Ze względu na swoje położenie i specyfikę, w Tatrach zdarzają się dość częste i gwałtowne zmiany pogody. Załamania pogody następują gwałtownie, w ciągu chwili piękny słoneczny dzień może zmienić się w śnieżne piekło. Wszystkie czynniki atmosferyczne występują z większym nasileniem w górach niż u ich podnóży.
Wybierając się zimą na wycieczki choćby te krótkie, powinnyśmy brać pod uwagę warunki górskiego klimatu. Tatrzańską zimę cechuje duża zmienność warunków. W okresie zimowym występuje wiele zagrożeń, których nie spotkamy o inne porze roku.
LAWINY
Zsuwający się śnieg, czyli lawina obok gwałtownych załamań pogody, stanowi największe zagrożenie w trakcie wycieczek wysokogórskich. Na powstanie lawiny składa się wiele czynników: nagromadzenie się mas śniegu i rodzaju podłoża, na którym leży, temperatury, przebiegu zmian pogody oraz dodatkowych sił działających na pokrywę śniegu.
Na wycieczce należy pamiętać, iż większe zagrożenie lawinami istnieje na stokach stromszych niż łagodniejszych, a żleby to naturalne tory lawin. Warto wiedzieć, iż śnieżny nawis na grani może runąć pod naszym ciężarem i wchodzenie na niego jest bardzo niebezpieczne. Pierwszy słoneczny dzień po okresie opadów jest szczególnie niebezpieczny.
Ryzyko lawin zwiększa się w czasie: połączenia opadu z wiatrem, gwałtownych i wyraźnych wzrostów temperatury, luźnych warstw wewnątrz pokrywy śnieżnej.
Informacje o zagrożeniach lawinowym na terenie T.P.N. określa TOPR na podstawie komunikatów IMiGW i bieżącej analizy śniegoznawczej. Skala zagrożenia lawinowego jest 5-stopniowa, informacje o aktualnym stopniu zagrożenia lawinowego ogłaszane są na tablicach informacyjnych w punktach wejściowych na teren Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz w schroniskach, jak również na stronach internetowych: www.tpn.pl oraz www.topr.pl.
Należy wiedzieć, iż ogłoszony przez TOPR stopień zagrożenia lawinowego jest jedynie informacją o statystycznym prawdopodobieństwie takiego zdarzenia. Oznacza to, iż wybierając się w zaśnieżone Tatry, zawsze należy liczyć się z tym niebezpieczeństwem. Pewności, iż unikniemy lawiny, nie ma nigdy!
Przed wyruszeniem zimą w Tatry, warto przeszkolić się w zakresie turystyki zimowej.
Elementarne środki bezpieczeństwa:
- Planując wycieczkę, zapoznaj się z prognozą pogody i komunikatem lawinowym.
- Poinformuj innych o planowanej trasie.
- Zawsze włączaj detektory lawinowe na NADAWANIE (sprawdź, czy działają), miej przy sobie łopatę lawinową i sondę.
- Przez cały czas oceniaj: pogodę, śnieg, teren, czynniki ludzkie, plan czasowy.
- Omijaj miejsca nagromadzenie świeżo przewianego wiatrem śniegu.
- Analizuj zmiany temperatury w kontekście pory dnia i wpływu promieniowania słonecznego (także na popularnych szlakach)
- Dodatkowe środki ostrożności podczas zagrożenia lawinowego
- Unikaj stromych terenów z odsłoniętymi skałami.
- Zachowaj odstęp pomiędzy uczestnikami wycieczki
- Zatrzymuj się i przegrupowuj w bezpiecznym miejscu.
- W przypadku mgły lub złej widoczności w nieznanym terenie — zawróć!
Pamiętajmy, nie mając zimowego doświadczenia, lepiej nie zapuszczać się samemu w wyższe partie gór i skorzystać z usług doświadczonych przewodników.
WIATR I NISKA TEMPERATURA
Dni bezwietrzne w Tatrach są rzadkością, zimą jest to jeden z czynników stanowiących zagrożenie. Zimą wiatr, nawiewając śnieg w zagłębianiach terenu i tworzy na graniach nawisy, które zwiększają zagrożenie wystąpienia lawin. Zimą w trakcie wiatru choćby w niezbyt niskiej temperaturze, utrata ciepła jest szczególnie duża i może powodować wychłodzenie oraz odmrożenia. Gdy temperatura ciała spadnie poniżej 33 stopni, człowiek popada w apatie i brak chęci do wysiłku, co może doprowadzić do śmierci.
Nie przez przypadek mówi się, iż człowiek, któremu jest zimno, jest głupszy od tego, któremu jest ciepło — myśli o tym, jak się zagrzać, a nie o tym, jak się uratować. W trakcie silnego wiatru trudno ustać na nogach, a pokonywanie wysokogórskich szlaków jest często niemożliwe.
Zimą w górach temperatury mogą schodzić poniżej -30 stopni, a dzięki czynnikom takim jak wiatr i wilgotność temperatura odczuwalna może być znacznie niższa. W wyższych partiach gór temperatura przeważnie jest niższa niż u ich podnóży. Zimą występują znaczne różnice temperatur między miejscami zacienionymi a nasłonecznionymi. Należy pamiętać, iż w trakcie zimowej wycieczki niezbędny jest odpowiedni ubiór, o którym więcej tutaj. Odkryte miejsca twarzy powinno się zabezpieczyć odpowiednim kremem na niskie temperatury.
MGŁA
Duże niebezpieczeństwo na zimowych wycieczkach kryje często występująca mgła. Utrudnia ona orientację, bardzo łatwo wtedy o zabłądzenie, zagubienie znakowanego szlaku i zejście w niebezpieczny teren. Mgła działa zdradliwie i deprymująco, wyolbrzymia szczegóły, uniemożliwiając ocenę odległości. Przeciętnie mgła ogranicza widoczność na 50-100 metrów, jednak zdarza się tak gęsta, iż prawie nie widać wyciągniętej ręki.
W warunkach zimowych zjawisko mgły jest szczególnie niebezpieczne, gdyż biel śniegu całkowicie zlewa się z bielą mgły. Nie widząc punktów odniesienia, trudno jest określić położenie, kierunek marszu, a choćby ocenić stromiznę stoku, na którym jesteśmy.
Na grani możemy wejść na niebezpieczny nawis śnieżny lub eksponowany teren grożącym upadkiem. W orientacji znacznie może pomóc mapa, kompas lub urządzenie GPS oraz umiejętność ich obsługi, by w razie potrzeby znaleźć odpowiedni kierunek.
Oblodzenie
Zimą choćby te łatwe latem szlaki wysokogórskie są dostępne dla osób wyposażonych w specjalistyczny sprzęt. Oblodzenie szlaków najczęściej występuje na przełomie jesieni i zimy lub w trakcie bezśnieżnych zim. Zdarza się, iż tatrzańskie szlaki pokryte są warstwą lodu, występują wtedy najtrudniejsze warunkami do uprawiania turystyki wysokogórskiej. Bezpieczeństwo poruszania się zimą po tatrzańskich szlakach zwiększają czekan i raki. Oczywiście tego typu sprzętem należy umieć się posługiwać.
Krótki dzień
Szybko zapadające ciemności są ważnym czynnikiem, o którym powinnyśmy pamiętać, planując wycieczkę w okresie zimy. W trakcie wycieczki mogą wystąpić niespodziewane okoliczności, które przedłużą czas jej trwania. Warto więc zyskać kilka godzin i wyjść w góry bardzo wcześnie, choćby przed świtem, gdy pozostało ciemno.
Zdobędziemy więcej czasu w odpoczynek, podziwianie gór w zimowej szacie oraz na jedzenie. Po zmroku robi się zimniej, można łatwo zgubić szlak, który zimą jest słabiej widoczny. Należy pamiętać, iż jasno robi się dopiero ok. godzinie 6-7 a szaro zaczyna robić się po godz.15.
Planując wycieczki, bierzemy pod uwagę krótkie zimowe dni, długie wycieczki zwłaszcza w terenie wysokogórskim pozostawiamy na inną porę roku. Pakując plecak, nie zapominamy o latarce (najlepiej czołówce) i mocnych bateriach.
Niewidoczny przebieg szlaku
Po świeżych opadach śniegu, zdarza się, iż szlaki są zasypane i nieprzetarte. Oznakowania szlaków są niewidoczne, pod grubą warstwą śniegu. W terenie leśnym nie stanowi to problemu, ponieważ większość oznaczeń szlaku umiejscowiona jest na drzewach.
Problem pojawia się wyżej, gdzie zimą przebieg szlaku bywa trudny do zlokalizowania. W tym przypadku powinnyśmy wędrować szlakami sobie znanymi lub w towarzystwie kogoś, kto je znać. Do wyznaczenia adekwatnego kierunku wędrówki, pomocne będą: mapa, kompas i urządzenie GPS oraz umiejętność posługiwania się nimi.
Wędrówki w zimowych warunkach mogą być wspaniałą przygodą. Aby tak się stało, należy odpowiedni przygotować się do takiej wycieczki. Trasę wybieramy odpowiednio do swoich możliwości zdrowotnych, kondycyjnych oraz posiadanych umiejętności i wyposażenia. Wyruszając na wycieczkę, zostawiamy informację o planowanej trasie i przewidywanej godzinie powrotu. Bez ważnego powodu nie zmieniamy trasy w czasie wycieczki.
Pamiętajmy
—
nigdy nie wyruszamy w góry samotnie.
Jeżeli nie masz doświadczenia oraz towarzystwa na zimowe wycieczki po Tatrach, skorzystaj z usług profesjonalnego przewodnika.
