Cmentarz żydowski w Kolbuszowej położony jest poza centrum miasta. Porozrzucane pomiędzy drzewami macewy przypominają o wielokulturowej przeszłości tego miejsca i są jednym ze świadectw wspólnego życia Katolików i Żydów w Kolbuszowej na przestrzeni lat.
Lokalizacja i dojazd
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej zlokalizowany jest przy ul. Krakowskiej. Od rynku oddalony jest on o niecałe dwa i pół kilometra, a spacer zajmie Wam około 25-30 minut. Sama Kolbuszowa znajduje się na trasie z Kielc do Rzeszowa. Od stolicy województwa świętokrzyskiego oddalona jest o 130 kilometrów, a od stolicy Podkarpacia o około 35 kilometrów.
Cmentarz nie posiada parkingu, jedyną opcją jest zostawienie samochodu na poboczu.Tuż obok bramy znajduje się niewielki fragment utwardzony, gdzie zmieści się jeden samochód.
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej – brama
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej – ogrodzenieDostępność
Cmentarz w Kolbuszowej jest ogrodzony murem, ale jego brama nie jest zamykana. Cały teren cmentarza porasta las sosnowy. Do niektórych grobów ścieżki będą lekko wydeptane, ale do większości musicie wydeptać je sami. Czasami będziecie musieli przejść się trawą, a czasem niskimi krzakami. Większa część cmentarza jest dostępna bez większego problemu, ale osoby poruszające się na wózku lub podróżujące z wózkiem dziecięcym mogą napotkać spore trudności.
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej – macewy
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej – macewy
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej – macewyKrótka historia cmentarza
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej powstał w 1736 roku, ale spotkać się także z informacjami, iż miało to miejsce w 1839 roku. Najstarszy nagrobek należy do Eliahu Becalela syna Szalona z 29 marca 1858 roku. W 1910 roku pochowano na nim rabina Abrahama Arona syna Jekutiela Jehudy Teitelbauma z Sygietu Marmaroskiego.
Podczas II Wojny Światowej służył on jako miejsce spoczynku ofiar zagłady. W 1944 roku na cmentarzu zabitych zostało dwóch Żydów, którzy wyszli z ukrycia po zajęciu miasta przez armię czerwoną. W 1953
Żydzi w Kolbuszowej
Społeczność żydowska w Kolbuszowej powstała prawdopodobnie w XVI wieku. Zajmowali się oni na przestrzeni lat różnymi rzemiosłami. Byli wśród nich piekarze, stolarze, rzeźnicy czy też kupcy. W 1736 roku miasto posiadało już opisywany cmentarz oraz synagogę. W późniejszych latach społeczność wzbogaciła się o kolejne obiekty takie jak szpital i szkoła. W szczytowych momentach Żydzi stanowili połowę społeczności Kolbuszowej.
W połowie czerwca 1940 roku w Kolbuszowej utworzone zostało getto. Istniało ono przez dwa lata, a na jego terenie mieszkało około dwa i pół tysiąca Żydów. Obejmowało ono teren ograniczony ulicami Targową, Zielną i Piekarską. Podczas akcji likwidacji getta, jego mieszkańców przetransportowano do obozu zagłady w Bełżcu. Około 100 osób pozostawiono na miejscu w celu wykonywania prac rozbiórkowych. Niecałe pół roku później spotkał ich jednak ten sam los co pozostałych mieszkańców getta.
Stan obecny
Cmentarz znajduje się przy ul. Krakowskiej, a wchodzimy na jego teren przez bramę. Od frontu otacza go mur, który pierwotnie otaczał cmentarz w całości. Ubytki w murze są naprawione lub zastąpione ogrodzeniem. Na terenie cmentarza wyrósł sosnowy las, który z jednej strony nadaje mu charakteru, ale z drugiej natura coraz mocniej wkracza na teren cmentarza. Cmentarz żydowski w Kolbuszowej zajmuje w tej chwili niecałe 2 hektary powierzchni.
Na cmentarzu zachowało się około 200 macew o różnym stanie zachowania. Na wielu z nich widoczne są napisy, a czasem też ozdoby. Nagrobki nie mają wybitnej wartości artystycznej – dekoracje są skromne. Macewy porozrzucane są po lesie z małym wyjątkiem. Po lewej stronie od wejścia znajdziemy odbudowany w 2010 ohel nad grobami rabinów Jechiela syna Aszera Jeszaji Rubina (zm. 22 czerwca 1860 r.) oraz Aszera Jeszaji syna Jechiela Rubina (zm. 12 września 1914 r.), a obok niego otoczony niewielkim ogrodzeniem grób, który stoi w miejscu pochówku Abrahama Arona syna Jekutiela Jehudy Teitelbauma z Sygietu Marmaroskiego.
Na terenie cmentarza znajdują się także zbiorowe mogiły ofiar Holokaustu, w których spoczywa około tysiąca osób.
Listę osób, które udało się odczytać, a zostały pochowane na cmentarzu żydowskim w Kolbuszowej możecie znaleźć na stronie JewishGen.
Herb Kolbuszowej
Ciekawostką jest też sam, powstały w 1866 roku herb Kolbuszowej. Na niebieskim tle mamy na nim uścisk dłoni, krzyż oraz gwiazdę Dawida. Miał on symbolizować dobre relacje Katolików i Żydów. Herb ten obowiązuje do dzisiaj, pomimo, iż społeczność żydowska w Kolbuszowej już nie istnieje.
Warto odwiedzić?
Cmentarz żydowski w Kolbuszowej to miejsce zapomniane, ale będące śladem po społeczności żydowskiej, która przez lata w Kolbuszowej żyła. Nie jest to duża nekropolia, a nagrobki nie mają wybitnych wartości artystycznych, ale jest to świadectwo przeszłości, o które warto dbać!
Jeżeli ciekawią Was cmentarze żydowskie to odwiedziłem ich sporo, a teksty o nich najdziecie tutaj.
