Czas czytania: 4 minutOstatnia aktualizacja 4 godziny by Magdalena Każdy naród ma dzień, który na zawsze zapisuje się w jego historii. Dla Chorwacji takim dniem jest 25 czerwca, obchodzony jako Dzień Niepodległości (Dan neovisnosti). To właśnie wtedy, w 1991 roku, kraj ogłosił swoją suwerenność i rozpoczął drogę ku niezależności po dekadach funkcjonowania w strukturach Jugosławii. Dla Chorwatów ta data to nie tylko wspomnienie politycznego przełomu, ale przede wszystkim symbol walki, odwagi i wspólnej narodowej determinacji. Dziś święto to ma wymiar bardziej refleksyjny niż huczny, ale jego znaczenie pozostaje ogromne. Dzień Niepodległości przypomina, iż wolność nigdy nie jest dana raz na zawsze. Trzeba ją pielęgnować, pamiętać o jej cenie i o tych, którzy o nią walczyli. Jak narodziła się niepodległa Chorwacja? Lata osiemdziesiąte XX wieku były czasem zmian w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Upadek komunizmu i rosnące napięcia etniczne w Jugosławii sprawiły, iż Chorwaci coraz głośniej mówili o swojej tożsamości i potrzebie niezależności. Już w 1990 roku odbyły się pierwsze wolne wybory, w których zwyciężyła Chorwacka Wspólnota Demokratyczna (HDZ) z Franjo Tuđmanem na czele. Kolejnym krokiem było referendum niepodległościowe, przeprowadzone 19 maja 1991 roku. Frekwencja wyniosła ponad 83%, a aż 93,24% głosujących opowiedziało się za pełną suwerennością Chorwacji i opuszczeniem federacji jugosłowiańskiej. Był to jasny sygnał dla władz w Belgradzie i całego świata – Chorwacja chce być niezależnym państwem. Zaledwie miesiąc później, 25 czerwca 1991 roku, chorwacki parlament (Sabor) przyjął Konstytucyjną Deklarację o Suwerenności i Niepodległości Republiki Chorwacji. Podpisano wówczas także Ustawę o niepodległości, które formalnie rozpoczęły proces odłączenia od Jugosławii. To właśnie ta data uznawana jest za symboliczny początek niepodległej Chorwacji. Jednak nie była to jeszcze droga zakończona sukcesem. W wyniku presji międzynarodowej — głównie ze strony Wspólnoty Europejskiej i Konferencji w Brioni — Chorwacja zgodziła się na moratorium trwające 3 miesiące, wstrzymujące proces secesji. Poza tym, w tym czasie sytuacja w kraju gwałtownie się zaostrzyła. W wielu regionach zdominowanych przez ludność serbską wybuchły konflikty zbrojne, które przerodziły się w wojnę o niepodległość (Domovinski rat). Ostatecznie 8 października 1991 roku, po zakończeniu moratorium, parlament w Zagrzebiu podjął decyzję o definitywnym zerwaniu więzi z Jugosławią. To właśnie ten dzień formalnie potwierdził pełną suwerenność państwa chorwackiego. Dla wielu historyków jest to rzeczywista data uzyskania niepodległości. Chociaż 25 czerwca pozostał datą symboliczną — dniem, w którym naród podjął decyzję, by iść własną drogą. Zobacz także: Chorwacja Split czy Zadar? Które miasto wybrać? Zmiany w kalendarzu świąt – dlaczego daty się zmieniały? Historia chorwackich świąt narodowych jest równie złożona, jak sama droga do wolności. Przez lata daty związane z niepodległością zmieniały swoją rangę i znaczenie. Początkowo to właśnie 25 czerwca był oficjalnym Dniem Niepodległości. W 2002 roku święto to przeniesiono na 8 października, uznając tę datę za faktyczny moment odłączenia od Jugosławii. Z kolei 25 czerwca przemianowano na Dzień Państwowości (Dan državnosti). Sytuacja zmieniła się ponownie w 2019 roku. Wówczas parlament Chorwacji przywrócił 30 maja jako Dzień Państwowości, upamiętniający pierwsze posiedzenie niepodległego parlamentu w 1990 roku. Od tego czasu 25 czerwca wrócił do roli Dnia Niepodległości, ale bez statusu dnia wolnego od pracy. Mimo tych przesunięć, dla wielu Chorwatów ta data pozostaje symbolem przełomu i narodzin nowoczesnego państwa. Jak Chorwaci obchodzą Dzień Niepodległości? Współczesne obchody Dnia Niepodległości Chorwacji mają charakter spokojny, refleksyjny i pełen szacunku. Nie znajdziemy tu masowych parad ani hucznych koncertów. To raczej dzień, w którym społeczeństwo oddaje hołd swojej historii i bohaterom wojny o niepodległość. W większych miastach – szczególnie w Zagrzebiu, Splitu, Rijece i Osijeku – realizowane są uroczystości z udziałem władz państwowych. Składane są wieńce pod pomnikami poległych żołnierzy, a chorwacka flaga powiewa na budynkach publicznych. W szkołach i instytucjach kultury organizowane są wykłady, wystawy i projekcje filmów dokumentalnych przypominających o wydarzeniach z 1991 roku. Telewizja publiczna i stacje radiowe emitują specjalne programy, w których przywoływane są wspomnienia świadków tamtych dni – polityków, żołnierzy i zwykłych obywateli. Wiele rodzin spędza ten dzień wspólnie, traktując go jako okazję do rozmowy o przeszłości. W miejscowościach takich jak Knin, Vukovar czy Dubrovnik, które odegrały szczególną rolę w wojnie o niepodległość, organizowane są lokalne uroczystości pamięci. To właśnie w tych miastach historia ma wymiar najbardziej namacalny – tam, gdzie jeszcze w latach 90. toczyły się ciężkie walki, dziś słychać hymn i słowa wdzięczności. Dlaczego Dzień Niepodległości jest tak ważny? Chorwacja to kraj, który długo czekał na swoją niezależność. Przez stulecia znajdowała się w granicach monarchii habsburskiej, później w składzie Jugosławii – najpierw królestwa, potem federacji socjalistycznej. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku zyskała szansę na samodzielność. Dzień Niepodległości przypomina więc nie tylko o wydarzeniach z 1991 roku, ale o całych pokoleniach Chorwatów, którzy marzyli o własnym państwie. To także moment, w którym społeczeństwo z dumą patrzy na to, co udało się osiągnąć przez ponad trzy dekady suwerenności. Chorwacja jest dziś członkiem Unii Europejskiej (od 2013 roku) i strefy Schengen (od 2023), a jej gospodarka, turystyka i kultura są rozpoznawalne na całym świecie. Wolność, o którą walczono w 1991 roku, stała się rzeczywistością, ale pamięć o jej cenie wciąż pozostaje żywa. Dzień Niepodległości oczami podróżnika Dla turysty odwiedzającego Chorwację 25 czerwca to doskonała okazja, by zobaczyć kraj z innej strony. Nie tylko jako kierunek na wakacje, ale jako państwo z głęboką historią i tożsamością. W Zagrzebiu można tego dnia trafić na uroczystości przy Pomniku Ojczyzny (Spomenik Domovini), a w Kninie – na lokalne marsze pamięci. W małych miasteczkach mieszkańcy wywieszają flagi i spotykają się na placach, by wspólnie śpiewać hymn „Lijepa naša domovino”. To dzień, w którym warto odwiedzić miejsca pamięci: Muzeum Wojny Ojczyźnianej w Karlovacu, pomnik Vukovar Tower, czy cmentarz w Dubrovniku, gdzie spoczywają bohaterowie wojny o niepodległość. W takich chwilach Chorwacja pokazuje swoje prawdziwe oblicze – dumne, silne i świadome swojej historii. Dzień Niepodległości Chorwacji to nie tylko data w kalendarzu, ale symbol narodowego odrodzenia. To przypomnienie, iż wolność wymaga odwagi i poświęcenia. Chorwaci co roku wracają myślami do 25 czerwca 1991 roku, kiedy parlament ogłosił decyzję, która odmieniła los całego kraju. Dla podróżnika to idealny moment, by zobaczyć Chorwację z innej perspektywy – nie przez pryzmat plaż i kurortów, ale jako kraj o bogatej historii i silnej tożsamości. Bo prawdziwa Chorwacja to nie tylko Adriatyk, ale też ludzie, którzy potrafili uwierzyć, iż wolność jest warta każdej ceny.
