WR-D-41-4: Wytyczne projektowania oświetlenia przejść dla pieszych

Zdjęcie: WR-D-41-4

Wytyczne WR-D-41-4 to oficjalny dokument Ministerstwa Infrastruktury określający standardy projektowania oświetlenia przejść dla pieszych w Polsce. Te kompleksowe wytyczne zostały opracowane przez Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego we współpracy z Politechniką Gdańską, Politechniką Warszawską, Instytutem Badawczym Dróg i Mostów oraz Fundacją Rozwoju Inżynierii Lądowej. Dokument stanowi część szerszej strategii poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, a szczegółowe informacje o innowacyjnych rozwiązaniach bezpieczeństwa można znaleźć pod adresem https://tioman.pl/innowacyjne-bezpieczne-konstrukcje-drogowe-tioman-t-safe-t00-t01-t02-t03/.

Cel i zakres wytycznych WR-D-41-4

Głównym celem wytycznych jest zapewnienie widzialności pieszego na przejściu dla pieszych poprzez ujednolicenie zasad instalowania, odbioru i utrzymania instalacji oświetleniowych. Dokument obejmuje przejścia dla pieszych oraz urządzenia alternatywne ułatwiające przekraczanie jezdni, takie jak przejścia sugerowane czy chodniki poprzeczne.

Zastosowanie wytycznych dotyczy wszystkich typów dróg – krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, a także dróg wewnętrznych. Wytyczne można stosować zarówno dla przejść istniejących, jak i planowanych, co zapewnia spójność standardów na całej sieci drogowej.

Struktura dokumentu obejmuje zasady ogólne oświetlania przejść dla pieszych, procedurę projektowania oświetlenia, ustalanie konieczności oświetlania przejść, określanie klasy oświetlenia oraz zasady doboru rozwiązania oświetleniowego.

Procedura oceny konieczności oświetlenia

Ocena konieczności oświetlenia przejścia dla pieszych przeprowadzana jest według ściśle określonej procedury zawartej w rozdziale 5 wytycznych. Uwzględnia się przy tym natężenie ruchu pieszego i pojazdowego, warunki widoczności oraz charakterystykę otoczenia przejścia.

Kryteria decyzyjne obejmują analizę ryzyka wypadkowego, warunki oświetleniowe otoczenia oraz specyficzne uwarunkowania lokalne. Szczególną uwagę zwraca się na przejścia zlokalizowane w obszarach o zwiększonym ruchu pieszym, takich jak okolice szkół, przystanków komunikacji publicznej czy centrów handlowych.

Dokumentacja procesu oceny musi zawierać szczegółowe uzasadnienie podjętej decyzji wraz z analizą wszystkich czynników wpływających na bezpieczeństwo pieszych w danej lokalizacji.

Klasy oświetlenia i parametry techniczne

Klasyfikacja oświetlenia przejść dla pieszych opiera się na normie PN-EN 12464-2, przy czym dla dróg wojewódzkich oraz w obrębie tarcz ich skrzyżowań projektuje się układy doświetlające w klasie PC2. Ta klasyfikacja zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa przy zachowaniu ekonomiczności rozwiązania.

Parametry oświetleniowe obejmują zarówno poziome, jak i pionowe natężenie oświetlenia. Dla płaszczyzny poziomej wymagane są wartości zgodne z Tablicą 5.1 normy PN-EN 12464-2, natomiast dla płaszczyzny pionowej natężenie powinno być równe lub wyższe niż w płaszczyźnie poziomej, co tworzy kontrast dodatni.

Równomierność oświetlenia w płaszczyźnie pionowej musi wynosić minimum 0,20, co zapewnia adekwatne warunki widzialności sylwetki pieszego przez kierowców. Obliczenia fotometryczne wykonuje się dla siatki obliczeniowej o gęstości nie mniejszej niż 0,5m x 0,5m.

Wymagania dotyczące opraw oświetleniowych

Dobór opraw oświetleniowych musi uwzględniać specyficzne wymagania dotyczące ograniczenia emisji wiązki świetlnej w kierunkach niepożądanych. Współczynnik UWLR (Upward Waste Light Ratio) musi wynosić 0%, co eliminuje zanieczyszczenie świetlne.

Temperatura barwowa światła dla przejść dla pieszych powinna wynosić około 5700K (światło chłodno-białe) lub około 3000K (światło ciepło-białe), w odróżnieniu od standardowego oświetlenia drogowego wykorzystującego światło neutralne 4000K. Ten wybór wpływa na lepszą percepcję kolorów i kontrastów.

Rozmieszczenie opraw musi być zaprojektowane tak, aby zapewnić równomierne oświetlenie całej powierzchni przejścia oraz stref oczekiwania pieszych. Nie dopuszcza się rotacji opraw względem osi wysięgnika, co zapewnia stabilność parametrów oświetleniowych.

Oświetlenie stref przejściowych

Strefa 50 metrów przed i za przejściem dla pieszych wymaga zastosowania oświetlenia o parametrach klasy ME2 z luminancją drogi minimum 1,5 cd/m², równomiernością ogólną minimum 0,4 oraz równomiernością wzdłużną minimum 0,7. Te parametry zapewniają płynne przejście między różnymi poziomami oświetlenia.

Strefa 100 metrów przed i za przejściem oświetla się zgodnie z klasą ME6, gdzie luminancja drogi wynosi minimum 0,3 cd/m², równomierność ogólna minimum 0,35, a równomierność wzdłużna minimum 0,4. Ta gradacja oświetlenia pozwala oku kierowcy na stopniową adaptację.

Zalecenia dodatkowe obejmują zastosowanie oświetlenia drogi na odcinku nie mniejszym niż 15 metrów przed przejściem dla pieszych, pod warunkiem iż samo przejście jest oświetlone. To rozwiązanie dodatkowo poprawia warunki widzialności.

Strefy oczekiwania pieszych

Oświetlenie stref oczekiwania przy końcach przejść przez drogę jest obowiązkowe zgodnie z normą PN-EN 12464-2:2008. Te obszary, gdzie piesi oczekują na możliwość przejścia, muszą być odpowiednio doświetlone, aby zapewnić ich widoczność dla kierowców.

Parametry oświetleniowe stref oczekiwania muszą być dostosowane do charakteru otoczenia i natężenia ruchu pieszego. Szczególną uwagę zwraca się na miejsca o zwiększonym natężeniu ruchu pieszego, takie jak przystanki komunikacji publicznej.

Integracja z oświetleniem przejścia powinna zapewniać spójność wizualną i funkcjonalną całego systemu oświetleniowego, eliminując strefy o niedostatecznej widoczności.

Obliczenia fotometryczne i dokumentacja

Wymagania obliczeniowe obejmują konieczność wykonania szczegółowych obliczeń fotometrycznych w ogólnodostępnym programie do kalkulacji oświetlenia. Obliczenia muszą uwzględniać wszystkie powierzchnie obliczeniowe z odpowiednią gęstością siatki.

Dokumentacja projektowa musi zawierać kompletne obliczenia dla płaszczyzny poziomej i pionowej, z uwzględnieniem wszystkich wymaganych parametrów oświetleniowych. Każdy projekt musi być oparty na aktualnych danych fotometrycznych opraw oświetleniowych.

Weryfikacja parametrów obejmuje sprawdzenie zgodności z wymaganiami norm oraz wytycznych, a także analizę wpływu na otoczenie i innych uczestników ruchu drogowego.

Budowa i utrzymanie instalacji

Proces budowy instalacji oświetleniowej musi być zgodny z zatwierdzoną dokumentacją projektową oraz wymaganiami technicznymi określonymi w wytycznych. Szczególną uwagę zwraca się na jakość wykonania połączeń elektrycznych i mechanicznych.

Procedury odbioru obejmują sprawdzenie parametrów oświetleniowych in situ oraz weryfikację zgodności z projektem. Pomiary odbiorcze muszą potwierdzić osiągnięcie wymaganych wartości natężenia oświetlenia i równomierności.

System utrzymania musi zapewniać regularne przeglądy techniczne, czyszczenie opraw oraz wymianę źródeł światła. Monitoring stanu instalacji pozwala na utrzymanie parametrów oświetleniowych na wymaganym poziomie przez cały okres eksploatacji.

Często zadawane pytania

Czy wytyczne WR-D-41-4 są obowiązkowe?

Wytyczne stanowią wzorce i standardy rekomendowane przez Ministra Infrastruktury. Nie są przepisami techniczno-budowlanymi, ale stanowią zbiór zasad wiedzy technicznej przeznaczony do dobrowolnego stosowania.

Jakie normy należy stosować przy projektowaniu?

Podstawowymi normami są PN-EN 12464-2 dotycząca oświetlenia miejsc pracy na zewnątrz oraz seria norm PN-EN 13201 dotycząca oświetlenia dróg. Dodatkowo stosuje się wytyczne WR-D-41-4 jako dokument uzupełniający.

Czy można stosować inne rozwiązania niż opisane w wytycznych?

Wytyczne nie zwalniają projektantów z odpowiedzialności zawodowej. Możliwe jest stosowanie innych rozwiązań, pod warunkiem zachowania co najmniej takiego samego poziomu bezpieczeństwa.

Jak często należy aktualizować oświetlenie zgodnie z nowymi wytycznymi?

Wytyczne dotyczą przede wszystkim nowych inwestycji oraz modernizacji istniejących instalacji. Nie ma obowiązku natychmiastowej modernizacji wszystkich istniejących przejść.

Wytyczne WR-D-41-4 stanowią kompleksowy system zasad projektowania oświetlenia przejść dla pieszych, który znacząco podnosi standardy bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce. Ich zastosowanie przyczynia się do redukcji liczby wypadków z udziałem pieszych, szczególnie w porze nocnej, gdy ryzyko jest najwyższe. Dokument ten reprezentuje najnowsze osiągnięcia w dziedzinie inżynierii oświetleniowej i bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Tekst promocyjny