Handel obwoźny to pomysł na biznes, ale zanim rozstawisz stoisko, sprawdź, ile zapłacisz za formalności. Koszty zależą od miasta – we Wrocławiu zapłacisz 200 zł miesięcznie, w Warszawie choćby 100 zł dziennie. Do tego dochodzi ubezpieczenie, paliwo i walka z urzędowymi dokumentami. Gdzie szukać oszczędności? Dlaczego w Gdańsku opłaty rosną po trzech miesiącach? I jak uniknąć kary 5 tys. zł? Rozkładamy koszty na czynniki pierwsze.
Podstawy prawne i zależność kosztów od lokalizacji
Handel obwoźny w Polsce regulują przede wszystkim przepisy ustawy o samorządzie gminnym oraz rozporządzenia ministra zdrowia dotyczące wymagań sanitarnych. Każda gmina ma prawo ustalać indywidualne stawki opłat za korzystanie z przestrzeni publicznej, co prowadzi do znaczących różnic w kosztach między regionami. Podstawą prawną jest tu art. 39 ustawy o drogach publicznych, który zezwala samorządom na pobieranie opłat za zajęcie pasa drogowego.
Dlaczego ceny tak bardzo się różnią? Gminy uwzględniają m.in. lokalizację stanowiska (centrum miasta vs. obrzeża), rodzaj sprzedawanych produktów czy czas trwania działalności. Przykładowo, w miejscowościach turystycznych stawki bywają wyższe ze względu na sezonowy wzrost popytu. Dodatkowo, niektóre samorządy wymagają załączania do wniosku zgody sanepidu, umowy na wywóz śmieci lub decyzji o zajęciu pasa drogowego, co również wpływa na finalny koszt.
Warto dodać, iż opłaty często mają charakter abonamentowy – im dłuższy okres wynajmu przestrzeni, tym niższa stawka za dzień. To zachęca sprzedawców do stabilnej współpracy z gminą. Niezależnie od lokalizacji, brak zezwolenia może skutkować karą grzywny do 5 tys. zł.
Przykładowe stawki w wybranych miastach
We Wrocławiu miesięczna opłata za stanowisko do 3 m² wynosi 200 zł netto. W Warszawie ceny wahają się w zależności od dzielnicy – na targowisku przy Hali Mirowskiej dzienny koszt to ok. 30-50 zł, ale w ścisłym centulum (np. przy Nowym Świecie) stawki sięgają choćby 100 zł za dzień. W mniejszych miastach, takich jak Lublin czy Białystok, opłaty są niższe i oscylują wokół 15-25 zł dziennie.
Nietypowym przykładem jest Gdańsk, gdzie wprowadzono system progresywny: 10 zł za m² przez pierwsze trzy miesiące, a później 15 zł. To rozwiązanie ma przyciągnąć nowych przedsiębiorców. W Krakowie z kolei handel żywnością w okolicach Rynku Głównego jest droższy o 20% ze względu na dodatkowe wymogi sanitarne.
Dodatkowe koszty związane z prowadzeniem działalności
Oprócz opłat za zezwolenie, sprzedawcy muszą liczyć się z wydatkami na:
- ubezpieczenie OC (od 500 zł rocznie),
- wynajem przestrzeni handlowej (jeśli gmina nie zapewnia miejsca),
- paliwo i eksploatację pojazdu (średnio 300-700 zł miesięcznie),
- kaucje zwrotne (np. 500 zł za zajęcie pasa drogowego w Warszawie).
W przypadku sprzedaży żywności konieczne są inwestycje w system chłodniczy lub przenośne urządzenia grzewcze. Niektóre gminy naliczają też opłaty klimatyczne za generowanie hałasu lub dodatkowe kosze na śmieci.
Formalności administracyjne i wymagane dokumenty
Procedura uzyskania zezwolenia zaczyna się od złożenia wniosku w urzędzie gminy. Do dokumentów trzeba dołączyć:
- oświadczenie o niezaleganiu z podatkami,
- zgłoszenie działalności gospodarczej (lub zaświadczenie o działalności nierejestrowanej),
- projekt organizacji ruchu (jeśli stanowisko blokuje część chodnika).
W Warszawie wnioski składa się elektronicznie przez platformę ePUAP, a w mniejszych miejscowościach – osobiście w wydziale gospodarki komunalnej. Czas oczekiwania na decyzję to zwykle 14-30 dni. Warto pamiętać, iż niektóre gminy wymagają również rejestracji w systemze HACCP przy sprzedaży żywności.
Opłata targowa a rozliczenia podatkowe
Opłaty targowe można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, pod warunkiem iż są udokumentowane (np. pokwitowaniem z urzędu miasta). Dotyczy to również paliwa – aby odliczyć jego koszt, trzeba prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu z informacjami o dacie, trasie i liczbie przejechanych kilometrów.
Przy rozliczeniu ryczałtowym wydatki na paliwo rozlicza się według stawek KM (np. 0,5214 zł za km dla samochodu osobowego). W przypadku działalności nierejestrowanej limit odliczeń wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia.
Ograniczenia przestrzenne i sanitarne
Stanowiska handlowe nie mogą utrudniać ruchu pieszych lub blokować wjazdu do budynków. W Warszawie dopuszczalna odległość od skrzyżowania to 10 m, a od przejścia dla pieszych – 5 m. Sprzedawcy żywności muszą dodatkowo spełniać wymogi rozporządzenia ministra zdrowia z 2002 r., które m.in.:
- zakazuje sprzedaży lodów bez systemu chłodniczego,
- wymaga mycia rąk po każdej transakcji (stąd konieczność dostępu do wody w pojeździe),
- nakazuje przechowywanie produktów w szczelnych opakowaniach.
Kontrolę przestrzegania norm przeprowadza sanepid, który może nałożyć karę do 5 tys. zł za brak zezwolenia lub naruszenie zasad higieny.
