Zmiana nazwy RPA: Czy Republika Azanii jest przyszłością?

W Południowej Afryce trwa debata na temat zmiany nazwy kraju. Afrykański Ruch Zmian (ATM) oraz kilka mniejszych partii politycznych postulują zmianę nazwy na Republikę Azanii. Pomysłodawcy twierdzą, iż obecna nazwa jest pozostałością kolonializmu i nie odzwierciedla tożsamości oraz dziedzictwa mieszkańców kraju.

Vuyo Zungula, lider ATM, argumentuje, iż nazwa Południowa Afryka została narzucona przez Brytyjczyków i bialych Burowie, którzy nie mieli na względzie dobro mieszkańców kraju. „Przed kolonizacją nie byliśmy Południowoafrykańczykami. Nazwy mają znaczenie, odzwierciedlają bowiem tożsamość, dziedzictwo i władzę. Obecna nazwa symbolizuje system, który nigdy nie miał służyć naszemu ludowi” – wyjaśniał Zungula w serii postów na platformie X.

Zama Ntshona, rzecznik partii, dodaje, iż ATM chce, aby kraj był „czymś więcej”, a nie tylko „kierunkiem, krajem na południowym krańcu Afryki”. Pomysłodawcy zmiany nazwy przywołują Namibię, dawniej Afrykę Południowo-Zachodnią pod rządami Niemiec i RPA, jako udany przykład postkolonialnej zmiany nazwy, która potwierdziła suwerenność. Słowo Namibia pochodzi bowiem z języka ludu Nama i oznacza wielki kraj.

Jednakże, z proponowaną Azanią jest problem, ponieważ, choć ma ona źródła w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie mianem tym określano bliżej niesprecyzowane południowo-wschodnie tereny Afryki, to nie sposób przypisać pochodzenie tego słowa jakiemukolwiek rdzennemu ludowi, kiedykolwiek żyjącemu na ziemiach obecnej RPA. Azania pojawiała się już w propozycjach liderów ruchów antyapartheidowych jako symboliczna alternatywa dla dzisiejszej nazwy; chętnie odwoływali się do niej zwłaszcza afrykańscy marksiści, a i w tej chwili używana jest przez radykałów akademickich, którzy koniecznie chcą odrzucić dziedzictwo apartheidu, choćby symbolicznie.

Według danych, wiele państw w Afryce zmieniło nazwę, odwołując się do argumentów podnoszonych przez polityków RPA. Rodezją Południową i Rodezją Północną były odpowiednio Zimbabwe i Zambia, Złote Wybrzeże zostało Ghaną, dawna Górna Wolta to w tej chwili Burkina Faso, Demokratyczna Republika Konga była Wolnym Państwem Kongo, Kongo Belgijskim, Kongo-Leopoldville i Zairem, Benin natomiast to niegdysiejszy Dahomej, Malawi Brytyjskim Protektoratem Afryki Środkowej i Niasa, a najnowszego przykładu dostarcza królestwo Eswatini, które po ponad stu latach bycia Suazi uznało, iż czas na zmianę nazwy.

W 2020 roku, jeden z kandydatów w wyścigu o fotel prezydenta Nigerii oświadczył, iż jeżeli wygra wybory, przechrzci kraj na Zjednoczoną Republikę Afrykańską. Nigeryjczycy zdecydowali jednak, iż pozostaną przy starej nazwie.

ATM zapowiedział, iż propozycję, wraz z innymi poprawkami do konstytucji, przekaże niedługo parlamentowi i Komisji ds. Przeglądu Konstytucyjnego. Zmiana nazwy kraju może mieć znaczący wpływ na tożsamość i dziedzictwo Południowej Afryki. Czy Republika Azanii jest przyszłością? Tylko czas pokaże, jaką decyzję podejmie parlament i mieszkańcy kraju.