Art Institute of Chicago – historia wyjątkowego muzeum sztuki

Art Institute of Chicago jest jednym z najstarszych, największych i najbardziej znanych muzeów sztuki w Stanach Zjednoczonych. W jego zbiorach znajduje się około trzystu tysięcy eksponatów, w tym słynne kolekcje malarstwa europejskiego od XII wieku do połowy wieku XX oraz amerykańskiego z ostatniego stulecia. W Instytucie Sztuki obejrzeć można również niezwykle bogaty wybór obrazów europejskich impresjonistów.

Historia Art Institute of Chicago

Historia jednego z najstarszych muzeów w USA zaczyna się w 1866 roku, kiedy to grupa 35 artystów założyła akademię sztuki wzorowaną na placówkach europejskich. Po kilkunastu latach, w 1882 roku, zamieniła się ona w Art Institute of Chicago i pod tą nazwą znana jest do dzisiaj. Organizacja zakupiła w tym samym roku działkę, na której powstał jej pierwszy budynek. gwałtownie jednak okazał się on niewystarczający na potrzeby działalności rozwijającego się muzeum. W 1893 roku, z okazji odbywającej się w Chicago wystawy World’s Columbian Exposition, wybudowano nowy gmach zaprojektowany przez bostońskie studio Shepley, Rutan and Coolidge. Przed wejściem do nowej siedziby w stylu Beaux-Arts stanęły dwa dwutonowe lwy z brązu, które gwałtownie stały się jedną z ulubionych maskotek mieszkańców miasta.

Prawdopodobnie najstarsze zdjęcie Art Institute of Chicago – Instytutu Sztuki w Chicago- 1890 rok

W XX wieku instytucja rozwijała działalność edukacyjną i wystawienniczą, wspierając również wyróżniających się amerykańskich artystów własną nagrodą – Logan Medal of the Arts. W okresie od 1907 do 1960 roku wręczono ją kilkuset twórcom. W drugiej połowie wieku nieustannie powiększano kolekcję, włączając do niej przedmioty z darowizn i inicjując powstanie wielkiego zbioru fotografii artystycznej. W czasie trwającego ćwierć wieku zarządu dyrektora Jamesa N. Wooda zorganizowano wiele wystaw największych malarzy – Paula Gauguina, Claude Moneta i Vincenta van Gogha – które przyciągnęły tysiące odwiedzających. Powiększające się zbiory wymusiły zwiększenie przestrzeni wystawowej.

Instytut Sztuki w Chicago – kartka pocztowa

W dniu 16 maja 2009 roku otwarto nowe skrzydło muzeum – Modern Wing – które zaprojektował laureat Nagrody Pritzkera Renzo Piano. W budynku o powierzchni 24,5 tysiąca metrów kwadratowych wystawiane są dzieła sztuki pochodzące z XX wieku. Obrazy Picassa, Magritte’a i Matisse’a sąsiadują z oryginalnymi projektami wielkich architektów – Franka Lloyda Wrighta czy Ludwiga Mies van der Rohe’a. W nowym skrzydle nie zabrakło miejsca na sklepy i kawiarnię, a także sale edukacyjne.

Art Institute of Chicago – foto Ajay Suresh

Instytut Sztuki w Chicago utrzymuje się w głównej mierze z dotacji osób prywatnych, jak również sprzedaży części posiadanych dzieł sztuki. Placówka obraca ogromnymi, sięgającymi setek milionów dolarów kwotami. Jej unikatowa kolekcja przyciąga masy odwiedzających – w 2018 roku muzealne galerie odwiedziło ponad milion gości. Według najnowszych danych dało to jej dziesiąte miejsce na liście najpopularniejszych muzeów w Stanach Zjednoczonych. Kolekcja Art Institute of Chicago podzielona jest na jedenaście głównych działów i trzydzieści wystaw, na których pokazywanych jest ponad trzysta tysięcy dzieł sztuki z całego świata.

Sztuka europejska

Chociaż kolekcja Art Institute of Chicago obejmuje głównie malarstwo amerykańskie i europejskie z okresu ostatnich dwustu lat, w bogatych zbiorach znajdują się również wcześniejsze dzieła. Najstarsze z nich pochodzą z okolic XII wieku i przedstawiają głównie tematykę sakralną. Dzieła z późniejszych wieków są już dużo bardziej zróżnicowane. Znalazły się wśród nich obrazy takich mistrzów jak Fra Bartolommeo („Narodziny Chrystusa” 1504), Sandro Botticelli („Dziewica z Dzieciątkiem i Aniołem” 1475) czy Hans Memling („Św. Antoni z Padwy” 1485). Artystów szesnastowiecznych reprezentują między innymi Tycjan, El Greco, Lucas Cranach starszy oraz Domenico Tintoretto. Z wieku siedemnastego pochodzi prezentowany w muzeum „Starszy mężczyzna ze złotym łańcuchem” (1631) pędzla Rembrandta, „Święta Rodzina ze św. Elżbietą i Janem Chrzcicielem” (1615) Rubensa, „Zmartwychwstanie” (1619) Caravaggia, „Scena w kuchni” (1618) Diego Velázqueza czy „Helena Tromper Du Bois” (1631) van Dycka.

El Greco – Saint Martin and the Beggar

Impresjonizm i postimpresjonizm

Art Institute of Chicago słynie z bogatej kolekcji XIX i XX wiecznego malarstwa europejskiego, w tym dużego zbioru prac impresjonistów i postimpresjonistów. W muzeum obejrzeć można ponad trzydzieści obrazów Claude Moneta, w tym kilka wersji „Stogów siana” i „Lilii wodnych” oraz pejzaże malowane we Francji i Londynie. Równie bogata jest kolekcja dzieł Pierre-Auguste Renoira obejmująca między innymi płótna „Kobieta grająca na pianinie”, „Dwie siostry” oraz „Portret Alfreda Sisleya”. Oprócz nich w Chicago można podziwiać dzieła Henri Matisse’a (jedna z wersji „Kąpiących się”), Paula Cézanne’a (martwe natury i pejzaże) oraz Henri de Toulouse-Lautreca (W Moulin Rougue). Miłośnicy pointylizmu mogą w Art Institute of Chicago obejrzeć jedno z arcydzieł tego stylu – „Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte” George Seurata. Z kolei wielbiciele Vincenta van Gogha znajdą tu jego słynny „Autoportret” z 1887 roku oraz późniejszy „Pokój van Gogha w Arles”.

Vincent van Gogh – Autoportret

Równie bogato w Art Institute of Chicago reprezentowane jest malarstwo europejskie późniejszych okresów XX stulecia. W kolekcji znalazły się dzieła najsłynniejszych mistrzów nowoczesnej sztuki, takich jak Pablo Picasso („Stary gitarzysta”), Salvador Dali, Marc Chagall, René Magritte, Paul Klee i Piet Mondrian.

Sztuka amerykańska

Jako placówka amerykańska, Art Institute of Chicago szczególną wagę przywiązuje do gromadzenia i eksponowania eksponatów sztuki powstałej w tym kraju. Kolekcja malarzy amerykańskich obejmuje wiele znanych obrazów z okresu od XIX do XXI wieku. Wśród nich znajduje się kilka najbardziej rozpoznawalnych płócien, znanych nie tylko miłośnikom malarstwa. Najsłynniejsze z nich – „Amerykański Gotyk” namalował Grant Wood w 1930 roku. Przedstawiona na nim para farmerów trzymających widły na zawsze weszła do kanonu sztuki Stanów Zjednoczonych, ale także wykorzystywana była często w kulturze masowej. „American gothic” zdobył brązowy medal w konkursie organizowanym przez Art Institute of Chicago i został przez nie zakupiony. Chociaż początkowo budził kontrowersje, gwałtownie stał się jednym z najczęściej oglądanych dzieł.

Grant Wood – American Gothic

Drugim kultowym dziełem jest obraz Edwarda Hoppera „Nocne marki” (Nighthawks). Przedstawia on nocny obraz miasta, z czwórką ludzi siedzących w amerykańskim barze. Dzieło powstało po ataku na Pearl Harbour i według słów autora oddaje atmosferę samotności w wielkim mieście. Hopper sprzedał je do Art Institute of Chicago za 3000 dolarów, gdzie gwałtownie stało się znane. Oczywiście w muzeum znajdują się również obrazy amerykańskich wielu twórców sztuki nowoczesnej. Z prac Jacksona Pollocka prezentowane są „Greyed Rainbow” (1953) i „The Key” (1946), swoich kilka kompozycji ma tu równie sławny Mark Rothko. Z dzieł współtwórcy pop-artu, Andy Warhola, w Chicago obejrzeć można portret „Mao” (1972), serię kilku wariantów „Marilyn Monroe” (1967) czy „Autoportret” (1964). Równie bogata jest kolekcja prac Roya Lichtensteina obejmująca serie „Landscape”, „Haystacks” i „Mirrors”.

Edward Hopper’s Nighthawks

Sztuka cywilizacji z całego świata

W Art Institute of Chicago pokazywane są dzieła sztuki artystów z całego świata. Najstarsze z nich mają cztery tysiące lat i pochodzą z obszarów zamieszkiwanych przez starożytne ludy – Egipcjan, Greków, Etrusków i Rzymian. W liczącej ponad pięć tysięcy eksponatów kolekcji zgromadzono ceramikę, mozaiki, rzeźby, biżuterię oraz wyroby ze szkła i brązu. Jeszcze starsze, bo liczące sobie pięć tysięcy lat są dzieła ze Starożytnego Wschodu – Chin, Japonii, Indii, Azji Południowowschodniej i Środkowego Wschodu. Na ich wystawie znajduje się ponad 35 tysięcy wyrobów z brązu, ceramiki, rzeźb i wyrobów z jadeitu. Skromniejsze kolekcje obejmują sztukę Afryki (ceramika, biżuteria, maski) oraz ludów zamieszkujących kontynenty amerykańskie.

Starożytna grecka amfora przedstawiająca Heraklesa zabijającego lwa nemejskiego – foto Claire H.

Design, architektura, rzeźba, fotografia…

Wystawy w Instytucie Sztuki w Chicago obejmuję nie tylko malarstwo. Bardzo dużą część kolekcji stanowią rzeźby z całego świata. Od tych pochodzących ze starożytnych kultur europejskich, azjatyckich i amerykańskich, aż po dzieła współczesnych artystów. Bardzo dynamicznie rozwija się również kolekcja rysunków i odbitek. Zapoczątkowana darowizną w 1887 roku, w tej chwili liczy sobie ponad siedemdziesiąt tysięcy eksponatów. Wśród nich cenne dzieła Albrechta Dürera, Rembrandta oraz Francisca Goi.

Charles André Boulle – foto Daderot

Od połowy XX wieku muzeum kolekcjonuje i wystawia fotografie, które awansowały do rangi odrębnej dziedziny sztuki. Najstarsze z nich pochodzą z 1839 roku, a cały zbiór liczy ponad dwadzieścia tysięcy zdjęć. Odwiedzający mogą w Art Institute of Chicago zapoznać się także z wystawą strojów i tkanin z okresu liczącego ponad dwa tysiące lat i pochodzących z kilku kontynentów, w której zgromadzono kilkadziesiąt tysięcy eksponatów. Kolejną z ekspozycji cieszących się wielkim zainteresowaniem (szczególnie najmłodszych) jest zbiór kilkudziesięciu miniaturowych wnętrz z różnych okresów historycznych pochodzących z kolekcji Narcissy Thorne.

Porcelana z kolekcji Art Institute of Chicago – foto Leon Petrosyan

Zobacz również:

• Muzeum Prado w Madrycie – historia, ciekawostki i informacje praktyczne
• Museo Egizio – Muzeum Egipskie w Turynie – historia i ciekawostki