Cykl Obserwuj, Zorientuj, Zdecyduj i Działaj
,,Szaleństwem jest robić wciąż to samo i oczekiwać różnych rezultatów”
O.O.D.A. Loop to skrót od cyklu decyzyjnego składającego się z czterech faz: Observe (Obserwuj), Orient (Zorientuj), Decide (Zdecyduj), i Act (Działaj). Ten koncept został wprowadzony przez amerykańskiego pilota myśliwskiego i stratega Johna Boyda. Cykl [lub pętla] ten jest używany w kontekście analizy sytuacji i podejmowania decyzji w różnych dziedzinach, takich jak wojsko, biznes, czy choćby sport. Koncepcja sprowadza się do zasady „działaj szybko, mimo niepełnej wiedzy” i bazuje na czterech krokach:
1. Obserwuj: Zbieranie informacji o otoczeniu i sytuacji.
2. Zorientuj: Analiza zebranych danych w kontekście, dostosowanie się do sytuacji i zrozumienie jej.
3. Zdecyduj: Podjęcie decyzji na podstawie analizy.
4. Działaj: Wdrożenie działań zgodnie z podjętą decyzją.
Cykl Obserwuj, Zorientuj, Zdecyduj i Działaj [OZZD] jest używany do szybkiego i elastycznego reagowania na zmieniające się warunki, umożliwiając szybkie przystosowanie się do nowych informacji i sytuacji. Jest szeroko stosowany w dziedzinie taktyki, strategii oraz zarządzania, szczególnie w kontekście sytuacji dynamicznych i wymagających szybkiego działania.
Zobacz na: Modele mentalne
Modele mentalne, głębokie historie i prawdziwa obserwacja
Cykl OZZD i pół-uderzenia
“Sposobem na wygranie bitwy zgodnie z nauką wojskową jest znajomość rytmów konkretnych przeciwników i używanie rytmów, których przeciwnicy się nie spodziewają.” -Miyamoto Musashi[1]
Co to znaczy wejść w cykl Obserwuj, Zorientuj, Zdecyduj i Działaj [O.Z.Z.D.] przeciwnika?
Odpowiedzią dla całego pokolenia zachodnich oficerów wojskowych jest przechodzenie przez ramy decyzyjno-działaniowe szybciej niż przeciwnik, orientując się w sytuacji i działając szybciej niż on jest w stanie się dostosować[2]. To przekonująca teoria, ale gdyby najszybszy wojownik zawsze zwyciężał, historia walki, od pojedynków po konflikty międzypaństwowe, prawdopodobnie miałaby wiele różnych wyników. Szybkość, decydujący element Planu Schlieffena, nie mogła zrekompensować braku elastyczności tego planu[3]. Podobnie pośpiech generała Douglasa MacArthura, by wprowadzić X Korpus i Ósmą Armię do Korei Północnej, zakończył się wciągnięciem Chin w wojnę koreańską i doprowadził do wielu katastrofalnych porażek w listopadzie i grudniu 1950 roku[4].
W rzeczywistości szybkość jest tylko jednym z elementów walki. Skupienie się na szybszym podejmowaniu decyzji gubi inny, równie istotny element – wyczucie czasu. Rzeczywiście, z definicji szybkość jest pochodną czasu, a jednak słabe wyczucie czasu uniemożliwiło sukces w bitwach od Napoleona pod Borodino po ofensywę generała Lee pod Gettysburgiem[5]. Chociaż szybkość jest niewątpliwie ważna, kluczem do przerwania cyklu O.Z.Z.D. przeciwnika nie jest szybsze działanie, ale działanie we adekwatnym czasie.
Cykl O.Z.Z.D.
Pułkownik John Boyd z Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych opracował iteracyjny model sprzężenia zwrotnego, znany w tej chwili jako cykl Obserwuj, Zorientuj, Zdecyduj i Działaj [OODA], po swoich doświadczeniach w walkach powietrznych podczas wojny koreańskiej[6]. Od tego czasu stała się ona jedną z najpopularniejszych ram decyzyjnych na świecie, zarówno w profesjonalnych zachodnich siłach zbrojnych, jak i poza nimi. Firmy takie jak Dell i Scotts Miracle-Gro wdrożyły procesy podobne do cyklu O.Z.Z.D., a w różnych dyscyplinach sportowych cykl O.Z.Z.D. Boyda był badany jako sposób na poprawę szybkości sportowców[7].
Cykl O.Z.Z.D. Boyda jest często przedstawiany jako prosty czteroetapowy cykl liniowy[8]. Cykl rozpoczyna się od obserwacji, która prowadzi uczestnika do zorientowania się w możliwych opcjach, następnie podjęcia decyzji o odpowiednim sposobie działania, a na koniec podjęcia działań zgodnie z tą decyzją. W tym momencie obserwowane są wyniki i cykl rozpoczyna się od nowa. W tej wersji sukces jest funkcją przechodzenia przez pętlę O.Z.Z.D. szybciej niż przeciwnik.
Podstawowy cykl Boyda – OZZD [OODA]
Rzeczywisty cykl OZZD Boyda, przedstawiony w krótkiej prezentacji “The Essence of Winning and Losing”, był znacznie bardziej szczegółowy[9]. W tym modelu cykl jest przedstawiany mniej jako liniowy cykl, a bardziej jako ciągły, interaktywny proces analityczny, cybernetyczny proces z wieloma wbudowanymi mechanizmami sprzężenia zwrotnego[10]. Obserwacja nie jest pojedynczym krokiem; to rozwijająca się świadomość oparta na stale zmieniających się okolicznościach i niedoskonałych informacjach. Podobnie, etap orientacji nigdy nie ustaje, ale raczej stale ewoluuje, gdy przyjmuje nowe dane. choćby części cyklu związane z podejmowaniem decyzji i działaniem nie są odizolowanymi krokami; są one raczej połączone w ramach ogólnej pętli sprzężenia zwrotnego. Działania mogą być podejmowane jednocześnie lub sekwencyjnie.
Szczegółowy cykl OZZD
Kluczowym sposobem zastosowania tego pełnego modelu cyklu OZZD jest spojrzenie na niego przez pryzmat metody naukowej. W tej perspektywie decyzje są hipotezami, a działania są zasadniczo procesem testowania wybranej hipotezy, co z kolei tworzy dalsze komunikaty i informacje, które należy obserwować i analizować. jeżeli informacje te są niedoskonałe lub jeżeli nasza orientacja na wynikową wiedzę jest błędna, wówczas szybkość może nie być przydatna; przyspieszy jedynie podjęcie niewłaściwej decyzji lub działania.
Rozbudowany cykl Boyda – OZZD [OODA]
Innymi słowy, szybciej nie znaczy lepiej. Podobnie jak w przypadku tancerza, który traci równowagę, rozwiązaniem nie jest przyspieszenie, ale raczej zatrzymanie się, odzyskanie równowagi i powrót do tempa. To samo dotyczy cyklu OZZD [OODA]. Aby skutecznie go stosować, uczestnik musi rozumieć wyczucie czasu, a także szerszą koncepcję rytmu.
Tempo, szybkość i wyczucie czasu
Wspólna publikacja NATO na temat planowania operacyjnego definiuje tempo jako “szybkość lub rytm aktywności w stosunku do aktywności przeciwnika.”[11] W tej definicji, tempo jest funkcją dwóch elementów: tempa aktywności, czyli szybkości, oraz rytmu aktywności, czyli taktowania.
W rzeczywistości istnieje inna, bardziej użyteczna definicja, która pośrednio łączy zarówno szybkość, jak i wyczucie czasu, a jest to definicja tempa Bruce’a Lee jako “tego małego fragmentu czasu, który jest najbardziej odpowiedni do wykonania skutecznych działań“[12]. Zgodnie z tą definicją, odnoszący sukcesy bojownicy regulują swoją prędkość tak, aby ich działania pokrywały się z działaniami przeciwnika, a celem jest możliwość działania w “dokładnym psychologicznym i fizycznym momencie słabości przeciwnika.”[13] Ten specyficzny rytm, w którym wykonywane są ruchy, można nazwać kadencją, a aby zastosować tę koncepcję, warto spojrzeć na walkę poprzez ideę uderzeń.
Bity [uderzenia] są powszechnie spotykane w sztuce, takie jak metrum w poezji lub sygnatura czasowa w muzyce. W szerszym ujęciu, uderzenie można uznać za dowolną akcję lub moment zmiany. Są one również obecne w walkach. Weźmy pod uwagę kombinację lewy-prawy [raz-dwa] w boksie, proste liczenie, które integruje rytm z ćwiczeniem ciosów. W takim combo, lewy [raz] to uderzenie ręką prowadzącą, podczas gdy prawy [dwa] to krzyżowanie tylnej ręki. Ćwiczenie można skomplikować, dodając trójki, czwórki, piątki i szóstki, aby reprezentować haki i podbrudkowe po obu stronach, ale niezależnie od ich liczby, ciosy są rytmem.
Szkice ciosu prostego, kombinacji lewy-prawy
To, co czyni tę koncepcję użyteczną z punktu widzenia rytmu, to czas pomiędzy uderzeniami. Są one nazywane pół-uderzeniami [half-beats], a gdyby zostały policzone, brzmiałyby jak “raz-dwa-trzy-cztery”. W kombo raz-dwa, pół uderzenia to moment po wylądowaniu głównego ciosu [lewy prosty], ale zanim zawodnik wykona cios prawą tylną ręką. Ten mały fragment czasu, to pół uderzenia, kiedy zawodnik jest najbardziej narażony na utratę równowagi i wybicie z rytmu. Innymi słowy, są to momenty, w których zawodnik jest najbardziej narażony na przerwanie cyklu decyzji i akcji.
Uderzenie przeciwnika w połowie uderzenia
Ostatecznym celem wejścia w cykl OZZD przeciwnika jest złamanie jego rytmu i spowodowanie, iż straci rytm. Szybkość niezaprzeczalnie odgrywa tutaj rolę, ponieważ walczący musi mieć szybkość percepcji lub coup d’oeil [„błysk oka”], aby zaobserwować okazję, szybkość umysłową, aby przetworzyć zmieniającą się sytuację i dostępne opcje oraz szybkość działania, aby wykorzystać otwarcie. Ale, jak napisał Bruce Lee, “szybkość w zadawaniu ciosu straci większość swojej skuteczności, jeżeli uderzenie nie zostanie wykonane we właściwym czasie.”[14]
W praktyce nie wystarczy podejmować decyzji tak szybko, jak to tylko możliwe, ponieważ w pewnym momencie takie podejście staje się oderwane od przeciwnika i jego działań. Zamiast tego, decyzje i działania powinny idealnie odbywać się w sposób, który ustawia przeciwnika i czyni go podatnym na złamanie rytmu.
Bruce Lee zidentyfikował dwie tradycyjne metody, dzięki których wojownik może wykorzystać swoje temo do osiągnięcia tego ustawienia, z których pierwszą jest przyjęcie wolniejszych niż zwykle działań w okresie poprzedzającym decydujący atak. W tym zastosowaniu, po tym jak przeciwnik dostosuje się do naszego tempa, jest on podatny na nagłe przyspieszenia w naszych działaniach. Alternatywnie, akcja może przebiegać w normalnym lub szybszym tempie, przygotowując ostateczny atak w wolniejszym tempie. Strategia ta skutecznie zmusza przeciwnika do podjęcia akcji, pozwalając walczącemu obserwować reakcję i uderzyć, gdy przeciwnik straci pozycję. Bruce Lee określił te metody jako “uderzanie w połowie uderzenia [striking on the half-beat]”[15].
Zastosowanie tych podejść do cyklu OZZD w rywalizacji z przeciwnikami wojskowymi jest oczywiście bardziej złożone niż w przypadku zawodnika mieszanych sztuk walki w klatce, jednak zasady pozostają takie same. Aby wygenerować przewagę poprzez wykorzystanie cyklu OZZD, celem nie jest jak najszybsze przejście przez proces, ponieważ takie podejście wspiera oddzielenie własnego procesu decyzyjnego od procesu decyzyjnego przeciwnika. Zamiast tego pętla OZZD powinna być wykorzystywana do identyfikowania tych małych momentów w czasie, w których przeciwnik jest najbardziej narażony na złamanie rytmu, a następnie umożliwienie działania, które spowoduje największe zakłócenia. Innymi słowy, potencjał cyklu OZZD jest zmaksymalizowany, gdy jest używana do identyfikowania i wykorzystywania połowy uderzenia przeciwnika. Warto zauważyć, iż jest to zgodne z naciskiem Boyda na znaczenie etapu zorientowania w cyklu OZZD[16].
Niedawnym praktycznym przykładem tej strategii były ataki dronów na saudyjskie obiekty naftowe we wrześniu 2019 r., które na krótko wyeliminowały połowę zdolności produkcyjnych Saudi Aramco[17]. W tym przypadku czas ataków mógł być ważniejszy niż ich fizyczne skutki, ponieważ miały one miejsce w okresie poprzedzającym pierwszą ofertę publiczną Aramco[18]. [Co więcej, długoterminowy wpływ ataków mógł przyczynić się do zmniejszenia zainteresowania inwestorów i wyceny Aramco, która nie osiągnęła początkowo zamierzonego celu[19]. Ataki zdołały przynajmniej zmusić Arabię Saudyjską do skupienia się na przywróceniu zdolności produkcyjnych, w efekcie wybijając ich z rytmu i zmuszając do zatrzymania się, odzyskania sił i powrotu na czas. Dla wspieranych przez Iran Huti, którzy przyznali się do ataków, ta saudyjska pauza przybrała formę negocjacji w sprawie zawieszenia broni, podczas których Saudyjczycy zaprzestali kampanii bombardowań[20] Ponadto Iran, powszechnie uważany za odpowiedzialny za ataki dronów, w następstwie ataku odkrył zwiększone wpływy u Huti [jemeński ruch o charakterze polityczno-militarnym], czemu właśnie Saudyjczycy mieli nadzieję zapobiec, przystępując do wojny w Jemenie. Można zatem argumentować, iż moment ataku był korzystny zarówno dla Huti, jak i Iranu, ponieważ dogonił Saudyjczyków w połowie uderzenia.
Morał
Cykl OZZD Johna Boyda od dawna jest uważany za sposób na skrócenie czasu reakcji i umożliwienie szybszego i sprawniejszego podejmowania decyzji. Podczas gdy większa szybkość jest niewątpliwie zaletą w walce, postrzeganie pętli OZZD przez pryzmat tego, iż szybciej znaczy lepiej, nadmiernie upraszcza model i uniemożliwia bojownikom wykorzystanie pełnego potencjału tej struktury decyzyjnej. Rozumiejąc, iż szybkość i czas są komplementarne, potencjał cyklu OZZD można zmaksymalizować, koncentrując się na identyfikacji momentów, w których przeciwnik jest najbardziej podatny na ataki, i zapewniając opcje wykorzystania tych możliwości w najbardziej odpowiednim momencie.
Alastair Luft jest oficerem Kanadyjskich Sił Zbrojnych i służy w Kanadyjskim Połączonym Centrum Działań Wojennych, gdzie jest szefem Oddziału ds. Wspólnych Badań i Analiz. Wyrażone poglądy należą wyłącznie do autora i nie odzwierciedlają poglądów Kanadyjskich Sił Zbrojnych, Departamentu Obrony Narodowej ani rządu Kanady.
Źródło: The OODA Loop and the Half-Beat
Bibliografia:
[1] Miyamoto Musashi, The Book of Five Rings, trans. Thomas Cleary (Boston: Shambala Publications, 1993), 15.
[2] Major Paul D. Tremblay, Jr., “Shaping and Adapting: Unlocking the power of Colonel John Boyd’s OODA Loop.” April 22, 2015. Accessed December 17, 2019. http://www.lesc.net/system/files/Shaping-and-Adapting-Unlocking-the-Power-of-Colonel-John-Boyds-OODA-Loop.pdf.
[3] Bill Fawcet, “The Schlieffen Plan: Belgium and France, 1914,” in How to Lose a Battle: Foolish Plans and Great Military Blunders, ed. Bill Fawcet (New York: HarperCollins Publishers, 2006), 228.
[4] Eliot A. Cohen and John Gooch, Military Misfortunes: The Anatomy of Failure in War, (New York: Free Press, 1990), 166-169.
[5] Phillip S. Meilinger, “Time in War,” Joint Forces Quarterly, 87, no. 4 (2017): 93-94.
[6] Thomas Hughes, “The Cult of the Quick,” Aerospace Power Journal 15, no. 4 (Winter 2001): 57-68.
[7] Mark Bonchek and Chris Fussell, “Decision Making, Top Gun Style,” Harvard Business Review, 12 Dec 2013. Accessed February 28, 2020; Ian Jeffreys, “Agility training for team sports – running the OODA loop,” Professional Strength & Conditioning, 42 (September 2016): 21.
[8] Tremblay, Jr., “Shaping and Adapting: Unlocking the power of Colonel John Boyd’s OODA Loop.”
[9] John Boyd, “The Essence of Winning and Losing.” Accessed February 28, 2020; Patrick Edwin Moran, “Diagram of the OODA Loop.” Accessed February 28, 2020.
[10] MCDP-6, Command and Control, (Washington, D.C.: United States Marine Corps, 1996), 140-142.
[11] AJP-5, Allied Joint Doctrine for the Planning of Operations, ed. A, ver. 2 with UK national elements. (Brussels: NATO Standardization Office, 2019). Accessed December 17, 2019.
[12] Bruce Lee, The Tao of Jeet Kune Do, (Santa Clarita: Ohara Publications Inc., 1975), 64.
[13] Ibid., 64.
[14] Ibid., 59.
[15] Ibid., 63-64.
[16] John Boyd, “The Essence of Winning and Losing.” Specifically, Boyd’s insight is to, “Note how orientation shapes observation, shapes decision, shapes action, and in turn is shaped by the feedback and other phenomena coming into our sensing or observing window.” Accessed February 24, 2020.
[17] Matthew Martin, “Why Saudi Aramco’s IPO is No Ordinary Share Shale,” The Washington Post, Dec 2, 2019. Accessed December 12, 2019. https://www.washingtonpost.com/business/energy/why-saudi-aramcosipo-is-no-ordinary-share-sale/2019/11/25/b38598d4-0f77-11ea-924c-b34d09bbc948_story.html.
[18] Shaji Mathew, Filipe Pacheco, Sarah Algethami, and Bloomberg, “What the Attacks on Saudi Aramco’s Main Oil Plant Mean for Its Massive IPO,” Fortune, Sep 16, 2019. Accessed February 24, 2020. https://fortune.com/2019/09/16/saudi-arabia-aramco-drone-attack-oil-ipo/
[19] Kate Kelly and Stanley Reed, “How Aramco’s Huge I.P.O. Fell Short of Saudi Prince’s Wish,” The New York Times, Dec. 11, 2019. Accessed February 24, 2020. https://www.nytimes.com/2019/12/06/business/energy-environment/saudi-aramco-ipo.html
[20] Bruce Riedel, “Yemen’s war is escalating again,” Brookings, Feb 26, 2020. Accessed February 28, 2020.
