Jeśli wybierzecie się na Maltę, z pewnością zajrzycie do Valletty, jej stolicy. To punkt obowiązkowy. Zdziwicie się, jak wiele jest tu do zobaczenia i do odkrycia. Mimo, iż to jedna z najmniejszych stolic na świecie, zajmująca mniej niż 1 km², z pewnością można spędzić to kilka dni i w ogóle się nie nudzić. Położona jest na półwyspie Sciberras pomiędzy dwiema zatokami Grand Harbour oraz Marsamxett. W samej tylko Vallettcie znajduje się aż 320 zabytków, a więc na tak małej powierzchni zagęszczanie naprawdę ogromne. Oczywiście znajduje się ona na liście światowego Dziedzictwa UNESCO. Informacje praktyczne o Malcie znajdziecie we wpisie: Co zatem warto zrobić i zobaczyć w Vallettcie? Spacerować, spacerować, spacerować… Stolica Malty leży przy jednym z największych portów Europy, otoczonym przez jedne z najpotężniejszych fortyfikacji na świecie. Historia miasta jest powiązana z rycerzami św. Jana Jerozolimskiego, zakonem z XI wieku, który zapewniał schronienie pielgrzymom z Ziemi Świętej i przejął rolę wojskową w obronie chrześcijaństwa. W 1530 r. król hiszpański Karol V przekazał Maltę rycerzom. Kiedy Valletta stała się nową fortecą wojskową Zakonu Świętego Jana, rycerze postanowili stworzyć stolicę równą tym najlepszym w Europie. Wielka barokowa architektura odzwierciedla rycerską pozycję arystokratów z najszlachetniejszych rodzin w Anglii, Francji, Hiszpanii i innych państw europejskich. Valletta nazywana jest „miastem zbudowanym przez panów dla dżentelmenów”. Koniecznie zajrzeć do wnętrz konkatedry świętego Jana (St John’s Co-Cathedral) Być na Malcie i nie zobaczyć tego kościoła, to jak być w Paryżu i nie zobaczyć wieży Eiffla. Z zewnątrz budynek nie zwraca uwagi, za to w środku kryje prawdziwe skarby. To świadectwo bogactwa i znaczenia Rycerzy Maltańskich, którzy stworzyli twierdzę chrześcijaństwa w XVI wieku. Misją Rycerzy była ochrona Europy i wiary katolickiej przed atakami Turków osmańskich, a ta katedra została zbudowana jako symbol ich sukcesu. Koniecznie trzeba zobaczyć Oratorium, które skrywa najsłynniejszy obraz w katedrze „Ścięcie Świętego Jana Chrzciciela” Caravaggia. Godziny otwarcia: 09:00 – 16:30, sobota 09:30 – 12:30. Bilet – dorośli 10 EUR, dzieci poniżej 12 roku życia – bezpłatnie, studenci i seniorzy – 7,5 EUR. Zwiedzić Pałac Wielkiego Mistrza (Grandmaster’s Palace) oraz Zbrojownię (The Palace Armoury) To największy budynek Valletty. Pałac Wielkiego Mistrza stoi w centrum miasta na Placu Pałacowym, wykorzystywanym często do tradycyjnych ceremonii. Wielki mistrz Fra Pietro del Monte przekształcił pałac w XVI wieku w rezydencję Rycerzy Maltańskich. Część budynku jest w tej chwili wykorzystywana jako Izba Parlamentu i urząd prezydenta Malty. Reszta budynku jest otwarta dla zwiedzających jako muzeum. Pałacowa Zbrojownia zawiera zbroje oraz broń rycerską (miecze, łuki, broń palną i armaty), pochodzące z XV aż do XVIII wieku. Godziny otwarcia pałacu: codziennie 10:00 – 16:30 (poniedziałek – piątek), 9:00 – 16:30 (sobota – niedziela). Godziny otwarcia zbrojowni: codziennie 9:00 – 17:00. Ostatnie wejście pół godziny przed otwarciem w obu przypadkach. Bilet – normalnie 10 EUR dorośli (obecnie 7 EUR w czasie prac konserwacyjnych), dzieci poniżej 5 roku życia – bezpłatnie, studenci i seniorzy – 7 EUR, dzieci 6-11 lat – 5 EUR. Zajrzeć do Wyższych Ogrodów Barrakka (Upper Barrakka Gardens) Piękne ogrody Upper Barracca otaczają część starych fortyfikacji miejskich, zbudowanych w najwyższym punkcie Valletty. Jest tu kilka punktów widokowych, szczególnie imponujący jest ten na Grand Harbour. Poziom poniżej ogrodów znajduje się dawny bastion, który jest wyłożony starymi armatami wojskowymi. Ogrody Upper Barracca znajdują się w samym sercu miasta. Godzimy otwarcia: codziennie 7:00–22:00. Wstęp bezpłatny. Zobaczyć i usłyszeć wystrzał z armaty jako salut – Bateria Armatnia (Saluting Battery) Każdego dnia członkowie Malta Heritage Society wykonują ową tradycyjną ceremonię w południe oraz o godzinie 16:00 w autentycznych brytyjskich mundurach artyleryjskich. Ceremonia obejmuje strzelanie z armaty jako salut. To wszystko można bezpłatnie oglądać z Wyższych Ogrodów Barrakka. Warto przybyć nieco wcześniej przed wystrzałem, by zając dobre miejsce przy samej balustradzie. Oczywiście można także zejść na dół do samego bastionu, gdzie zostaniemy poinstruowani, jak funkcjonuje armata i jak ją odpalić. Taka lekcja wiąże się już z opłatą. Bilet – dorośli 3 EUR, ulgowy (dzieci do 16 roku życia) – 1 EUR, w cenie biletu możliwość zwiedzania małego muzeum z audio przewodnikiem oraz opcja zrobienia sobie zdjęcia z żołnierzami po ceremonii. Godziny otwarcia Saluting Battery: codziennie 10:00 – 17:00, o godzinie 11:00, 12:10 i 15:00 zwiedzanie z przewodnikiem. Zwiedzić dom maltańskiej arystokracji Casa Rocca Picola Casa Rocca Picola to XVI-wieczny dom arystokratycznej rodziny maltańskiej, która przez cały czas tu mieszka. W każdej chwili można tu spotkać właściciela, dziewiątego Markiza de Piro. Dom został wybudowany tuż za Pałacem Wielkiego Mistrza dla Don Pietro La Rocca, jednego z Rycerzy Maltańskich. Nie był zmieniany ani przebudowywany przez te wszystkie lata. Turyści mogą zwiedzić 12 eleganckich pokoi pałacu, w tym dwie jadalnie, sypialnię z łóżkiem z baldachimem, salony i małą rodzinną kaplicę, a także bunkry. Pałac prezentuje liczne pamiątki, jak również drzewo genealogiczne, które pokazuje szlachetny rodowód kilku pokoleń wstecz. Pokoje zdobią zabytkowe meble z XVI wieku, żyrandole ze szkła Murano przywożone z Wenecji oraz kryształowe żyrandole z Czech. W Wielkiej Sali znajduje się wyjątkowa przenośna kaplica, szafka wykonana z czarnego lakieru z ołtarzem w środku, zaprojektowana z myślą o osobistej modlitwie. Wizyta w Casa Rocca Piccola obejmuje krótką wycieczkę po podziemnych tunelach, używanych jako schrony przeciwlotnicze z czasów II wojny światowej. Casa Rocca Piccola dysponuje również uroczym ogrodem na dziedzińcu oraz sklepem z pamiątkami. Rodzinna restauracja La Giara serwuje autentyczne tradycyjne dania Sycylii ze starej kuchni pałacowej. Na dziedzińcu przywita Was kolorowa papuga Kiku, która dotrzyma Wam towarzystwa w oczekiwaniu na przewodnika:) Bilet – dorośli 9 EUR, studenci – 5 EUR, zwiedzanie z przewodnikiem o pełnych godzinach, ostatnie wejście o 16:00. Godziny otwarcia: poniedziałek – sobota 10:00 – 17:00. W niedzielę oraz święta zamknięte. Wybrać się na rejs promem do Sliemy Sama Sliema nie jest może aż nazbyt ciekawa, niemniej widok na Vallettę od jej strony jest niezwykle piękny. Szczególnie warto na taką wycieczkę wybrać się po południu, kiedy to słońce bardzo dobrze oświetla tę część starówki. Przystanek promowy nazywa się Sliema Ferry, a bilet na prom w jedną stronę kosztuje standardowo 1,5 EUR (2,80 EUR powrotny). Prom kursuje co pół godziny. Odpocząć w Dolnych Ogrodach Barrakka (Lower Barrakka Gardens) z widokiem na Siege Bell War Memorial Dolne Ogrody Barrakka znajdują się w końcowej części Valletty na bastionach z widokiem na wejście do Grand Harbour. Umiejscowione strategicznie, rozciąga się stąd widać wspaniały widok na ujście do portu. Można spokojnie spędzić tu dłuższą chwilę, obserwując Morze Śródziemne oraz statki, wchodzące i wychodzące z imponującego portu Malty. Jedną z rzeczy, która przemawia na korzyść tych ogrodów, jest to, iż jest tu znacznie mniej tłumów, ponieważ nie są tak dobrze znane jak górna część, dzięki czemu tu spokojnie i cicho. Znajdziecie tu różnorodne kwitnące rośliny i drzewa, a także neoklasyczny pomnik wzniesiony w 1810 roku. w formie rzymskiej świątyni dla Sir Alexandra Balla, jednego z przywódców maltańskich powstańców przeciwko Francuzom w powstaniu z 1798 roku. Przed pomnikiem znajduje się mała fontanna otoczona zielonymi drzewami, krzewami i kwiatami. Niedaleko fontanny prowadzi niewielka łukowata droga w klasycznym stylu, która wygląda pięknie w godzinach wieczornych. Oprócz tego na tarasie znajduje się wiele pamiątkowych tablic poświęconych m.in. rewolucji węgierskiej 1956 roku, Praskiej Wiośnie, Giuseppe Garibaldiemu i 50. rocznicy Unii Europejskiej. Niedaleko ogrodów można również zobaczyć Pomnik Dzwonów Oblężniczych (Siege Bell War Memorial), czyli dzwonnicę w formie neoklasycznej świątyni, w której znajduje się wielki dzwon z brązu. Został on wzniesiony w 1992 roku dla upamiętnienia 7000 pracowników obsługi i cywilów, którzy stracili życie podczas oblężenia Malty podczas II wojny światowej. Dzwon dzwoni codziennie w południe, by uczcić ich pamięć. Godziny otwarcia: codziennie 07:00 do 22:00, wstęp bezpłatny. Zapoznać się z historią II wojny światowej na Malcie W takim przypadku koniecznie trzeba zajrzeć do Narodowego Muzeum Wojny (National War Muzeum), które położone jest na wybrzeżu. Znajduje się ono w zabytkowym forcie Saint Elmo z widokiem na Grand Harbour oraz port Marsamxett. Muzeum prezentuje pamiątki wojskowe z okresu brytyjskiego ze szczególnym uwzględnieniem II wojny światowej. Fort St. Elmo został zbudowany w 1552 roku przez Rycerzy, by chronić porty Valletty. Historycznie jest najbardziej znany z jednego z najbardziej tragicznych wydarzeń, tj. Oblężenia Malty. Przez ponad 30 dni Turcy oblegali oraz bombardowali fort. Kilka wieków później, podczas II wojny światowej, fort przez cały czas funkcjonował jako ważna infrastruktura obronna, został zbombardowany przez włoskie siły powietrzne. Bilet – dorośli 12 EUR, ulgowy, dzieci do 16 roku życia – 5 EUR, studenci -10 EUR. Godziny otwarcia: codziennie 09:00 – 17:00. Innym miejscem, związanym z historią II wojny światowej są Lascaris War Rooms, ulokowane pod Gónymi Ogrodami Barrakka. Jest to podziemny kompleks tuneli. Tutaj zwiedzający mogą zobaczyć oryginalne pomieszczenia kontrolne myśliwców, w których zaplanowano operacje II wojny światowej przeciwko Niemcom i Włochom. Bilet – dorośli 12 EUR, ulgowy, dzieci do 16 roku życia – 5 EUR, studenci, seniorzy -10 EUR, bilet rodzinny (dwoje dorosłych plus trójka dzieci) – 25 EUR. Godziny otwarcia: codziennie 10:00 – 17:00. Ostatnie oprowadzenie startuje o 16:15. Dowiedzieć się o początkach Malty, czyli zajrzeć w praczasy Taką opcję oferuje Narodowe Muzeum Archeologiczne (National Museum of Archeology). Mieści się ono w imponującym zabytkowym budynku Auberge de Provence. Muzeum prezentuje fantastyczną kolekcję sztuki sięgającą okresu neolitu Malty (5000 rok p.n.e.) do okresu fenickiego (400 rok p.n.e). Na wystawie znajdują się najwcześniejsze narzędzia używane przez prehistorycznych ludzi w celu ułatwienia codziennych zadań. Zobaczymy tu rzeczy, które nie tylko pokazują wielkie umiejętności artystyczne pierwszych mieszkańców wyspy, ale także dają wgląd w ich codzienne życie. Najważniejsze przedmioty to rzeźba „Śpiąca Bogini” (z Ħal Saflieni Hypogeum), „Wenus z Malty” (z Ħaġar Qim), sztylety z brązu (ze świątyń Tarxien), wisiorek Horusa i Anubisa oraz sarkofag antropomorficzny, oba pochodzące z okresu fenickiego. Bilet normalny dorośli (18-59 lat) – 5 €, bilet ulgowy (młodzież 12-17 lat, seniorzy i studenci) – 3,50 €, dzieci 6-11 lat – 2,50 €, dzieci poniżej 5 roku życia – wstęp wolny. Godziny otwarcia: codziennie 9:00–17:00 (styczeń – luty), 9:00–18:00 (marzec – grudzień). Ostatnie wejście pół godziny przed zamknięciem. Odwiedzić pozostałe imponujące kościoły Valletty Mowa tu między innym o tych, których kopuły to znaki rozpoznawcze panoramy Valletty od strony Sliemy czy Trójmiasta. Jeden z nich to Kościół św. Pawła Rozbitka, czyli Collegiate Parish Church of Saint Paul’s Shipwreck. To jeden z najstarszych kościołów w Vallettcie. Skąd taka nazwa? Malta jest podobno miejscem spoczywania wraku św. Pawła. Paweł, będąc rzymskim obywatelem, miał prawo być sądzony w Rzymie, więc był w drodze, gdy jego statek rozbił się u wybrzeży Malty. Biblia opisuje jego pobyt na tej właśnie wyspie. Spędził tu trzy miesiące, podczas których uzdrowił ojca Publiusza, głównego władcy Rzymu na wyspie, chorego na czerwonkę. Wtedy wielu innych ludzi zgłosiło się do Pawła i ten zaczął ich uzdrawiać. Tradycja mówi, iż Publiusz przeszedł na chrześcijaństwo i został pierwszym biskupem Malty. Mówi się, iż katedra w Mdinie stoi na miejscu domu Publiusza. Wielu uważa św. Pawła za duchowego ojca narodu maltańskiego. Kościół schowany jest w bocznej uliczce i nic nie wskazuje na to, iż kryje w sobie piękne wnętrze. A tam ozdobne dekoracje oraz posągi są dla większości zaskoczeniem. Wśród jego skarbów jest kość nadgarstkowa św. Pawła oraz filar, na którym ścięto go w Rzymie. Inne skarby to wybitny ołtarz Matteo Pereza d’Aleccio, chór oraz kopuła Lorenzo Gafa, obrazy Attilio Palombiego i Giuseppe Cali. Ważnym wydarzeniem na Malcie jest Święto Wraku Świętego Pawła, obchodzone 10 lutego każdego roku. Drewniana figura św. Pawła, wyrzeźbiona w 1657 r. przez Melchiora Gafę, jest zabierana z kościoła i pokazywana podczas procesji. Nie ma opłaty za wstęp, jednak wskazany jest datek na pomoc w utrzymaniu kościoła. Kolejnym kościołem jest Bazylika Matki Bożej z Góry Karmel w Valletcie (Carmelite Church). To właśnie kopułę tego kościoła widać od strony Sliemy. Jest on częścią Światowego Dziedzictwa UNESCO, które obejmuje całą starówkę. W czasie II wojny światowej kościół został poważnie uszkodzony i odbudowany w latach 1958-1981. Wnętrze jest nieco bardziej nowoczesne niż w kościołach z tych czasów. Powstał on w 1573 roku, a w XVII wieku został przekazany zakonowi Karmelitów. Nowy kościół zaś został zbudowany w drugiej połowie XX wieki, a konsekrowany w 1981 roku. Wnętrze bazyliki ma kształt owalny, tak jak jej kopuła. Mierzy ona aż 42 metry i jest wyższa od dzwonnicy bezpośrednio przylegającej do bazyliki anglikańskiej katedry św. Pawła. Podstawa kopuły ma półkoliście zwieńczone okna, biegnące dookoła, a gładki hełm ponad nimi zakończony jest szczytową małą kopułą. Z sufitu zwisają piękne żyrandole. Wnętrze jest jasne, ściany wykonane są z piaskowca, a półokrągłe filary mają czerwonobrązowy kolor. Zaraz przy znajduje się kolejny kościół, a mianowicie Prokatedra św. Pawła...
