Wpis na listę światowego dziedzictwa UNESCO jest dla mnie wystarczającym powodem, aby zainteresować się danym miejscem. Tak odkryłem Bardejov i postanowiłem, iż odwiedzę to miasto podczas wizyty w okolicy. Już teraz Wam powiem, iż będąc w północnej części Słowacji i Wy powinniście dopisać je do swojej listy obowiązkowych punktów do odwiedzenia.
Nasza wizyta w Bardejovie miała miejsce podczas wielkiego festiwalu i miasto było pełne ludzi, ale mimo wszystko jesteśmy nim zauroczeni. Na pewno poza sezonem ma równie dużo uroku, ale impreza, na którą trafiliśmy była bardzo dobrze zorganizowana i pomimo nie weekendowego dnia cieszyła się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców bliższej i dalszej okolicy.
Bardejov uznawany jest za jedno z najstarszych słowackich miast, a jego populacja przekracza 33 tysiące osób. Wielu uznaje je również za najbardziej gotyckie miasto całej Słowacji!
Lokalizacja i dojazd
Bardejov bywa na polski tłumaczony jako Bardejów, ale czasem można spotkać także wersję Bardów. Znajduje się on na Słowacji w historycznym regionie Szarysz, w kraju preszowskim. Od Kielc Bardejov oddalony jest o 226 kilometrów, a od polskiej granicy o 18 kilometrów.
Najlepszym sposobem zwiedzania miasta jest spacer. Samochód możecie zostawić wewnątrz murów miejskich (co jest droższe) lub poza murami. Pamiętajcie o strefie płatnego parkowania – bilety możecie kupić w wyznaczonych punktach (np. Informacja Turystyczna na Rynku i inne).
Bardejov na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Od 2000 roku Bardejov wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Komitet UNESCO docenił miasto za to, iż jest doskonałym przykładem średniowiecznej zabudowy miejskiej z przełomu XIII i XIV wieku. Zwrócono uwagę również na fakt, iż fortyfikacje miasta, w momencie powstania były jednymi z najnowocześniejszych w Europie. Ważnym elementem jest także wysoki poziom autentyczności zespołu miejskiego. Pomimo nawiedzających miasto pożarów, układ urbanistyczny pozostał w większości niezmieniony.
Wpis na listę poprzedzony był przyznaniem w 1986 roku złotym medalem Fundacji ICOMOS.
Historia miasta
Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 1241 roku, a obwarowania posiadało już prawdopodobnie w XIV wieku. Osadnictwo w tym regionie istniało jednak dużo wcześniej, bo prawdopodobnie już w neolicie. Początkiem miasta był założony tutaj przez polskich zakonników klasztor cystersów. Dokumenty z XIII wieku sugerują, iż cystersi, którzy przybyli do dzisiejszego Bardejova pochodzili z Koprzywnicy.
Na początku XIV wieku w regiony te przybyli osadnicy ze śląska. Uzyskane przez miasto przywileje handlowe sprawiły, iż zaczęło się ono gwałtownie rozwijać. W XIV wieku dokumenty przestają wspominać o klasztorze i nie do końca znane są losy jego zniknięcia. Mury obronne Bardejova zaczęły powstawać w połowie XIV wieku za czasów króla Ludwika. kilka później miasto uzyskało prawo miecza i posiadało swojego kata. Przez krótki czas w swojej historii Bardejov był wolnym miastem królewskim.
Szczyt rozwoju miasta przypada na początek XVII wieku. Jak to zwykle w historii bywa, nadchodzący po nim wiek XVIII był pełen epidemii, pożarów i katastrof. W 1893 roku Bardejov został połączony z Preszowem dzięki linii kolejowej. Później jego rozwój zwolnił i wiele osób twierdzi, iż dzięki temu zachowało się tak wiele zabytków.
W XX wieku miasto Bardejov stało się symbolem narodowego odrodzenia Słowacji. W 1946 roku miasto było miejscem Bardejovskiego Kongresu, ważnego spotkania działaczy narodowych, którzy dążyli do autonomii Słowacji.
Rynek
Wiele osób twierdzi, iż Bardejov posiada najpiękniejszy wśród słowackich rynków! Zobaczcie sami, iż prezentuje się bardzo przyjemnie, a jak odejmiecie stragany z mojego zdjęcia, to będzie jeszcze ciekawiej.
To właśnie na bardejovskim rynku znajduje się pomnik kata. Czeka na Was odlana z brązu pełnowymiarowa rzeźba w kapturze wraz z toporem i pieńkiem do wykonywania „katowskiej” pracy.
Kościół św. Idziego (Sv. Egidia)
Ta znajdująca się na samym Rynku świątynia to jedna z wizytówek miasta. Jego budowa rozpoczęta została już w XV wieku, w miejscu znajdującego się tam wcześniej klasztoru. Jest to kościół zbudowany w stylu gotyckim, a jego budowa zakończona została w 1518 roku.
W środku warto zwrócić uwagę na ołtarze skrzydłowe, których jest tam 11, a każdy z nich skrywa sporo ciekawych szczegółów. Za najciekawszy uznawany jest boczny ołtarz Narodzenia Pańskiego. Kościół posiada tytuł bazyliki mniejszej, nadany mu przez papieża Jana Pawła II w 2001 roku. W kościele znajduje się wiele ciekawych zabytkowych ołtarzy, w tym:
- Ołtarz Św. Andrzeja – 1440 – 1460 r. (jedyny panelowy ołtarz skrzydłowy z pierwotnej instalacji w świątyni)
- Ołtarz Św. Barbary – 1450-1470 r.
- Ołtarz Św. Elżbiety – około 1480 r.
- Mały ołtarz Najświętszej Marii Panny, zwany ołtarzem św. Anny – około 1485 r.
- Ołtarz Najświętszej Marii Panny, zwany Weroniką Magerovą – 1489 r.
- Ołtarz Św. Krzyż – 1480-1490 r.
- Ołtarz Narodzenia Pańskiego – około 1480-1490 r.
- Ołtarz Św. Apoloniusza, zwany ołtarzem św. Anny Mettercie – około 1490-1510 r.
- Ołtarz Vir Dolorum (Bolesny Odkupiciel) – 1500-1510 r.
- Ołtarz Najświętszej Marii Panny – 1505 r.
- Ołtarz Pobożności – XVI wiek
Kościół otwarty do zwiedzania jest od poniedziałku do piątku od 9.30 do 16.00, w soboty od 10.00 do 15.00 i w niedziele od 11.30 do 15.00. Bilet wstępu kosztuje 4 Euro, ale obowiązuje także dodatkowa opłata za możliwość robienia zdjęć – 2 Euro. o ile wybieracie się z dziećmi, to bilet dla nich kosztuje 2 Euro, a dla studentów 4 Euro. Bilet do bazyliki obejmuje także wstęp na dzwonnicę.
Wieża widokowa – dzwonnica
Kościół św. Idziego to nie tylko niezwykła budowla z ciekawą historią i bezcennymi przedmiotami, ale także wieża widokowa, z której rozpościera się rewelacyjna panorama miasta. To właśnie stąd zobaczycie jak na dłoni bardejovski rynek, ale i całą okolicę.
Na górę prowadzi sporo stopni, a klatka schodowa jest wąska i stroma. Wyminięcie się dwóch osób na schodach jest prawie niemożliwe, lepiej skorzystać z wnęk, które znajdują się na trasie wędrówki w górę. Kamienna klatka schodowa zmienia się jednak w większą klatkę schodową. Pamiętajcie, iż wieża przez cały czas pełni swoją oryginalną funkcję, czyli jest kościelną dzwonnicą, której dzwony często się odzywają, a wtedy cała konstrukcja delikatnie drży.
Ratusz
W samym centrum Rynku znajduje się Ratusz. Jest to gotycko-renesansowy budynek, w którym dzisiaj znajduje się muzeum. Prawdopodobnie jest to pierwsza świecka budowla renesansowa w całej Słowacji. Prace nad jego powstaniem rozpoczęły się w 1505 roku. Trwały kilka lat, a w międzyczasie zmieniali się również budowniczowie. Ostatnia większa modyfikacja nastąpiła po pożarze w 1902 roku, kiedy to obiekt został zaadaptowany na potrzeby muzeum.
Mury miejskie
W wielu miejscach spotkacie mury miejskie, które chroniły przez lata miasto przed niespodziewanymi gośćmi. Nie są one zachowane w 100%, ale znajdziecie ich całkiem sporo. Czekają na Was zarówno pozostałości bram, wież, jak i samych murów. Umocnienia miejskie zaczęły powstawać już w 1352 roku za czasów króla Węgier Ludwika.
Mury miejskie Bardejova zbudowane były z kamienia, a całe fortyfikacje tworzyły kształt zbliżony do owalu. Na murach znajdował się chodnik, który z czasem został zadaszony. W okresie świetności miasto otaczały 23 baszty i podwójne mury wraz z fosą. Baszty zachowały się do dzisiejszych czasów wraz ze zrekonstruowanym barbakanem. o ile chodzi o mury, to zachowały się w całości od strony wschodniej i w większości od północy i południa. Baszty były pod opieką lokalnych cechów i znajdowały się w nich zapasy broni na wypadek ataku wroga.
Dzielnica żydowska
Niedaleko Rynku znajduje się dzielnica żydowska. Historia społeczności żydowskiej w mieście sięga pierwszej połowy trzynastego wieku. W Bardejovie istniały trzy synagogi, z których dwie przetrwały do dzisiejszych czasów. Na pierwszym zdjęciu zobaczycie synagogę stowarzyszenia Bilkur Chocim, którą wielu uznaje za najlepiej zachowaną w całej Słowacji.
Całkiem przypadkiem trafiliśmy też na cmentarz żydowski. Mieści się on około 2 kilometry od centrum przy ul. Ľudovíta Štúra. Był on akurat zamknięty, ale udało mi się dowiedzieć, iż znajdują się na nim macewy pochodzące choćby z XVII wieku. Znajdziecie na nim ponad 1000 nagrobków, z których większość została odrestaurowana podczas renowacji cmentarza w 2008 roku.
W kompleksie Podgrodzia Żydowskiego został odsłonięty w 2014 roku pomnik holokaustu z imionami ponad 3000 ofiar.
Uliczka i park Johna Lennona
Niedaleko Rynku znajdziecie miejsce, poświęcone twórczości Johna Lennona i The Beatles. Hołd dla nich powstał na tyłach domu jednego z fanów – Pavla Zajaca. W swojej piwnicy posiada on także bogatą kolekcję poświęconą zespołowi.
Na ścianie znajdują się również inne zespoły z czasów świetności The Beatles, ale i z późniejszych, które korzystały i inspirowały się ich twórczością. Uliczka ta jest jedną z najkrótszych w mieście, a na park często mówi się parczek, bo też rozmiarami nie powala.
Co roku 8 grudnia, czyli w rocznicę śmierci Johna Lennona do Bardejova przybywają fani zespołu z całego świata. Odbywa się też wtedy koncert pamięci muzyka.
Kuchnia
W Bardejovie znajdziecie sporo ciekawych miejsc oferujących kuchnie z całego świata. My zdecydowaliśmy się na lokal mieszczący się niedaleko Rynku, bo na ulicy Hviezdoslavova, a nazywał się Slovenská reštaurácia. Wystrój tradycyjny, a w karcie dania kuchni regionalnej. My zdecydowaliśmy się na marynowanego hermelina, bryndzowe haluszki, smażony ser i stripsy z kurczaka, a do tego oczywiście Kofola. Zarówno cenowo, jak i smakowo było w porządku.
Co w okolicy?
Bardejov wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ale w okolicy są także inne obiekty z tej listy. Najbliżej mamy do Hervartova, gdzie czeka na Was drewniany kościół św. Franciszka z Asyżu. Jest on wpisany na listę wraz z innymi drewnianymi kościołami karpackimi. Ten w Hervartovie pochodzi prawdopodobnie z XV wieku i jest najstarszym drewnianym kościołem w całej Słowacji. Tuż obok kościoła zwróćcie uwagę na charakterystyczne piwnice, które spotkacie w tym regionie, o pięknym niebieskim kolorze.
Tuż obok Bardejova znajduje się też kilka zamków. Na południe od miasta leży zamek Zborov zwany także Makovica. Powstał prawdopodobnie w XIV wieku. Dzisiaj pozostały z niego tylko ruiny, ale dają wyobrażenie dawnej budowli, a i widoki spod nich wynagradzają wędrówkę na szczyt.
Tuż pod miastem, na zboczu Masywu Busowej leży uzdrowisko Bardejov (Bardejovské kúpele). Znajdziecie tam niezwykłe Muzeum Architektury Ludowej oraz lecznicze wody.
Warto odwiedzić Bardejov?
Bardejov to niewielkie miasto, które potrafi zauroczyć! Na mnie zrobiło ono ogromne wrażenie i wiem, iż będąc w okolicy, zajrzę tam na pewno ponownie. Nie tylko miasto, ale i okolica wydaje się bardzo ciekawa! Piękne kościoły, ruiny zamków czy góry, to tylko niektóre z powodów, dla których Bardejov powinien znaleźć się także w Waszych planach podróżniczych.
