W sobotę, 12 kwietnia 2025 roku 40-osobowa grupa mieszkańców gminy Kcynia udała się na wyjazdową „Ciekawość świata”. Naszym celem było Muzeum Kanału Bydgoskiego.
W placówce czekali na nas Tomasz Izajasz – kustosz muzeum oraz Krzysztof Kozłowski. Nasi gospodarze w sposób niezwykle interesujący przedstawili nam historię budowy Kanału Bydgoskiego i to, jak decyzja władcy Prus Fryderyka II Wielkiego (w Polsce znanego jako Fryderyk II Hohenzollern) wpłynęła bezpośrednio na rozwój miasta. Nasz przewodnik wskazywał, iż także przez I rozbiorem Polski rozważano budowę kanału, autorem koncepcji był kartograf węgierskiego pochodzenia, pracownik kancelarii królewskiej Franciszek Florian Czaki. Pan Tomasz Izajasz wyjaśniał, iż dzięki budowie kanału udało się połączyć dorzecze Odry z dorzeczem Wisły – dorzecza dwóch największych rzek Polski. Kanał je połączył, sprawiając, iż Bydgoszcz stała się bardzo ważnym ośrodkiem gospodarczym. Położenie Bydgoszczy, przez którą przepływają dwie rzeki – Brda i Wisła sprawiło, iż miejsce to było niezwykle dogodne dla lokalizacji takiej inwestycji. Do budowy kanału sprowadzono 8 tysięcy osadników z Prus. Kanał jest szczytowym osiągnięciem XVIII-wiecznej myśli technicznej.
Dzięki budowie kanału Bydgoszcz stała się znaczącym ośrodkiem handlu i przemysłu – podkreślał kustosz Tomasz Izajasz. Znacząco zwiększyła się populacja miasta. Wysłuchaliśmy także opowieści o rekreacyjnej funkcji kanału – Tomasz Izajasz, posługując się archiwalnymi pocztówkami, zaprezentował nam, jak wyglądały takie restauracje, w których stoliki były ustawione bezpośrednio w otoczeniu zieleni. Poprawa warunków pracy (skrócenie czasu pracy) spowodowały, iż bywanie nad kanałem w jednej z kilkudziesięciu restauracji stało się modne wśród przedstawicieli różnych warstw społecznych, także wśród robotników. Można było wypożyczyć kajak, a także udać się na jedną z licznych wycieczek organizowanych przez branżowe organizacje i stowarzyszenia.
Grupa wycieczkowiczów z Kcyni została podzielona na dwie części – jedna uczestniczyła w warsztatach z Krzysztofem Kozłowskim, druga natomiast zwiedzała wystawę stałą na temat historii Kanału. Podczas warsztatów z Krzysztofem Kozłowskim poznaliśmy historię potęgi I Rzeczpospolitej, której bogactwo wynikało z faktu, iż Polska była „spichlerzem Europy”, sprzedając zboże do państw Europy Zachodniej. Często bywało tak, iż szlachcic otrzymywał wynagrodzenie za zboże, które dopiero będzie w następnym sezonie zebrane. Spławiano także drewno z polskich borów. Pan Krzysztof Kozłowski zaprezentował nam szczegółowo elementy stroju szlacheckiego, a także przekazał informacje o uzbrojeniu szwedzkich oddziałów, które trafiły na te tereny w trakcie Potopu Szwedzkiego. Mogliśmy zapoznać się z licznymi rekwizytami wykorzystywanymi w trakcie warsztatów.
To był bardzo ciekawy, a jednocześnie spędzony w miłej atmosferze czas. Koszty związane z organizacją wyjazdu zostały sfinansowane z budżetu Gminy Kcynia.
Tekst: Justyna Makarewicz/Dźwiękowe Archiwum Kcyni
fot. Barbara Grajek
