Zamek w Janowcu pięknie góruje ponad miejscowością, dokładnie na przeciwległej stronie Wisły od Kazimierza Dolnego. Z Kazimierzem jest powiązany, bo warownia stanowi oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym. To chyba jedyny w Polsce zamek w paski, stąd jest tak charakterystyczny i łatwo rozpoznawalny.
Historia zamku w Janowcu
W przeszłości budowla była własnością magnackich rodów Firlejów, Tarłów i Lubomirskich. Twierdza powstała na początku XVI wieku, a dokładniej w 1508 roku jako zamek bastejowy dla Mikołaja Firleja - hetmana wielkiego koronnego. Dzieło tworzenia zamku kontynuował jego syn - Piotr Firlej. Bywał tu wtedy Jan Kochanowski, przyjaciel rodziny.
Zamek był kilka razy rozbudowywany, a przy jego tworzeniu uczestniczyli wybitni architekci i rzeźbiarze światowej sławy - Santi Gucci Florentino, Giovani Battista Falconi i Tylman z Gameren. Włoski architekt Gucci kierował przebudową w latach 1565–1585, za czasów Firlejów, gdy zamek nabrał cech późnego renesansu i manieryzmu. Z kolei architekt holenderski Tylman z Gameren kierował odbudową zamku w stylu barokowym, na zlecenie Lubomirskich.
Przez część XVII wieku rezydowali tu Tarłowie, a niemal do końca XVIII wieku zamkiem władali Lubomirscy. Wiele się tu wówczas działo, bo była to jedna z piękniejszych rezydencji magnackich ówczesnej Polski. Z ważniejszych wydarzeń warto wymienić pojednanie króla Zygmunta III z dowódcą rokoszu - Mikołajem Zebrzydowskim.
Niestety w 1656 roku zamek w Janowcu, podobnie jak większość polskich warowni, nie oparł się Szwedom pod dowództwem Karola Gustawa. Potop Szwedzki zniszczył zamek, jednak Lubomirscy dość gwałtownie go odbudowali zgodnie w panującą wtedy modą barokową. Zamek był na tyle piękny i bogaty, iż w 1672 roku ucztował tu król Michał Korybut Wiśniowiecki.
A czy wiesz, iż zamek w Janowcu został przegrany w karty? To Jerzy Lubomirski rozegrał tę feralną partię w 1783 roku. Nie był dobrym gospodarzem, roztrwonił cały swój majątek. Nowy właściciel nie okazał się wiele lepszy, bo zamek zaczął popadać w ruinę. Tak było przez cały wiek XIX. Od całkowitego rozgrabienia ocalił go Leon Kozłowski, który nabył go w 1931 roku. Co ciekawe, był to jedyny prywatny właściciel jakiegokolwiek zamku w czasach PRL-u. W latach 70. sprzedano go na cele muzealne.
Zwiedzanie zamku w Janowcu
I dziś ruiny zamku janowskiego udostępnione są do zwiedzania w formie muzeum. Warownia zaprasza przez cały rok, a do dzisiaj zachowały się tutaj: dziedziniec, krużganki, wspaniały taras widokowy na pradolinę Wisły oraz Dom Północny. To swoisty pałac dobudowany do murów w XVII wieku. W trzech salach na parterze prezentowane są eksponaty poświęcone historii zamku i kolejnym jego właścicielom, a także dziejom jego konserwacji.
W piwnicach natomiast prezentowana jest interesująca wystawa ceramiki "Fajans holenderski. Motywy zdobnicze XVII w. – XX w. Ze zbiorów Jana Jaworskiego".
W budynku bramnym organizowane są wystawy czasowe. Koniecznie wejdź na mury zamkowe, bo nie tylko panorama miasta, ale i poszarpane fragmenty twierdzy z łukami tworzą niezwykle malowniczy pejzaż. Na dziedzińcu natomiast, obok wejścia na krużganki, zaprasza kawiarnia zamkowa. Czy potrafisz sobie wyobrazić dawne bogactwo tego miejsca?
Skansen w parku zamkowym w Janowcu
A gdy już poznasz wszystkie tajemnice zamku, podejdź do pobliskiego, niewielkiego skansenu w parku, by zobaczyć zabytkowy, XVIII-wieczny dwór z Moniak i kilka innych ciekawych budynków z XIX stulecia - spichlerz z Podlodowa, stodołę z Wylągów i lamus z Kurowa. Na pewno już skojarzyło Ci się powiedzenie "przeszło do lamusa". Właśnie od takiego lamusa się wzięło. To swoisty dawny magazyn, a adekwatnie graciarnia, gdzie składowano już rzeczy nie pierwszej potrzeby. W zabytkowym dworze mieści się wystawa wnętrz domu ziemiańskiego. Dostępne są tu również pokoje gościnne.
Jak dostać się do zamku w Janowcu z Kazimierza Dolnego?
Samochodem jest to trochę utrudnione, bo w tym miejscu nie ma żadnego mostu i trzeba jechać naokoło, np. przez Puławy, gdzie taki most stoi. Ale może też być ciekawiej, bo możesz z Kazimierza Dolnego przepłynąć łodzią albo promem. Promy kursują codziennie od kwietnia do listopada, w zależności od stanu wód. To również przeprawa dla samochodów czy rowerów, a także zwierząt.
https://www.kazimierzdolny.pl/przeprawy_promowe/28173/\
Nasz film o zamku
Będąc w Janowcu zwiedziliśmy zamek. Materiał znajdziesz w poniższym filmie, ale najpierw jest parę minut o pobliskich Magicznych Ogrodach, które również polecamy!
