JAKIE OBJAWY ŚWIADCZĄ O ŹLE DOBRANEJ ANTYKONCEPCJI?

Nie ma jednej metody antykoncepcji, która jest odpowiednia dla każdej osoby. Może się okazać, iż w ciągu życia sprawdzą się u Ciebie różne metody zapobiegania ciąży. Ważne jest, aby wybrać taki rodzaj antykoncepcji, który pasuje do Twojego stylu życia i nie powoduje uciążliwych skutków ubocznych. – jeżeli objawy utrzymują się przez kilka miesięcy, nie ustępują lub stają się uciążliwe, należy umówić się na wizytę do ginekologa – tłumaczy d n. med. Agnieszka Nalewczyńska.

Z tego artykułu dowiesz się o tym:

Czy twoja antykoncepcja hormonalna działa prawidłowo?

Jak rozpoznać, iż tabletki antykoncepcyjne Ci nie służą?

Czy tabletki antykoncepcyjne powodują spadek libido?

Po jakim czasie stosowania antykoncepcji hormonalnej mogą pojawić się skutki uboczne?

Kiedy skonsultować się z lekarzem i zmienić tabletki?

Co wybrać zamiast tabletek antykoncepcyjnych?

Jakie są najczęstsze objawy źle dobranej antykoncepcji hormonalnej?

Wywiad u ginekologa – na jakiej podstawie lekarz dobiera metodę antykoncepcji?

Czy źle dobrana antykoncepcja zwiększa ryzyko niechcianej ciąży?

Jak zminimalzować skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej?

CZY TWOJA ANTYKONCEPCJA HORMONALNA DZIAŁA TAK, JAK POWINNA?

Środki antykoncepcyjne o charakterze hormonalnym zapobiegają naturalnemu cyklowi menstruacyjnemu poprzez utrzymywanie stałego poziomu estrogenu i/lub progesteronu, co zapobiega owulacji, zagęszczają śluz szyjkowy, aby uniemożliwić plemnikom przedostanie się do macicy i zapłodnienie komórki jajowej, a także powodują, iż wyściółka macicy staje się cieńsza, co zmniejsza szanse na zagnieżdżenie się i rozwój zapłodnionej komórki jajowej.

Pigułka antykoncepcyjna zawiera hormony, które zmieniają sposób działania organizmu i zapobiegają ciąży. Istnieją dwa główne rodzaje pigułek antykoncepcyjnych: zawierające progestagen oraz kombinację progestagenu i estrogenu.

Istnieją miliony różnych kombinacji sposobów, w jakie organizm może metabolizować hormony. Z tego powodu reakcja każdego na hormony będzie trochę inna.

Sprawdź, jaka antykoncepcja będzie dla Ciebie najlepsza >>

JAK ROZPOZNAĆ, ŻE TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE CI NIE SŁUŻĄ?

Tabletki antykoncepcyjne mogą wywoływać efekty uboczne, zwłaszcza w pierwszych miesiącach stosowania, ale jeżeli objawy utrzymują się lub nasilają, warto skonsultować się z lekarzem niezwłocznie. Do najczęstszych objawów, które mogą sugerować, iż tabletki nam “nie służą”, należą:

• Nieregularne krwawienia – lekkie krwawienia lub plamienia między miesiączkami mogą wystąpić na początku, ale jeżeli realizowane są dłużej niż 3-6 miesięcy, warto skonsultować się z lekarzem.
• Bóle głowy i migreny – częste bóle głowy lub migreny mogą być efektem ubocznym stosowania hormonów, szczególnie u osób, które wcześniej nie miały takich problemów. Migrena z aurą jest przeciwskazaniem do antykoncepcji dwuskladnikowej OC.
• Nastrój i samopoczucie – zmiany w nastroju, depresja, lęki lub drażliwość mogą wskazywać na nieodpowiednią metodę antykoncepcyjną. jeżeli występują takie objawy, warto porozmawiać z lekarzem.
• Bóle w klatce piersiowej, duszności – te objawy mogą świadczyć o zakrzepicy, co jest poważnym powikłaniem związanym z hormonalną antykoncepcją. W takim przypadku należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.
• Wzrost masy ciała – może być wynikiem zatrzymywania wody w organizmie, zwłaszcza w pierwszych miesiącach stosowania tabletek antykoncepcyjnych.

SPADEK LIBIDO A TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE – CZY TO NORMALNE?

Podczas stosowania hormonalnej antykoncepcji może wystąpić spadek libido lub zmiany w funkcjach seksualnych. Przegląd ponad 100 badań¹, opublikowany w 2022 r. w czasopiśmie Journal of Clinical Medicine, wykazał, iż zmniejszone libido było głównym skutkiem ubocznym antykoncepcji hormonalnej. Jedno z przeanalizowanych badań wykazało, iż spośród ponad 3400 kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną, 43 proc. zgłosiło, iż ich libido zmniejszyło się w porównaniu z 12 proc. kobiet, które stosowały antykoncepcję niehormonalną.

Dlaczego tabletki antykoncepcyjne mogą wpływać na spadek libido? Eksperci przez cały czas nie są zgodni, dlaczego tak się dzieje, ale według jednej teorii pigułka zawierająca estrogen zwiększa ilość białka w wątrobie, które wiąże testosteron, co oznacza, iż ​​we krwi znajduje się mniej wolnego testosteronu, a w związku z tym może wystąpić zmniejszenie popędu seksualnego lub większe trudności z osiągnięciem orgazmu.

U niektórych osób pomocna może okazać się tymczasowa przerwa w przyjmowaniu tabletek. Pozwoli to ustalić, czy występujące objawy mają związek z przyjmowaniem antykoncepcji hormonalnej.

PO JAKIM CZASIE MOGĄ POJAWIĆ SIĘ SKUTKI UBOCZNE ANTYKONCEPCJI HORMONALNEJ?

Pigułka antykoncepcyjna jest bezpieczną i skuteczną metodą antykoncepcji. Większość kobiet przyjmujących pigułkę nie odczuwa żadnych lub doświadcza niewielu skutków ubocznych. jeżeli jednak wystąpią skutki uboczne, mogą one obejmować: plamienie lub krwawienie między miesiączkami (jest to częstsze w przypadku tabletek zawierających wyłącznie progestagen), ból piersi, nudności lub bóle głowy, zmiany nastroju, zakrzepy krwi (rzadkie u osób poniżej 35 roku życia, które nie palą).

Skutki uboczne zwykle ustępują po 2 lub 3 miesiącach i nie doświadcza ich każda osoba przyjmująca tabletki antykoncepcyjne.

KIEDY WARTO SKONSULTOWAĆ SIĘ Z LEKARZEM W SPRAWIE ZMIANY TABLETEK?

ALTERNATYWNE METODY ANTYKONCEPCJI HORMONALNEJ – CO WYBRAĆ ZAMIAST PIGUŁEK?

Antykoncepcja hormonalna to metody, które wykorzystują syntetyczne hormony w celu zapobiegania ciąży. Hormonalne metody antykoncepcji zawierają albo estrogen plus progestagen, albo tylko progestagen; są bezpiecznym i niezawodnym sposobem zapobiegania ciąży.

Do hormonalnych metod antykoncepcji oprócz pigułki antykoncepcyjnej należą: plastry antykoncepcyjne, zastrzyki antykoncepcyjne, krążek antykoncepcyjny, implant oraz wkładka hormonalna.

TABLETKI ANTYKONCEPCYJNE JEDNO I DWUSKŁADNIKOWE – RÓŻNICE

JAKIE SĄ NAJCZĘSTSZE OBJAWY ŹLE DOBRANYCH TABLETEK ANTYKONCEPCYJNYCH?

• Na początku stosowania tabletek antykoncepcyjnych mogą pojawić się pewne działania niepożądane. Często w pierwszych miesiącach stosowania obserwuje się plamienia oraz zmiany w regularności cyklu miesiączkowego. U niektórych osób tabletki antykoncepcyjne mogą prowadzić do podwyższenia ciśnienia krwi.

• Zdarza się, iż osoby przyjmujące pigułki zgłaszają bóle głowy, nudności, zawroty głowy lub tkliwość piersi. Jednak brakuje wystarczających dowodów, aby jednoznacznie powiązać te objawy z przyjmowaniem tabletek.

• Nie ma wiarygodnych dowodów sugerujących, iż stosowanie tabletek antykoncepcyjnych wpływa na przyrost masy ciała, ale tabletki mogą powodować zatrzymywanie wody w organizmie.

Jeśli po trzech miesiącach stosowania działania niepożądane przez cały czas się utrzymują i sprawiają Ci dyskomfort, warto skonsultować się z lekarzem. Rozwiązaniem może być zmiana rodzaju tabletek, albo skrócenie przerwy w ich stosowaniu.

NUDNOŚCI, BÓLE GŁOWY I INNE UCIĄŻLIWE SKUTKI UBOCZNE STOSOWANIA PIGUŁEK

Jak każdy lek, tabletka antykoncepcyjna może powodować skutki uboczne. Nudności są jednym z najczęściej zgłaszanych skutków ubocznych stosowania pigułek antykoncepcyjnych. Mdłości są wynikiem działania estrogenu, który może podrażniać żołądek. Nudności spowodowane pigułką powinny ustąpić w ciągu kilku dni. jeżeli przez cały czas ich doświadczasz, należy umówić się na wizytę u lekarza. Nudności, które nie ustępują, mogą mieć wpływ na apetyt i wagę. Konieczne może być przejście na inny rodzaj pigułki lub inną formę antykoncepcji.

Środki antykoncepcyjne mogą powodować także migreny i bóle głowy, zwłaszcza u osób, które są podatne na migreny lub są wrażliwe na zmiany hormonalne. Bóle głowy o podłożu hormonalnym są spowodowane spadkiem poziomu estrogenu, który następuje tuż przed okresem lub w trakcie przerwy w stosowaniu hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Bóle głowy są również częstym skutkiem ubocznym, który może pojawić się po rozpoczęciu stosowania antykoncepcji hormonalnej, takiej jak pigułka antykoncepcyjna. Jest to prawdopodobnie związane ze zmianą poziomu hormonów.

PRZYROST MASY CIAŁA I PROBLEMY Z TRĄDZIKIEM – WPŁYW TERAPII HORMONALNEJ

Wiele badań wykazało, iż tabletki antykoncepcyjne nie powodują przyrostu masy ciała².

Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych często poprawia cerę, niektórzy lekarze przepisują je osobom, które mają problemy z trądzikiem. Stwierdzono również, iż pigułki antykoncepcyjne chronią przed niektórymi rodzajami chorób piersi, anemią, torbielami jajników oraz rakiem jajnika i endometrium³.

PLAMIENIA I ZAKRZEPICA W TRAKCIE PRZYJMOWANIA TABLETEK ANTYKONCEPCYJNYCH

Hormonalna antykoncepcja może prowadzić do nieregularnych krwawień lub plamień między miesiączkami, szczególnie w ciągu pierwszych kilku miesięcy stosowania.

DLACZEGO WAŻNY JEST ODPOWIEDNI WYWIAD LEKARSKI PRZED ROZPOCZĘCIEM PRZYJMOWANIA TABLETEK

Wywiad lekarski przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej jest kluczowy, ponieważ pozwala lekarzowi ocenić, czy dana metoda jest odpowiednia i bezpieczna dla pacjentki. Lekarz musi sprawdzić historię zdrowotną, czynniki ryzyka oraz aktualny stan zdrowia pacjentki, aby uniknąć ewentualnych powikłań.

– tłumaczy ginekolożka Agnieszka Nalewczyńska.

Podstawowym celem jest zapewnienie, iż wybrana metoda antykoncepcyjna będzie zarówno skuteczna, jak i bezpieczna dla zdrowia pacjentki.

NA JAKIEJ PODSTAWIE GINEKOLOG DOBIERA METODY ANTYKONCEPCJI?

W trakcie wywiadu lekarz zadaje pytania dotyczące:

• Historia medyczna – problemy z sercem, historia zakrzepowa, nadciśnieniem, cukrzycą, chorobami wątroby, migrenami, itp.
• Historia rodzinna – występowanie chorób takich jak zakrzepica, rak piersi, rak jajników, problemy hormonalne, itp.
• Leki i suplementy – sprawdzenie, czy pacjentka nie stosuje leków, które mogą wchodzić w interakcje z antykoncepcją hormonalną.
• Styl życia i nawyki – palenie papierosów (szczególnie po 35 roku życia), alkohol, aktywność fizyczna oraz dieta, ponieważ te czynniki mogą wpływać na skuteczność antykoncepcji lub zwiększać ryzyko powikłań.

CZY ŹLE DOBRANA ANTYKONCEPCJA ZWIĘKSZA RYZYKO NIECHCIANEJ CIĄŻY?

Około 25 proc. kobiet zachodzi w nieplanowaną ciążę podczas stosowania antykoncepcji⁴. Dlaczego tak dzieje? Ponieważ albo nie są zadowolone z metody, której używają (i dlatego nie są w pełni przekonane do jej prawidłowego stosowania), albo wybrana antykoncepcja nie pasuje do ich stylu życia.

JAK MINIMALIZOWAĆ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE ANTYKONCEPCJI HORMONALNEJ?

Nudności to jeden z najczęstszych skutków ubocznych pigułek antykoncepcyjnych spowodowany estrogenem, hormonem występującym naturalnie w organizmie. Estrogen może podrażniać wyściółkę żołądka. Co możesz zrobić, aby zminimalizować nudności? Nie bierz leków na pusty żołądek. Weź tabletkę po posiłku albo tuż przed snem.

Wrażliwość piersi jest powszechna u osób przyjmujących pigułki antykoncepcyjne, szczególnie na początku. Jest spowodowana zmianami hormonalnymi i zatrzymaniem płynów. Wrażliwość piersi jest częstsza w ciągu pierwszych 3 miesięcy przyjmowania pigułek antykoncepcyjnych. Możesz zmniejszyć tkliwość i ból piersi, unikając słonego jedzenia, które prowadzi do zatrzymania płynów.

Lekkie krwawienia lub plamienia między miesiączkami mogą wystąpić na początku przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych. Możesz zapobiec plamieniu, przyjmując pigułkę regularnie i o tej samej porze każdego dnia.

Wahania poziomu hormonów mogą powodować bóle głowy u niektórych kobiet stosujących pigułki antykoncepcyjne dwuskładnikowe. jeżeli zdarza się to zawsze w tygodniu przyjmowania pigułek placebo, możesz je pominąć.

CZY ZMIANA RODZAJU ANTYKONCEPCJI MOŻE POPRAWIĆ SAMOPOCZUCIE?

Niezależnie od tego, czy chodzi o wzdęcia, nadmierny przyrost masy ciała, wypryski, czy wahania nastroju, jeżeli czujesz, iż antykoncepcja może być źle dobrana, nadszedł czas, aby rozważyć zmianę. Opisz swoje objawy lekarzowi, dzięki czemu będzie on w stanie pomóc Ci znaleźć bardziej odpowiednią opcję dla Ciebie.

1. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8836660/ ︎
2. https://www.nature.com/articles/news060123-4 ︎
3. https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/hormones/oral-contraceptives-fact-sheet ︎
4. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5563880/ ︎