Zamek w Olsztynie koło Częstochowy to istotny punkt na Szlaku Orlich Gniazd. Olsztyn koło Częstochowy? Dzisiaj nikogo już to pytanie nie dziwi, a wszystko za sprawą turystów, którzy podążają szlakiem orlich gniazd. Jeden z zamków znajduje się właśnie w małej miejscowości Olsztyn, która nazywa się tak samo jak większe i sławniejsze miasto położone na Warmii. Ruiny zamku z każdym rokiem przyciągają coraz więcej turystów. Odwiedzamy Olsztyn położony w województwie śląskim i sprawdzamy, czy warto tu przyjechać.
Spis treści (aktualizacja październik 2025)
- Dojazd i parkingi
- Dlaczego Olsztyn?
- Powstanie i budowa zamku
- Rozwój i znaczenie w średniowieczu
- Upadek zamku
- Zamek w XIX i XX wieku
- Ruiny zamku – zwiedzanie
- Godziny otwarcia i ceny biletów
- Zamkowe legendy
- Kariera filmowa
- Inne interesujące miejsca w okolicy opisane przez nas
- Interaktywny przewodnik po Polsce
Zamek w Olsztynie koło Częstochowy
Zamek w Olsztynie na JurzeDojazd i parkingi
Olsztyn Jurajski leży w odległości 16 km od Częstochowy. w pobliżu przebiega kilka ważnych dróg: autostrada A1, droga krajowa nr 91 i 46. Z każdej drogi prowadzącej do centrum Olsztyna ujrzymy podobny widok – malownicze ruiny zamku na wzgórzu – to najlepsza nawigacja, na pewno traficie bezbłędnie do celu. W okolicy jest kilka parkingów do wyboru. Zdecydowanie polecamy parking za Urzędem Miasta Olsztyn. W dni powszednie jest bezpłatny. W weekendy i święta niestety płatny. Drugi parking w okolicy znajduje się tuż przy głównej drodze. Za auto osobowe zapłacimy 15 zł.
Zamek w Olsztynie na JurzeDlaczego Olsztyn?
Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od formy Holsztyn i ma niemieckie korzenie. Holstein lub też Hohlenstein to miejsca pochodzenia osadników zakładających wieś. Dzisiaj to niewielka miejscowość (2.4 tys. mieszkańców). W roku 2022 odzyskała prawa miejskie. W ostatnim czasie władze miasta, żeby uniknąć kłopotliwych pomyłek, chciały zmienić nazwę miasta na Olsztyn Jurajski, ale mieszkańcy w miażdżącej przewadze opowiedzieli się za starą nazwą. Tak, więc mamy ciągle dwa Olsztyny.
Powstanie i budowa zamku
Zamek w Olsztynie został wzniesiony w XIV wieku przez rycerza Włodzimierza, prawdopodobnie na zlecenie ówczesnego króla Kazimierza Wielkiego. Choć dokładna data rozpoczęcia budowy nie jest jednoznacznie określona, przypuszcza się, iż miało to miejsce w drugiej połowie tego stulecia, a zamek stanowił część szerokiej sieci warowni wzniesionych przez Kazimierza w celu zabezpieczenia granic Królestwa Polskiego. Zamek miał za zadanie pełnić rolę obronną, zabezpieczając strategiczne przejście między ziemiami Małopolski i Śląska, a także chronić przed najazdami z południa.
Konstrukcja zamku opierała się na tradycyjnej architekturze warowni z tego okresu, która wykorzystywała naturalne walory terenu. Zamek został usytuowany na wzgórzu, co czyniło go trudnym do zdobycia. Jego układ przestrzenny obejmował wieżę mieszkalną, tzw. donżon, otoczoną przez mury obwodowe oraz fosę. Zamek był otoczony systemem umocnień, mających na celu wzmocnienie jego obronności, oraz wyposażony w wewnętrzne pomieszczenia, które mogły pełnić funkcję administracyjną i mieszkalną.
Zamek w Olsztynie na JurzeRozwój i znaczenie w średniowieczu
Pod względem militarnym, zamek w Olsztynie pełnił kluczową rolę w systemie obronnym Śląska i Małopolski. W czasie wojen z Czechami i Krzyżakami, a także licznych lokalnych sporów feudalnych, zamek stanowił istotny punkt strategiczny. W XVI wieku zamek był rozbudowywany i modernizowany, aby dostosować go do nowych wymagań obronnych, w tym wprowadzenia artylerii.
W okresie renesansu zamek, choć przez cały czas pełniący funkcje obronne, zyskał także na znaczeniu jako ośrodek administracyjny, będąc siedzibą lokalnych właścicieli ziemskich. Warto zaznaczyć, iż w tym okresie zamek w Olsztynie znalazł się w rękach różnych rodów szlacheckich, m.in. rodziny Olsztyńskich, co miało wpływ na jego rozwój. Ich działalność kulturalna, jak i administracyjna, przyczyniła się do rozkwitu regionu.
Zamek w Olsztynie na JurzeUpadek zamku
XVII wiek to okres, w którym zamek w Olsztynie zaczął tracić swoje militarno-administracyjne znaczenie. W wyniku wojny polsko-szwedzkiej (1655-1660) oraz wojny domowej, zamek uległ znacznemu zniszczeniu. Po zakończeniu wojny, zamek nie został odbudowany, a jego ruiny stopniowo zaczęły popadać w zapomnienie. Przez kolejne stulecia zamek przechodził z rąk do rąk, nie pełniąc już żadnej funkcji obronnej ani administracyjnej. Z czasem zmieniające się warunki polityczne, związane z upadkiem Polski w XVIII wieku, sprawiły, iż zamek stał się jedynie pomnikiem minionej świetności.
Zamek w XIX i XX wieku
W XIX wieku zamek w Olsztynie stał się jednym z symboli romantyzmu, przyciągając turystów i malarzy. Jego ruiny stanowiły tło dla licznych opowieści o rycerzach, legendach i tajemnicach przeszłości. W tym okresie zaczęto dostrzegać jego wartość nie tylko jako obiekt historyczny, ale również jako element krajobrazu, który wpisuje się w romantyczną wizję ruin i zniszczonych zamków.
Pod koniec XIX wieku oraz w XX wieku zamek znajdował się w rękach różnych prywatnych właścicieli, którzy starali się go konserwować. Jednak prawdziwe działania na rzecz ochrony zamku rozpoczęły się dopiero po II wojnie światowej, kiedy to zamek został uznany za zabytek i podjęto jego konserwację. W jakim stanie znajdował się zamek w XIX wieku, możemy zobaczyć na litografii Napoleona Ordy wykonanej w roku 1881. Wszystkim fanom zabytków polecamy jego twórczość. Orda jest autorem ponad tysiąca akwarel i rysunków pokazującym historyczne obiekty w Polsce. Często są to jedyne źródła dokumentujące wygląd rezydencji, zamków, pałaców.
Zamek w Olsztynie koło Częstochowy rycina z 1881 rokuRuiny zamku – zwiedzanie
Do dziś z zamku zachowały się mury części mieszkalnej i fragmenty budynków gospodarczych. Przetrwały również piwnice. Podczas badań archeologicznych odkryto fundamenty kuźni i ślady po dymarkach. W latach 90. XX wieku organizowano tu pokazy pirotechniki i laserów. Doszło do uszkodzenia muru i konserwator zabytków zabronił podobnych imprez. Spacerując po wzgórzu, warto wiedzieć, iż pod zamkiem są liczne jaskinie i system tuneli oraz szczelin. Odkryto w nich krzemowe narzędzia wykonane przez neandertalczyków.
Zamek w Olsztynie na Jurze
Zamek w Olsztynie na JurzeGodziny otwarcia i ceny biletów
Zamek w Olsztynie koło Częstochowy, ul. Zamkowa 18. Godziny otwarcia: w sezonie letnim (kwiecień–październik) w godzinach 09.00–18.00, w okresie zimowym (listopad–marzec) w godzinach 10.00-16.00, poza sezonem w poniedziałki zamknięte. Ceny biletów: bilet normalny kosztuje 10 zł, ulgowy 6 zł. Dzieci do lat 7 mają wstęp darmowy. Pieniądze z biletów przeznaczone są na renowację i rekonstrukcję ruin. Dodatkowa opłata wysokości 8 zł dotyczy wejścia na wieżę widokową. Oddzielne bilety obowiązują również na zwiedzanie Baszty Studziennej (jest to odrestaurowana część zamku) – bilet normalny kosztuje 15 zł, ulgowy 10 zł. Płatności w kasie tylko gotówką.
Poniżej mapa, która ułatwi spacer po wzgórzu zamkowym.
Zamkowe legendy
Jak zwykle usłyszymy opowieści o tajnym tunelu. Tym razem zamek połączony jest podziemnym przejściem z klasztorem jasnogórskim. Po podziemnych rzekach pływają złote kaczki. Zwiedzając zamek, poznamy jeszcze trzy legendy. Opowiemy o duchu błąkającej się po ruinach. Jest to duch Maćka Borkowica, wojewody poznańskiego, który spiskował przeciwko królowi.
Początkowo został wygnany z kraju. Jednak wrócił i knuł dalej. Został złapany i skazany na śmierć głodową. Zamknięty w lochu pod zamkiem podobno wytrzymał aż 40 dni. Dostawa tylko dzbanek wody dziennie. Doprowadzony do szaleństwa podobno zaczął zjadać własne ciało. Plotka głosiła, iż okrutna kara wynikała z osobistej zemsty króla za tajemne schadzki Maćka Borkowica z królową. Polityka i miłość to skomplikowana mieszanka. Który to już duch cierpiący za miłość spotkany podczas zwiedzania?
Zwiedzanie Zamku w Olsztynie koło Częstochowy Kariera filmowa
Imponująco wygląda lista filmów, które powstały w tym miejscu: Rękopis znaleziony w Saragossie, Demony Wojny według Goi, Hrabina Cosel, Czarne chmury, Młyn i krzyż, Polonia Restituta, Szamanka, Wyprawa Pod Podszewkę Alp. Wzgórze zamkowe udawało hiszpańskie Sierra Moren i górzyste tereny w Bośni. To najlepiej pokazuje, iż miłośnicy pięknych widoków będą zachwyceni.
Inne interesujące miejsca w okolicy opisane przez nas
- Park Miniatur Sakralnych w Częstochowie
- Pustynia Siedlecka- wędrujemy po dnie dawnego morza
- Skały Rzędkowickie – malowniczy szlak wśród skał wapiennych
- Góra Zborów – łatwy i widowiskowy szlak
- Żarki miasto handlu i dwóch religii
Ruiny Zamku w Olsztynie Interaktywny przewodnik po Polsce
Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To prawie 200 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.
