchnienia.
Wtedy matka Jakuba wstała. „Odtąd niech będzie wiadomo: Elżbieta jest częścią tego domu. Kto ją znieważa, znieważa naszą rodzinę.”
Zapanowała cisza, a potem brawa.
Tamtej nocy stałam na balkonie, wsłuchując się w muzykę niosącą się po parku. Byłam dziewczyną skazaną na milczenie. Teraz miałam głos.
I choć nie widziałam gwiazd nad głową, czułam ich światło w sercu – sercu, które wreszcie znalazło dom.
Kiedyś żyłam w cieniu. Teraz ja świeciłam.
