Czym są energetyki?
Przypatrzmy się energetykom z bliska. Napoje energetyczne to bezalkoholowe napoje o wysokiej zawartości kofeiny, tauryny lub/i guarany reklamowane jako zwiększające energię, w tym czujność umysłową i sprawność fizyczną. Rzeczywiście z powodu kofeiny, jesteśmy po ich spożyciu bardziej pobudzeni do działania. Poza tym odczuwamy mniejsze zmęczenie fizyczne i psychiczne. Przypomnijmy jednak, iż w Polsce istnieje zakaz sprzedaży energetyków dzieciom i młodzieży do 18 roku życia na mocy ustawy z dnia 23 sierpnia 2023 r o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym.
Czy energetyki są zdrowe?
Rzeczywiście napoje energetyczne (ED) zawierają nie tylko kofeinę ale też korzystne składniki: taurynę, żeń-szeń, guaranę, karnitynę, cholinę, witaminy z grupy B (witaminy B1, B2, B3, B5, B6, B9 i B12), witaminę C, witaminę A (beta-karoten), witaminę D i elektrolity (sód, potas, magnez i wapń), tyrozynę i L-teaninę, przy czym częstość występowania każdego składnika waha się od 1,3 do 100%. Chociaż ED zawierają kilka składników odżywczych, które rzekomo wpływają na sprawność umysłową i/lub fizyczną, głównymi składnikami odżywczymi w większości energetyków i zastrzyków energetycznych na podstawie dowodów naukowych są kofeina i/lub węglowodany (cukry i słodziki).
Niestety możemy mówić o wielu skutkach ubocznych spożywania energetyków. Najczęstsze z nich to:
- bóle głowy
- drżenie rąk
- trudności w radzeniu sobie ze stresem
- nerwowość i wahania nastroju
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe ze strony układu pokarmowego
- bezsenność
- skłonność do depresji.
Liczne badania pokazują długotrwałe działania niepożądane, w szczególności w układzie sercowo-naczyniowym i neurowegetatywnym. W jednym z badań odnotowano dziewięć przypadków zatrzymania akcji serca, z których trzy zakończyły się zgonem. Wynika to z adekwatności neurostymulujących tych napojów, w których dominującym składnikiem jest kofeina.
Spożywanie nadmiernej ilości napojów energetycznych zostało powiązane z kilkoma przypadkami klinicznie widocznego ostrego uszkodzenia wątroby, które może być poważne i skutkować śmiertelnym lub pilnym przeszczepem wątroby.
Istnieje kilka badań, które badałyby konsekwencje długoterminowego spożywania energetyków, a zwłaszcza możliwe negatywne skutki u nastolatków, których mózg wciąż się rozwija. Ponieważ młodzież często łączy je z alkoholem, może to skutkować zaburzeniami związanych z używaniem alkoholu i powodować poważne niekorzystne skutki sercowo-naczyniowe.
Czy można pić energetyki na diecie?
Dostępne są ograniczone dowody sugerujące, iż spożywanie niskokalorycznych napojów energetycznych (energy drink-ED) i zastrzyków energetycznych (energy shots ES) podczas treningu i/lub prób utraty wagi może zapewnić korzyści ergonomiczne i/lub promować dodatkową kontrolę wagi, potencjalnie poprzez zwiększoną wydolność treningową. Jednak spożywanie bardziej kalorycznych ED może promować przyrost masy ciała, jeżeli spożycie energii z konsumpcji energetyków nie zostanie starannie rozważone jako część całkowitego zapotrzebowania energetycznego. W jednej puszce energetyka znajdziemy około 6 łyżeczek cukru. jeżeli pijemy codziennie te napoje, to może to skutkować wahaniami cukru we krwi, a w przyszłości otyłością oraz przyczynić się do rozwoju cukrzycy typu 2.
Poza tym energetyki nie nawodniają odpowiednio naszego organizmu, co może doprowadzić do choroby nerek. Osoby spożywające energetyki często nie piją innych napojów ani wody, co może skutkować odwodnieniem organizmu.
W jednym z badań wykazano, iż spożywanie ED i ES w odstępie10 do 60 minut przed ćwiczeniami może poprawić wytrzymałość, koncentrację umysłową, czujność, wydolność beztlenową przy dawkach >3 mg∙kg BW -1 .
Czym zastąpić energetyk?
Jeśli czujemy się zmęczeni i brakuje nam energii warto wyjść na świeże powietrze, aby się dotlenić. Idealnym rozwiązaniem byłaby umiarkowana aktywność fizyczna typu spacer, kijki czy lekki jogging. A jeżeli potrzebujemy na gwałtownie dodać sobie energii, to zamiast energetyka sięgnijmy po filiżankę kawy lub mocnej herbaty.
Czy można pić energetyki na diecie? Sami o tym zdecydujmy, pamiętając o przeważającej ilości ilości skutków ubocznych nad korzyściami. Pamiętajmy też o tym, iż nie jesteśmy maszynami. Nasz organizm potrzebuje odpoczynku, odpowiedniej ilości snu i zdrowej diety np. DASH. jeżeli nie zadbamy o siebie kompleksowo, to żaden energetyk czy kawa nam nie pomoże tylko będziemy zmuszeni pójść do lekarza, aby porządnie się przebadać.
