CYTOLOGIA PŁYNNA – DLACZEGO JEST POLECANA PRZEZ GINEKOLOGÓW?

Cytologia płynna posiada wiele zalet, ale najważniejszą jest możliwość wykrycia zmian w śluzówce szyjki macicy, które mogłyby zostać przeoczone podczas klasycznej cytologii i badania ginekologicznego. Jest ona zatem dużo dokładniejsza niż klasyczny wariant badania.

Z tego artykułu dowiesz sie o tym:

Co to jest cytologia płynna?

Czym cytologia płynna różni się od zwykłej cytologii?

Czy cytologia płynna jest bardziej dokładna?

Kto powinien robić cytologię płynną?

Czy cytologię płynną można wykonać podczas badania ginekologicznego?

Kiedy pójść na cytologię?

Czy cytologia płynna wykrywa HPV?

Czy cytologia płynna jest refundowana?

Ile kosztuje cytologia płynna?

Cytologia jest jednym z podstawowych badań profilaktycznych i diagnostycznych, które powinna wykonywać regularnie każda kobieta. Samo badanie polega na pobraniu komórek nabłonka z szyjki macicy specjalną szczoteczką. Następnie próbka jest zabezpieczana i wysyłana do laboratorium, gdzie jest oceniana.

Jak wynika z raportu przygotowanego na zlecenie firmy Gedeon Richter Polska, ponad połowa ankietowanych Polek nie wykonała w ciągu ostatniego roku USG ginekologicznego ani cytologii¹.

CO TO JEST CYTOLOGIA PŁYNNA?

Cytologię płynną (LBC) określa się również jako cytologię jednowarstwową i cienkowarstwową. Nazwy te oznaczają innowacyjną metodę pobierania wymazu z szyjki macicy w celu wykrycia zmian przednowotworowych i nowotworowych. Badanie cytologiczne można wykonać w każdym gabinecie ginekologicznym.

CZYM RÓŻNI SIĘ OD TRADYCYJNEJ CYTOLOGII?

Cytologia tradycyjna polega na przeniesieniu pobranego materiału na szkiełko, co w przypadku jego niewłaściwego rozprowadzenia, co wiąże się np. z ryzykiem nakładania się komórek, może skutkować błędnym wynikiem.

Pierwsza różnica między cytologią tradycyjną a płynną polega na sposobie pobierania materiału do badania. W cytologii na podłożu płynnym wymaz pobrany dzięki szczoteczki jest automatycznie rozprowadzany. Osoba przeprowadzająca badanie umieszcza całą główkę szczoteczki w specjalnym pojemniku z płynnym podłożem. Następnie materiał ten trafia do laboratorium. Dzięki większej precyzji tej metody analizowany jest cały pobrany materiał, co minimalizuje ryzyko braku reprezentatywności wymazu.

Cytologia LBC charakteryzuje się wyższą jakością próbek oraz większą czułością i swoistością, co przekłada się na bardziej wiarygodne wyniki diagnostyczne. Dodatkowo metoda ta umożliwia równoczesne wykonanie badań molekularnych, takich jak testy na obecność wirusa HPV, co znacząco zwiększa skuteczność działań profilaktycznych w zakresie nowotworów.

Cytologia płynna wyróżnia się wyższą skutecznością w wykrywaniu zmian wysokiego ryzyka – osiąga wykrywalność na poziomie 64%, a w przypadku początkowych zmian zapewnia choćby 100% szans na wyleczenie. Dodatkowo materiał pobrany podczas badania może być ponownie analizowany, np. w kierunku wirusa HPV czy chlamydii, co eliminuje konieczność powtarzania procedury. Samo badanie przebiega w sposób zbliżony do tradycyjnej cytologii, dzięki czemu pacjentka nie odczuwa żadnych dodatkowych niedogodności.

Badania wykazały, iż połączenie cytologii płynnej z badaniem przesiewowym w kierunku HPV zwiększa wskaźnik wykrywania raka szyjki macicy, a tym samym zmniejsza wskaźnik śmiertelności.

WYŻSZA PRECYZJA I DOKŁADNOŚĆ WYNIKÓW

Cytologię płynną charakteryzuje większa dokładność, która wynika bezpośrednio ze stosowanej technologii. Próbka wysyłana do laboratorium składa się z monowarstwy komórek, która jest umieszczana bezpośrednio w pojemniku z płynem utrwalającym. Jej obecność znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia nieprawidłowości.

LEPSZE WYKRYWANIE WCZESNYCH ZMIAN NOWOTWOROWYCH

ZMNIEJSZENIE LICZBY FAŁSZYWIE NEGATYWNYCH WYNIKÓW

Cytologia płynna polega na pobraniu próbki komórek nabłonka szyjki macicy, a następnie przeniesieniu jej do pojemnika z płynem utrwalającym. Dzięki temu ryzyko nieprawidłowego przygotowania próbki jest zminimalizowane, a sam wymaz jest dokładniejszy – pozwala wykryć zmiany, które mogły umknąć konwencjonalnej cytologii. W rezultacie uzyskany wynik lepiej obrazuje nasz stan zdrowia.

DLA KOGO JEST ZALECANA CYTOLOGIA PŁYNNA?

Regularne badanie cytologiczne powinna przeprowadzać każda kobieta posiadająca szyjkę macicy. Szczepienie przeciwko HPV, wynik pokazujący brak wirusa, czy fakt bycia “dziewicą” nie zwalniają z tego badania – istnieją bowiem przypadki zachorowania na raka szyjki macicy bez związku z wirusem HPV.

Pierwszą cytologię warto wykonać zaraz po 21. roku życia. Jednak kobiety, które miały kontakt seksualny przed osiemnastym rokiem życia z osobą posiadającą penisa, powinny wykonać pierwszą cytologię trzy lata po takim stosunku, niezależnie od tego, czy był to jednorazowy kontakt, czy regularny. Po pierwszym badaniu cytologicznym warto powtarzać je co roku przez resztę życia.

GRUPY RYZYKA – KTO POWINIEN REGULARNIE WYKONYWAĆ CYTOLOGIĘ?

Kobiety z grupy ryzyka (kobiety zakażone wirusem HIV lub onkogennym typem wirusa HPV, kobiety przyjmujące leki immunosupresyjne) mogą bezpłatnie wykonywać cytologię co 12 miesięcy. Profilaktyczne badania przesiewowe (tzw. skriningowe) obejmują również pacjentki, które zakończyły leczenie onkologiczne złośliwego nowotworu szyjki macicy.

CZY BADANIE MOŻNA WYKONAĆ NA ZWYKŁEJ WIZYCIE U GINEKOLOGA?

Cytologię płynną (cytologię LBC) można wykonać w gabinetach ginekologicznych lub w wybranych placówkach posiadających stanowisko do pobrań ginekologicznych.

Przed badaniem nie należy współżyć 2-3 doby wcześniej ani stosować żadnych preparatów dopochwowych (globulek, kremów, irygacji), gdyż może to wpłynąć niekorzystnie na jakość techniczną badania cytologii płynnej. Przeciwwskazaniem do wykonania cytologii LBC są krwawienia z dróg rodnych, miesiączka, nasilone upławy czy też stany zapalne w obrębie narządów rodnych.

KTO POBIERA MATERIAŁ I W JAKIM MOMENCIE CYKLU?

Cytologię płynną najlepiej przeprowadzić w połowie cyklu menstruacyjnego – około 4 dni po zakończeniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed jej początkiem. Przed badaniem, w ciągu 2-3 dni, należy unikać współżycia, stosowania leków dopochwowych, tamponów oraz wykonywania irygacji pochwy, aby zapewnić jak najbardziej wiarygodne wyniki.

PROCES POBIERANIA I ANALIZA PRÓBEK

Badanie cytologii płynnej polega na pobraniu podczas badania ginekologicznego komórek nabłonkowych szyjki macicy dzięki specjalnej szczoteczki, a następnie przeniesieniu próbki do pojemnika ze specjalnym podłożem płynnym. Dzięki zastosowaniu tej możliwości przechowywania materiału biologicznego o wiele rzadziej zachodzi konieczność powtórzenia pobrania komórek, co zdarza się w przypadku wykonywania cytologii klasycznej. Następnie uzyskane w taki sposób komórki nabłonkowe poddaje się mikroskopowej ocenie histopatologicznej.

CYTOLOGIA PŁYNNA A DIAGNOSTYKA HPV

Cytologia płynna charakteryzuje się większą dokładnością, a tym samym pozwala na wykrycie zmian, które mogły zostać przeoczone przez tradycyjną cytologię. Jest również stosowana w diagnostyce HPV – możliwe jest wykonanie dodatkowego testu na obecność HPV, bez konieczności pobierania kolejnej próbki.

CZY CYTOLOGIA PŁYNNA WYKRYWA WIRUSA HPV?

Cytologia pozwala wykryć stany przednowotworowe oraz raka szyjki macicy – choćby we wczesnym, uleczalnym stadium jego rozwoju. Umożliwia też dokładne diagnozowanie innych zmian, np. nadżerki, stanów zapalnych oraz infekcji wirusem brodawczaka (HPV), który w ponad 90% przypadków odpowiedzialny jest za rozwój raka szyjki macicy.

Badania cytologiczne są przez cały czas stosowane i akceptowane jako skuteczny sposób badania przesiewowego raka szyjki macicy, ponieważ jest to stosunkowo tani i prosty test do wykonania. Nie jest jednak pozbawiony wad. Jednym z największych problemów z badaniem cytologicznym jest wysoki wskaźnik wyników fałszywie dodatnich, co utrudnia lekarzom ustalenie, czy kobieta rzeczywiście ma raka szyjki macicy.

Inną wadą badania cytologicznego jest to, iż nie sprawdza ono wszystkich typów i szczepów wirusa HPV, które mogą powodować raka. Wreszcie, samo badanie cytologiczne nie sprawdza obecności wirusa HPV. Jest to po prostu badanie, które sprawdza zmiany komórkowe na szyjce macicy, związane z infekcjami wirusem HPV. Badanie cytologiczne nie sprawdza obecności samego wirusa HPV.

JAK CYTOLOGIA PŁYNNA WSPIERA DIAGNOSTYKĘ INFEKCJI WIRUSOWYCH?

Cytologia służy nie tylko wykryciu raka – jest pomocna także w diagnostyce infekcji, stanów zapalnych oraz innych nieprawidłowości wskazujących na różnorodne stany chorobowe.

KOSZT CYTOLOGII PŁYNNEJ I REFUNDACJA

CZY CYTOLOGIA PŁYNNA JEST REFUNDOWANA?

Badania cytologii płynnej nie są refundowane przez NFZ. Za cytologię LBC trzeba zapłacić około 150-170zł, więcej jeżeli ma zostać wykonane także genotypowanie wirusa HPV – cena może wzrosnąć wówczas do choćby 400 zł. Niektóre placówki medyczne oferują programy umożliwiające wykonanie cytologii LBC bezpłatnie lub w obniżonej cenie.

RÓŻNICE CENOWE MIĘDZY CYTOLOGIĄ PŁYNNĄ A TRADYCYJNĄ

Cytologia tradycyjna kosztuje około 60 zł. Kobiety w wieku 25 -64 lat mogą skorzystać w naszym Centrum z bezpłatnej cytologii w ramach profilaktyki zdrowotnej finansowanej przez NFZ.

CYTOLOGIA PŁYNNA – CZY ZAWSZE WARTO? OPINIA POLSKIEGO TOWARZYSTWA GINEKOLOGÓW I POŁOŻNIKÓW

W 2023 r. zespół ekspertów z Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) zarekomendował korzystanie z cytologii płynnej zamiast tradycyjnej. Jak uzasadniali eksperci, cytologia na podłożu płynnym daje mniej odczytów fałszywie ujemnych, umożliwia ponadto dalsze badanie pobranego materiału w kierunku obecności wirusa HPV.

Przypisy:

1. http://www.wkobiecyminteresie.pl/ ︎
2. https://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Onkologia/Refundacja-plynnej-cytologii-jeszcze-w-2023-Prof-Rutkowski-pilotaz-trwa-ale-brakuje-pacjentek,240991,1013.html ︎