Wszystko się zmieni. Musimy się dostosować. To niedługo dotknie każdego z nas

Unia Europejska stoi u progu bezprecedensowej transformacji systemu płatności, która na zawsze zmieni sposób, w jaki dokonujemy transakcji finansowych. Bruksela finalizuje prace nad kompleksowym pakietem regulacji, które nie tylko drastycznie ograniczą użycie gotówki, ale również zrewolucjonizują formę i funkcjonalność kart płatniczych. W niedalekiej przyszłości tradycyjne karty bankowe z widocznymi numerami odejdą do lamusa, a podstawowym narzędziem płatniczym stanie się telefon z systemem autoryzacji biometrycznej.

Fot. Warszawa w Pigułce

Europa wkracza w erę, w której fizyczne atrybuty płatności – banknoty, monety i plastikowe karty z wypukłymi numerami – ustąpią miejsca cyfrowym rozwiązaniom opartym na zaawansowanych technologiach zabezpieczeń. Zmiany te mają całkowicie przekształcić krajobraz finansowy kontynentu w ciągu najbliższych pięciu lat.

Koniec ery gotówki w dużych transakcjach

Pierwszym etapem rewolucji będzie znaczące ograniczenie transakcji gotówkowych. w tej chwili w Polsce obowiązuje limit 15 tysięcy złotych dla płatności gotówkowych między przedsiębiorstwami. Jednak w 2024 roku Parlament Europejski przyjął pakiet przepisów wprowadzający jednolite ograniczenia w całej Unii. Od 2027 roku w całej Wspólnocie będzie obowiązywał całkowity zakaz regulowania gotówką transakcji przekraczających 10 tysięcy euro (około 43 tysiące złotych).

Co więcej, wszystkie transakcje gotówkowe powyżej 3 tysięcy euro (około 13 tysięcy złotych) będą podlegały ścisłemu nadzorowi i kontroli ze strony instytucji finansowych. Istotną zmianą jest to, iż nowe regulacje obejmą nie tylko obrót gospodarczy, ale również transakcje między osobami prywatnymi, co stanowi znaczące rozszerzenie dotychczasowych przepisów.

Bruksela argumentuje, iż wprowadzane ograniczenia mają na celu skuteczniejszą walkę z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Dodatkowo, zdaniem unijnych decydentów, doprowadzi to do zwiększenia przejrzystości finansowej i umożliwi lepszą kontrolę nad przepływami kapitału. Choć oficjalnie podkreśla się korzyści związane z bezpieczeństwem, nie można pominąć faktu, iż zmiany te umożliwią również bardziej efektywne zbieranie podatków i ograniczą szarą strefę gospodarki.

Karty bankowe bez numerów – nowa era biometrii

Jeszcze bardziej rewolucyjne zmiany czekają użytkowników kart płatniczych. Do 2030 roku wszystkie numery na kartach bankowych zostaną całkowicie usunięte. Tradycyjne elementy identyfikacyjne, takie jak 16-cyfrowy numer karty, data ważności czy trzycyfrowy kod zabezpieczający CVV, przestaną być widoczne na plastikowych kartach. Na kartach pozostaną wyłącznie dane właściciela, takie jak imię i nazwisko, natomiast wszystkie pozostałe informacje będą przechowywane w formie cyfrowej w bezpiecznych bazach danych.

Transformacja ta fundamentalnie zmieni sposób dokonywania zakupów online. Zamiast żmudnego procesu przepisywania długich numerów z karty, użytkownicy będą wybierać metodę płatności (Visa, Mastercard, CB), a następnie podawać jedynie adres e-mail lub numer telefonu powiązany z kontem bankowym. W tym momencie aplikacja bankowa wyśle powiadomienie na telefon użytkownika z prośbą o autoryzację transakcji dzięki danych biometrycznych – odcisku palca lub rozpoznawania twarzy.

Ta technologia, określana jako „tokenizacja” i „click to pay”, nie jest całkowicie nowa – podobne rozwiązania są już stosowane przez platformy takie jak Apple Pay, Google Pay czy PayPal. Różnica polega na tym, iż niedługo stanie się ona standardem obowiązującym we wszystkich krajach Unii Europejskiej, a nie tylko opcjonalną alternatywą.

Technologia w służbie bezpieczeństwa

Wdrażane zmiany mają na celu znaczące zwiększenie bezpieczeństwa transakcji elektronicznych. Obecny system, w którym wszystkie dane potrzebne do dokonania płatności są fizycznie widoczne na karcie, stwarza liczne zagrożenia. Wystarczy, iż osoba niepowołana sfotografuje kartę lub zapamięta jej numer podczas dokonywania płatności, aby móc później wykorzystać te dane do nieautoryzowanych transakcji.

Tokenizacja całkowicie zmienia ten model. Zamiast przekazywać dane karty, system generuje unikalny, jednorazowy token transakcyjny, który jest bezużyteczny przy próbie ponownego wykorzystania. Co więcej, autoryzacja biometryczna sprawia, iż choćby w przypadku kradzieży telefonu, przestępca nie będzie w stanie dokonać płatności bez odcisku palca lub twarzy właściciela.

System tokenizacji tworzy dodatkową warstwę zabezpieczeń między użytkownikiem a sprzedawcą. Sklepy internetowe i punkty usługowe nie będą już przechowywać rzeczywistych danych kart klientów, co znacząco ograniczy ryzyko wycieku danych w przypadku naruszenia bezpieczeństwa ich systemów.

Konsekwencje społeczne i gospodarcze

Nadchodząca rewolucja płatnicza będzie miała daleko idące konsekwencje dla całego społeczeństwa. Ograniczenie użycia gotówki i cyfryzacja płatności niewątpliwie przyczynią się do zwiększenia przejrzystości transakcji, co utrudni działalność w szarej strefie. Z drugiej strony, zmiany te rodzą obawy o prywatność obywateli i możliwość śledzenia ich wszystkich wydatków.

Dla osób starszych i mieszkańców obszarów wiejskich, gdzie dostęp do technologii może być ograniczony, przejście na płatności cyfrowe może stanowić wyzwanie. Dlatego też władze UE zapowiadają, iż wprowadzaniu nowych rozwiązań będą towarzyszyć kampanie edukacyjne i programy wsparcia dla grup zagrożonych wykluczeniem cyfrowym.

Warto zauważyć, iż choć gotówka będzie ograniczona w dużych transakcjach, na razie nie ma planów całkowitego wyeliminowania jej z obiegu. Małe, codzienne zakupy przez cały czas będzie można regulować tradycyjnymi banknotami i monetami, przynajmniej w najbliższej przyszłości.

W kierunku jednolitego europejskiego systemu płatności

Wprowadzane zmiany są częścią szerszej strategii Unii Europejskiej zmierzającej do utworzenia jednolitego, zintegrowanego systemu płatności cyfrowych. W dobie globalnej konkurencji ze strony amerykańskich i chińskich gigantów technologicznych, Europa dąży do zbudowania własnych, suwerennych rozwiązań płatniczych.

Ustandaryzowanie metod płatności w całej Unii ma również ułatwić transgraniczny handel elektroniczny i wzmocnić jednolity rynek cyfrowy. Dla konsumentów oznacza to łatwiejsze zakupy w sklepach internetowych z innych państw członkowskich, bez konieczności dostosowywania się do różnych lokalnych systemów płatności.

W dłuższej perspektywie zmiany te mogą również przygotować grunt pod wprowadzenie cyfrowego euro – centralnej waluty cyfrowej, nad którą prace prowadzi Europejski Bank Centralny. Cyfrowe euro miałoby funkcjonować równolegle do tradycyjnej waluty, oferując bezpieczną i stabilną alternatywę dla prywatnych kryptowalut.

Rewolucja w systemach płatności jest już w toku, a jej tempo będzie tylko przyspieszać w nadchodzących latach. Dla konsumentów oznacza to konieczność dostosowania się do nowych technologii, ale również szereg korzyści w postaci większego bezpieczeństwa i wygody dokonywania transakcji. Niezależnie od tego, czy jesteśmy entuzjastami tych zmian, czy podchodzimy do nich z rezerwą, jedno jest pewne – sposób, w jaki płacimy za towary i usługi, zmieni się nieodwracalnie w ciągu najbliższej dekady.