Zobaczenie zorzy polarnej podczas podróży dokoła Półwyspu Skandynawskiego, to było nasze marzenie. Zapisaliśmy je sobie na naszej liście i udało się to marzenie spełnić. Czujemy jednak lekki niedosyt, bo okazało się, iż zorza polarna, to nie jest tak spektakularne zjawisko, jakie ogląda się na zdjęciach w Internecie. No może na zdjęciach faktycznie wygląda niesamowicie, jednak w rzeczywistości jest nieco inaczej, albo przynajmniej u nas tak było. Od razu polecamy nasz wpis podsumowujący naszą miesięczną podróż dookoła Półwyspu Skandynawskiego.
Zacznijmy od początku – gdzie jest zorza?
Gdy przekroczyliśmy koło podbiegunowe w okolicach Rovaniemi (umównie można je przekroczyć we Wiosce Świętego Mikołaja), to wyglądaliśmy w niebo i patrzyliśmy w aplikacje z nadzieją na nocne obserwacje. W listopadzie mieliśmy sporo zachmurzonego nieba, więc kiedy tylko zrobiło się pogodniej, to jeszcze bardziej skupialiśmy wzrok patrząc do góry. W Rovaniemi niestety nam się nie udało nic zobaczyć, a potem już jechaliśmy dalej na północ, więc szansa była jeszcze większa. Na sam początek zapraszamy do przeczytania podstawowych informacji o zorzy polarnej.
Co to jest zorza polarna?
Zorza polarna, znana także jako Aurora Borealis na półkuli północnej i Aurora Australis na południowej, to zjawisko świetlne występujące w pobliżu biegunów Ziemi. Jest wynikiem oddziaływania wiatru słonecznego z ziemską magnetosferą, czyli polem magnetycznym naszej planety.
Jak powstaje zorza polarna?
Kiedy cząstki naładowane (głównie elektrony i protony) z wiatru słonecznego docierają do Ziemi, wchodzą w interakcję z cząstkami w atmosferze, głównie tlenem i azotem. Ta interakcja powoduje, iż cząstki atmosferyczne zaczynają świecić, co tworzy zjawisko zorzy polarnej.
Od czego zależy kolor zorzy polarnej?
Kolor zorzy zależy od tego, które gazy w atmosferze są zaangażowane i na jakiej wysokości zachodzi reakcja. Na przykład tlen na dużej wysokości emituje czerwoną i zieloną barwę, podczas gdy azot może emitować niebieską lub fioletową.
Gdzie występuje zorza polarna?
Zorza polarna jest często widoczna w rejonach bliskich biegunom, jak Skandynawia, Kanada, Rosja, czy Alaska. Jednak czasami zjawisko może być obserwowane także w bardziej umiarkowanych szerokościach geograficznych, zwłaszcza podczas silnych burz geomagnetycznych.
Aplikacja do śledzenia zorzy polarnej
Pobraliśmy na telefon aplikację, w której można obserwować zorzę polarną. Nazywa się „Aurora” i jest taka fioletowo-seledynowo-czarna. Można tam zobaczyć zasięg zorzy na najbliższe godziny, intensywność i szansę obserwacji w miejscu, gdzie się aktualnie znajdujemy.
Finlandia – obserwacja zorzy polarnej po raz pierwszy i najlepszy
Zarezerwowaliśmy sobie nocleg przez Booking poza centrum miasta. Był to kemping tuż przy rzece, z dala od jakichkolwiek świateł. Zaplanowaliśmy idealne okoliczności i dodatkowo miało być bezchmurne niebo. Czego można chcieć więcej? Dzień wcześniej dostaliśmy wiadomość od naszego noclegu, iż na kempingu jest problem z wodą i nie mogą nas przyjąć, ale oferują zwrot pieniędzy, albo nocleg w ich drugim hotelu. Hotel znajdował się w centrum większego miasta. Ostatecznie wybraliśmy drugą opcję. W okolicy nie było nic innego, albo noclegi były bardzo drogie. Skoro śpimy w mieście, to wszędzie jest pełno świateł.
Sprawdzamy Aurorę
Wybiła godzina 19:30 i sprawdzamy aplikację. Szansa na zobaczenie zorzy jest ogromna. Na niebie nic nie widać, bo obok mamy światła stacji benzynowej. Pakujemy się do samochodu i jedziemy kilka kilometrów poza miasto. Zatrzymujemy się w ciemnym miejscu na parkingu i patrzymy w niebo. Nic nie widać. Niebo jest pełne gwiazd, chmur nie ma, tylko jakieś białe smugi, które dostrzegamy.
Zorza jest, a jej nie widzimy
To gdzie jest ta zorza? Gdzie jest ten kolorowy spektakl? Na chwilę delikatnie pokazał się kolor zielony. Chwytam gwałtownie za aparat, ustawiam na statywie i celuje w stronę koloru zielonego. 30 sekund naświetlania – zobaczymy co wyjdzie. Patrzymy na wyświetlacz aparatu i jesteśmy w szoku! Całe niebo jest kolorowe. Jak to możliwe, przecież nic nie widać?
Robimy kolejne zdjęcia, celując w różnych kierunkach. Okazuje się, iż zorza jest wszędzie. Mamy kolor zielony, czerwony, fioletowy i niebieski. Na zdjęciach wygląda to zachwycająco. W terenie widać tylko zielony kolor – raz jest słabszy, raz mocniejszy. Niesamowicie wygląda kolorowe niebo na fotografiach. gwałtownie się ustawiamy i robimy kolejne zdjęcia i zdjęcie z samochodem, które wyszło cudownie.
Wróciliśmy do noclegu, wrzuciliśmy zdjęcia na komputer i oglądaliśmy jak wyszło. Później na jakiejś grupie na FB, pojawił nam się post, iż zorzę polarną było widać na Podhalu. Aplikacja pokazała, iż będzie widoczna w połowie Morza Bałtyckiego.
Norwegia – zorza polarna
Kolejną zorzę polarną obserwowaliśmy w Norwegii. Przyjechaliśmy na kemping i mieliśmy tam domek. Nad nami na niebie pojawiały się co chwilę białe smugi. Wiedzieliśmy już, iż to zorza. Ustawiliśmy aparat i zrobiliśmy zdjęcia. Raz biało-zielone smugi utrzymywały się dłuższy czas, a raz tylko chwilę. Kolejne zdjęcia wychodziły coraz lepsze. Zaczęliśmy nasze zorzowanie od godziny 17, a skończyliśmy po 21. Co kilka chwil wychodziliśmy przed domek, żeby zobaczyć, czy coś widać kolejnego.
Trzecia obserwacja
Zarezerwowaliśmy nocleg ponad godzinę na południe od Nordkapp. Spędziliśmy tam dwie noce i w drugi wieczór udało nam się zobaczyć zorzę. Była nad górami, ale nie tak mocna, jak za pierwszym razem. Również na niebie nie było wiele widać, a na aparacie działy się cuda. Dla nas jednak ta pierwsza zorza polarna była najlepsza i zapamiętamy ją na bardzo długo.
Kiedy zorza polarna w Polsce?
Zorza polarna w Polsce jest zjawiskiem rzadkim, ponieważ Polska znajduje się stosunkowo daleko od bieguna magnetycznego, gdzie zorze występują najczęściej. Jednak w przypadku silniejszych burz geomagnetycznych, zorza polarna może być widoczna także w Polsce, zwłaszcza na północy kraju. Zjawisko to pojawia się, gdy aktywność słońca jest wyjątkowo silna, co prowadzi do zwiększenia wiatru słonecznego i zakłócenia magnetosfery Ziemi. W takich warunkach zorza polarna może być widoczna choćby w rejonach środkowej Polski, a przy naprawdę silnych burzach geomagnetycznych zdarza się, iż zorza osiąga obszary południowe, choć to bardzo rzadkie.
Najlepsze szanse na zobaczenie zorzy polarnej w Polsce występują:
- Zimą – długie noce sprzyjają widoczności zorzy, ponieważ ciemność trwa dłużej.
- Na północy Polski – ogólnie nad Morzem Bałtyckim. Najlepiej wyjść wtedy na plażę.
- Podczas silnych burz geomagnetycznych – które mogą występować w wyniku dużych wybuchów na Słońcu (np. koronalne wyrzuty masy).
- Zorza polarna w Polsce jest zwykle słabiej widoczna niż w rejonach bliższych biegunowi, ale przy odpowiednich warunkach atmosferycznych i geomagnetycznych.
Zorza polarna – porady
Jeśli chcesz zobaczyć zorze polarną, oto kilka cennych rad, które zwiększą Twoje szanse na jej obserwację:
Wybór odpowiedniej lokalizacji
- Północne rejony Polski – najlepiej jest udać się na północ kraju, ponieważ im bliżej bieguna, tym większa szansa na zobaczenie zorzy.
- Z dala od sztucznego światła – w miastach, gdzie jest dużo sztucznego oświetlenia, zorza polarna będzie słabo widoczna. Najlepiej udać się na obszary wiejskie lub w pobliże jezior i lasów, gdzie nie ma zanieczyszczeń świetlnych.
Pogoda
- Czyste niebo – dla najlepszej widoczności zorzy potrzebujesz bezchmurnego nieba. Sprawdź prognozy pogody i upewnij się, iż na niebie nie ma chmur, które mogą zasłonić zorze.
- Mroźna zima – zorza polarna jest częściej widoczna w zimie, kiedy noce są długie i ciemne. Mroźna i sucha pogoda sprzyja też czystemu niebu.
Czas obserwacji
- Późne godziny nocne – zorza polarna zwykle jest najbardziej aktywna w nocy, zwłaszcza między godziną 20:00 a 2:00. Warto być cierpliwym, ponieważ zorza nie zawsze jest widoczna przez długi czas.
- Zimą – w okresie od listopada do marca są najlepsze warunki do obserwacji, gdyż dni są krótkie, a noce długie. Szczególnie warto obserwować zorze podczas równonocy i przesileń zimowych, kiedy aktywność geomagnetyczna jest większa.
Sprawdzanie prognoz geomagnetycznych
Zorza polarna jest związana z aktywnością słoneczną, więc jej pojawienie się zależy od burz geomagnetycznych. Warto śledzić prognozy geomagnetyczne, które przewidują, kiedy aktywność słoneczna będzie wyższa i kiedy szansa na zorze będzie większa. Strony takie jak Space Weather lub NOAA Space Weather Prediction Center oferują prognozy aktywności słonecznej i geomagnetycznej.
Indeks Kp – warto zwracać uwagę na indeks Kp (skala od 0 do 9), który informuje o aktywności geomagnetycznej. My tę pierwszą zorzę mieliśmy przy Kp 3,6.
Cierpliwość i przygotowanie
- Bądź cierpliwy – zorza polarna to zjawisko, które może być trudne do przewidzenia. Czasami trzeba czekać długie godziny w zimnie, aby ją zobaczyć.
- Ubierz się ciepło – zwłaszcza zimą, noce mogą być bardzo zimne. Ubierz się warstwowo, aby nie zmarznąć podczas długich godzin oczekiwania.
- Zabierz aparat fotograficzny – jeżeli masz zamiar uwiecznić zjawisko, pamiętaj o aparacie z możliwością długiego naświetlania, statywie i odpowiednich ustawieniach ISO, aby uchwycić piękno zorzy.
Wielkość i kolor zorzy
Kolor zorzy zależy od rodzaju gazu w atmosferze (tlen daje zielony i czerwony kolor, azot fioletowy lub niebieski). Zorza może mieć różną intensywność i zmieniać kształty, od delikatnych fal do intensywnych pasów i łuków na niebie.
Bezpieczeństwo
Jeśli planujesz podróż na północ Europy lub w inne odległe miejsca, upewnij się, iż masz odpowiednie przygotowanie (np. sprawny samochód, nawigację, zapasy ciepłych napojów, naładowane baterie w aparacie i statyw). Długie godziny oczekiwania w zimie mogą być wymagające.
Zorza na stronach internetowych
Istnieje kilka stron internetowych i aplikacji mobilnych, które monitorują aktywność geomagnetyczną w czasie rzeczywistym, takich jak Aurora. Obserwacja zorzy polarnej to wyjątkowe przeżycie, które wymaga cierpliwości, odpowiedniego przygotowania i odrobiny szczęścia. Jednak jeżeli masz odpowiednie warunki i sprzyjającą pogodę, możesz być świadkiem tego niezwykłego zjawiska.
