Złota świątynia Dambulla – wyjątkowa jaskiniowa świątynia

plndesign.pl 7 miesięcy temu

Położona na Oceanie Indyjskim Sri Lanka od lat jest krajem przyciągającym tysiące turystów z całego świata spragnionych widoku rajskich plaż, tropikalnej dżungli i zabytków, których historia sięga tysięcy lat wstecz. Jednym z najsłynniejszych z nich jest położony w jaskiniach kompleks świątynny Dambulla, znany też jako Złota Świątynia Dambulla.

Położenie i historia Świątyni Dambulla

Świątynia Dambulla położona jest na wzgórzu w centrum wyspy, około 150 kilometrów na wschód od Kolombo. W okolicy znajduje się około osiemdziesięciu jaskiń, w których ludzie zamieszkiwali już 2700 lat temu. Pięć największych nie jest jednak pochodzenia naturalnego – zostały one wydrążone przez wiernych i to właśnie w nich znajdują się najważniejsze pomieszczenia i zabytki świątyni.

Już około trzeciego wieku przed naszą erą na terenie wzgórza mieścił się jeden z ważniejszych klasztorów Sri Lanki. Szeroko znany kompleks klasztorny przyciągał pielgrzymów z całej wyspy. Według miejscowych źródeł przez piętnaście lat ukrywał się w nim Valagamba, słynny Czarny Lew, król Anuradhapury. W I wieku p.n.e. musiał on uciekać ze swojego królestwa, ścigany przez uzurpatora. Po zwycięstwie nad Dathiką i odzyskaniu tronu rządził przez kolejnych dwadzieścia lat. Nie zapomniał jednak o gościnności mnichów z Dambulli. Zamienił klasztor w kompleks świątynny i sfinansował prace nad wydrążeniem nowych i powiększeniem starych jaskiń. Z czasem Świątynia Dambulla stała się jednym z ważniejszych centrów buddyzmu na Sri Lance. Kolejni królowie rozbudowywali ją, dodając kolejne pomieszczenia i nowe posągi. Szczególne zasługi na tym polu miał władca miasta Polonnaruwa, Nisanka Malla, panujący w XII wieku n.e. Zlecił on pokrycie ścian jaskiń złotem i wykonanie siedemdziesięciu nowych posągów Buddy, które dostarczono w 1190 roku.

Świątynia Dambulla położona jest na wzgórzu o wysokości 160 metrów, w którym wydrążono pięć głównych jaskiń. Prace nad ich ukończeniem trwały kilkaset lat, w epoce panowania władców miast Anuradhapury i Polonnaruwy. Kompleks świątynny położony jest około 19 kilometrów od skalnej fortecy Sigiriya założonej w VI wieku n.e. przez króla Kashyapę. Z prowadzących do jaskiń Dambulli schodów roztaczają się wspaniałe widoki, zarówno na fortecę, jak i otaczającą ją dżunglę. Wejście do kompleksu świątynnego położone jest pod ogromnym nawisem skalnym z dobudowaną werandą, za którym znajduje się pięć głównych jaskiń Dambulli. Są to kolejno Dewaradża Viharaya (Świątynia Króla-boga), Maharadża Viharaya (Świątynia Wielkich Królów), Maha Alut Viharaya (Wielka Nowa Świątynia), Pachima Viharaya (Zachodnia Świątynia) oraz Devana Alut Viharaya (Druga Nowa Świątynia).

Świątynia Króla-boga

Nad wejściem do pierwszej jaskini Dewaradża Viharaya znajduje się inskrypcja z I wieku n.e. upamiętniająca powstanie buddyjskiego klasztoru. Wewnątrz dominuje posąg leżącego Buddy wykuty z jednego kawałka skały. Ma on długość około 15 metrów i w swojej historii był wielokrotnie przemalowywany i ozdabiany. Ostatnia konserwacja miała miejsce już w XX wieku. U stóp Buddy umieszczono posąg jego ulubionego ucznia Anandy. W pomieszczeniu znajdziemy rownież kapliczkę z wyobrażeniem boga Wisznu, który według legendy dzięki swoich boskich mocy pomógł wydrążyć jaskinie.

Świątynia Wielkiego Króla

Kolejna jaskinia – Maharadża Viharaya – jest największa w całym kompleksie. Ma 52 metry długości na linii wschód-zachód, 23 metry od wejścia do tylnej ściany oraz siedem metrów wysokości. Swoją nazwę wzięła od zdobionego posągu króla Valagamby wyrzeźbionego z drewna znajdującego się na lewo od wejścia. Przy wejściu umieszczono również inskrypcję przypominającą jego zasługo dla świątyni. W głębi umieszczono posąg kolejnego władcy – Nissanka Malla. Pod łukiem ozdobionymi smokami umieszczono główny posąg Buddy w tym pomieszczeniu. W przeszłości było on prawdopodobnie pokryty listkami złota, zdobienia nie zachowały się jednak do naszych czasów. Towarzyszą mu wizerunki Bodhisattwów Maitrei i Awalokiteśwary.

Ogółem w jaskini można zobaczyć szesnaście wizerunków Buddy stojącego i czterdzieści w pozycji siedzącej. Oprócz nich są tu również posągi bóstw hinduskich, Wisznu i Samana. Sufit zdobią malowidła przedstawiające sceny z życia Buddy (między innymi kuszenie przez demona) oraz ważne wydarzenia z historii Sri Lanki. Ostatnim elementem tej części świątyni jest naczynie, do którego skapuje woda ze źródła w szczelinie na suficie. Według podań ma ona cudowne adekwatności i jest używana w świątynnych rytuałach.

Wielka Nowa Świątynia

Trzecia jaskinia nosi nazwę Maha Alut Viharaya i prawdopodobnie była wcześniej używana jako magazyn. Od poprzedniej jaskini oddziela ją nie ściana skalna, a dobudowany mur. Dopiero w XVIII stuleciu, za czasów panowania króla Kirti Sri Rajasinghe, jednego z ostatnich władców Kandy, została ona zmieniona w świątynię. W pomieszczeniu znajduje się jego posąg, a towarzyszy mu pięćdziesiąt posążków Buddy, w tym jeden w pozycji leżącej. Ściany i sufit pomieszczenia zdobią malowidła wykonane w stylu typowym dla okresu Kandy.

Zachodnia Świątynia i Druga Nowa Świątynia

Zachodnia Świątynia (Pachima Viharaya), wbrew swojej nazwie, nie jest najbardziej wysuniętą na zachód częścią kompleksu świątynnego. Jest to stosunkowo niewielkie pomieszczenie, w którym dominuje posąg medytującego Buddy ze złożonymi dłońmi umieszczony pod makara torana, czyli łukiem z rzeźbionymi smokami. W tym miejscu świątyni znajduje się również zniszczona stupa, którą rozbili złodzieje szukający skarbów. Najbardziej wysunięta na zachód piąta świątynia Devana Alut Viharaya (Druga Nowa Świątynia), pełniła wcześniej rolę magazynu. w tej chwili znajduje się w niej posąg leżącego Buddy oraz kilka mniejszych figur bóstw hinduistycznych, wśród nich Wisznu i opiekun Sri Lanki Kataragama.

Złota świątynia i Lista UNESCO

Poniżej kompleksu świątyń jaskiniowych Dambulla znajduje się kolejna atrakcja turystyczna. Jest to tak zwana Złota Świątynia (Golden Temple), kiczowaty, prostopadłościenny budynek ukończony w 2000 roku ze środków przekazanych przez wyznawców buddyzmu z Japonii. Na jego szczycie znajduje się pozłacany posąg Buddy siedzącego w pozycji dhammachakka mudra, a front „ozdabia” wielki neon. Na terenie tego nowego obiektu, oprócz samej świątyni, znajduje się Muzeum Buddyzmu, a na dziedzińcu stoi złota stupa.

Świątynia Dambulla została w 1991 roku wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dzięki specjalnemu mikroklimatowi znajdujące się w jaskiniach dzieła sztuki zachowały się w bardzo dobrym stanie. Dotyczy to szczególnie malowideł naskalnych, które poddawane są regularnej konserwacji od lat sześćdziesiątych XX wieku. Inne działania ochronne miały na celu zabezpieczenie samej świątyni i polepszenie istniejącej w niej infrastruktury, w tym oświetlenia. W pobliżu wybudowano również kilka budynków obsługujących powiększający się z każdym rokiem ruch turystyczny. w tej chwili Świątynia Dambulla wydaje się poddana odpowiedniej ochronie, dzięki której dzieła sztuki w jej wnętrzu będą cieszyć kolejne pokolenia gości z całego świata.

Świątynia Dambulla – informacje praktyczne

Wybierając się na wycieczkę do jaskiń Świątyni Dambulla warto pamiętać o kilku istotnych rzeczach. Sri Lanka leży w strefie gorącego i wilgotnego klimatu tropikalnego, a dotarcie do kompleksu świątynnego wymaga pewnego wysiłku fizycznego – warto przed wyprawą zaopatrzyć się w nakrycia głowy chroniące przed słońcem oraz odpowiednie zapasy wody. Po drodze można spotkać wiele na wpół oswojonych małp – słyną one z tego, iż nie boją się turystów, za to bardzo często kradną im jedzenie i drobne przedmioty. Przede wszystkim warto jednak pamiętać, iż Dambulla to nie tylko miejsce przeznaczone dla zwiedzających, ale przede wszystkim przez cały czas działająca świątynia buddyjska. Przed wejściem do niej należy zadbać o odpowiedni strój zakrywający ramiona i kolana, a także zdjąć obuwie. Obiekt otwarty jest od godziny szóstej rano do piątej po południu, a bilet kosztuje około 30 złotych.