Wraz z rosnącą popularnością przemieszczania się na nartach skiturowych, w Tatrach każdej zimy coraz więcej narciarzy opuszcza tereny przy wyciągach narciarskich w poszukiwaniu nieprzygotowanych przez ratraki stoków.
Trzeba pamiętać jednak, iż dziewicze zbocza górskie są związane z ryzykiem wystąpienia lawin.
Warunki śnieżne na trasach z dala od wyciągów znacznie różnią się od tych występujących w bardziej przewidywalnych granicach terenów obok wyciągów. Praktycznych informacji na temat lawin dowiesz się na szkoleniu skiturowym, prowadzonym przez doświadczonych przewodników tatrzańskich.
Zagrożenia zimą lawinami
Lawiny są największym zagrożeniem zimą w górach, mogą z łatwością zniszczyć wszystko, co stanie na ich drodze: ludzi, drzewa, a choćby budynki.
Chociaż wiedza dotycząca lawin jest coraz lepsza, każdy, kto zapuszcza się na nartach skiturowych w zaśnieżone tereny górskie, nigdy nie będzie całkowicie bezpieczny i musi liczyć się z zagrożeniem lawinowym. Dlatego tak ważne jest, aby dobrze znać się na zagrożeniu lawinowym oraz technikach poszukiwawczo —
ratowniczych.
Celem wszystkich instrukcji dotyczących lawin jest pomoc w podejmowaniu mądrych decyzji na wycieczkach skiturowych, tak by móc zminimalizować ryzyko wystąpienia lawiny i wiedzieć, co robić w razie jej wystąpienia.
Mając wiedzę lawinową i świadomość niebezpieczeństwa narciarze są lepiej przygotowani do akceptowalnego poziomu ryzyka w stosunku do potrzeby przebywania zimą w górach.
Oto kilka podstawowych zasad bezpieczeństwa, o których należy pamiętać.
Zanim wyruszysz na wycieczkę zimową ...
- Weź udział w kursie lawinowym. Szkolenia takie zapewniają bezcenne praktyczne doświadczenie w zakresie bezpieczeństwa osobistego i technik ratowniczych.
- Poczytaj o lawinach. Uzupełnij to, czego nauczyłeś się na kursie, pochłaniając jak najwięcej dodatkowych informacji. Ważne jest, aby zachować szacunek dla tych śmiercionośnych sił natury, bez względu na to, jak bardzo jesteś doświadczony w poruszaniu się zimą w terenie górskim.
- Naucz się rozpoznawać teren lawinowy. Większość lawin schodzi, na gładkich, odsłoniętych zboczach o nachyleniu od 25 do 60 stopni, ale często zdarzają się wyjątki. Aby dokonać świadomej oceny zagrożenia lawinowego, konieczne jest zrozumienie znaczenia różnych cech terenu, w tym kątów nachylenia, rzeźby terenu, nawisów i innych formacji wiatrowo-śnieżnych. Takie rozpoznanie wymaga doświadczenia, najlepiej uczyć się go w towarzystwie przewodnika lub instruktora.
- Poćwicz szukanie nadajników lawinowych swoich towarzyszy. Ćwicz, aż wszyscy, z którymi będziesz wędrować, będą pewni, iż potrafią zlokalizować każdy detektor tak szybko, jak to możliwe. Wystarczy jedno nieszczęśliwe zdarzenie, aby zdać sobie sprawę z ważności tych ćwiczeń.
- Odrób swoją pracę domową. Sprawdź trasę i warunki śniegowe w miejscach, w których zamierzasz się poruszać. Sprawdź aktualną i prognozowaną pogodę przed wyruszeniem na wycieczkę skiturową. Miej alternatywną trasę i przygotuj się na dostosowanie planów do warunków panujących w terenie.
- Weź pod uwagę tzw. czynnik ludzki; to znaczy fakt, iż ludzie mogą wykazywać niepożądane zachowanie w sytuacjach stresowych. Twoja postawa oraz twoich towarzyszy często może oznaczać różnicę między bezpieczną wycieczką a katastrofą. Upewnij się, iż idziesz z osobami mającymi podobne cele i nastawienie.
Gdy już będziesz w terenie ...
- Zawsze noś ze sobą abc lawinowe, czyli nadajniki/odbiornik lawinowy, sondę i łopatę. Oprócz podstawowego sprzętu w góry zabierz dodatkową odzież, wysokoenergetyczne jedzenie i duże ilości płynów. Każda osoba w grupie musi mieć przy sobie abc lawinowe i wiedzieć, jak z niego korzystać.
- Bądź świadomym otoczenia. Zachowaj czujność, rozglądaj się i stale szukaj informacji o otoczeniu, w którym się znajdujesz. Obejmuje to aktualny stopień zagrożenia lawinowego oraz zmiany terenu, pokrywy śnieżnej i pogody.
- Przeanalizuj stabilność pokrywy śnieżnej. Podobnie jak w przypadku oceniania terenu, odczytywanie pokrywy śnieżnej wymaga lat doświadczenia. Istnieje jednak kilka testów, które pokazują warstwy śniegu i mogą pomóc w ocenie ryzyka związanego z niestabilnym śniegiem. Na kursach lawinowych kursanci uczą się, jak przeprowadzać te testy.
- Pojedynczo pokonuj stoki, gdzie potencjalnie może zejść lawina. jeżeli wątpisz w stabilność zbocza, ale przez cały czas masz zamiar go przekroczyć, narażaj na niebezpieczeństwo tylko jedną osobę naraz. Zachowaj odpowiedni dystans. Podczas podejścia lub trawersu każda osoba powinna znajdować się co najmniej 10 metrów od następnej osoby. Uczestnicy wycieczki powinni wchodzić stromymi wąskimi żlebami pojedynczo, a ze stoku samotnie zjeżdżać na nartach. To nie tylko minimalizuje liczbę osób, które mogą zostać zasypane, ale dodatkowo zwiększa liczbę osób mogących ratować. Zmniejsza również obciążenie oddziałujące na pokrywę śnieżną.
- Podejmuj decyzję, kiedy zawrócić i nie powinieneś już iść dalej. Pamiętaj, iż choćby najwspanialsze zjazdy nie są warte narażania swojego życia i zdrowia.
Ogólne zasady w trakcie chodzenia na skiturach
- Staraj się unikać samotnego wędrowania w górach. Nigdy też nie opuszczaj grupy. W przeciwnym razie, jeżeli napotkasz kłopoty, będziesz sam i nie będzie miał Ci, kto pomóc.
- Nie zakładaj, iż lawiny zdarzają się tylko na widocznych dużych stokach. Podczas gdy większość lawin schodzi po szerokich, stromych i gładkich zboczach, mogą one również schodzić przez wąwozy lub obszary leśne. Pamiętaj, jeżeli możesz zjeżdżać takim miejscem na nartach, lawina może się tam także prześlizgnąć.
- Nigdy nie chodź po dużym opadzie śniegu. Pozwól, aby pokrywa śnieżna opadła co najmniej 24 godziny i się ustabilizowała.
- Nie zakładaj, iż zbocze jest bezpieczne, ponieważ przechodzą przez nie ścieżki i prowadzą inne ślady. Wiatr, słońce i zmiany temperatury nieustannie zmieniają stabilność pokrywy śnieżnej. To, co wczoraj (lub dziś rano) było bezpieczne, może wyjechać dziś po południu. Co więcej, kiedy przekraczasz zbocze, obciążasz pokrywę śnieżną, co może spowodować uruchomienie lawiny.
- Nie pozwól, aby Twoja ocena została zaburzona chęcią jazdy po najbardziej wspaniałym zboczu lub po świeżym śniegu. Pozostanie przy życiu, jest znacznie ważniejsze. Zawsze możesz tu kiedyś wrócić.
- Nie wahaj się przed wyrażeniem obaw. Nikt nie będzie Cię krytykował, iż chcesz bezpiecznie odbyć wycieczkę.
- Nie uważaj się za eksperta od lawin tylko dlatego, iż odbyłeś wiele kursów i dużo chodziłeś zimą. Jest takie powiedzenie „Pamiętaj ekspercie, lawina nie wie, iż jesteś ekspertem”.
- Jeżeli nie czujesz się pewnie zimą w górach i brak Ci doświadczenia, rozważ wynajęcie przewodnika.
