Jeśli uznamy, iż reagowanie na hejt jest obowiązkiem, rodzi się pytanie: jak to robić skutecznie? Raport T-Mobile dostarcza cennych wskazówek, pokazując, w jaki sposób Polacy najczęściej odpowiadają na przemoc słowną, a także, które reakcje mają największe znaczenie psychologiczne i społeczne.
WSPARCIE DLA OSOBY HEJTOWANEJ
Najważniejszym elementem reakcji jest okazanie solidarności z osobą doświadczającą hejtu. 46% respondentów przyznaje, iż wspiera osobę atakowaną, najczęściej poprzez rozmowę, wysłuchanie lub sugestię sięgnięcia po pomoc dorosłych, nauczycieli czy specjalistów. Z perspektywy psychologicznej takie wsparcie wzmacnia poczucie wartości, redukuje samotność i działa ochronnie wobec negatywnych skutków hejtu, np. lęku, depresji, poczucia izolacji.
JAK REAGOWAĆ, GDY KTOŚ HEJTUJE
63% badanych podejmuje działania wobec hejtera. Najczęściej są to: zwrócenie uwagi na niewłaściwe zachowanie (42%), zagrożenie zgłoszeniem sprawy (23%) lub próba wyjaśnienia, dlaczego hejt jest krzywdzący (20%). Ważne, by reakcja była spokojna i rzeczowa. Psychologia komunikacji podkreśla, iż agresja w odpowiedzi na agresję jedynie wzmacnia konflikt. Dlatego skuteczna reakcja to taka, która wyznacza granice, ale nie eskaluje przemocy.
ZGŁASZANIE HEJTU
Hejt w świetle prawa może być traktowany jako przestępstwo. Od zniewagi, przez stalking, po nawoływanie do nienawiści. Choć 2/3 Polaków zgadza się, iż hejt jest karalny, mniej niż połowa zna konkretne przepisy i konsekwencje. Stąd duże znaczenie ma edukacja prawna i praktyczne działania, czyli zgłaszanie hejtu administratorom, moderatorom czy odpowiednim służbom. Dokumentowanie zdarzeń (np. poprzez zrzuty ekranu) jest tu bardzo kluczowe!
Raport wskazuje, iż część świadków podejmuje próbę tłumaczenia hejterowi, dlaczego jego zachowanie jest szkodliwe. Choć nie zawsze przynosi to efekt, z psychologicznego punktu widzenia ma wartość – pokazuje, iż społeczność nie jest obojętna, a normy komunikacyjne mają znaczenie. W grupach rówieśniczych taki dialog może ograniczać ryzyko powielania przemocy.
RÓŻNICE POKOLENIOWE W REAGOWANIU NA HEJT
Z raportu wynika, iż pokolenie Z częściej niż starsze grupy pozostaje bierne wobec hejtu. Millenialsi i generacja X reagują częściej, zwracając uwagę sprawcy czy wspierając osobę doświadczającą hejtu. Z psychologicznej perspektywy to wyzwanie wychowawcze: młodzi potrzebują jasnych wzorców i wsparcia dorosłych, by nauczyć się, iż obojętność nie jest rozwiązaniem.
RADZENIE SOBIE Z HEJTEM WOBEC SIEBIE
Kiedy sami doświadczamy hejtu, dostępne strategie obejmują m.in. podkreślanie własnej wartości, unikanie kontaktu z hejterami, poszukiwanie wsparcia bliskich czy pomoc specjalistów. Generacja Z najczęściej deklaruje ignorowanie hejtu i odcinanie się od sprawców, ale jednocześnie to właśnie młodzi najczęściej sięgają po profesjonalne wsparcie psychologiczne. To sygnał, iż otwartość na korzystanie z pomocy rośnie i może być skuteczną formą przeciwdziałania skutkom hejtu.
Podsumowując, reagowanie na hejt nie sprowadza się do jednej uniwersalnej strategii. Możemy wesprzeć osobę hejtowaną, zwrócić uwagę sprawcy, zgłosić naruszenie czy poszukać wsparcia instytucji. Kluczowe jest jednak, by nie pozostawać biernym. Z punktu widzenia psychologii społecznej, każda reakcja ma znaczenie – dla osoby hejtowanej, dla społeczności i dla kształtowania norm. To od naszej aktywności zależy, czy hejt pozostanie codziennością, czy stanie się zjawiskiem marginalizowanym.
