Ulica Henryka Sienkiewicza w Zakopanem – interesujące miejsca i obiekty

Na rogu ulic Nowotarskiej i Sienkiewicza stoi drewniana willa „Grunwald”. Już od początku XX wieku pełniła funkcje pensjonatu, a w okresie międzywojennym mieściła się tu Szkoła Koronkarska oraz sklep masarski. Dziś budynek służy głównie jako lokal użytkowy, zachowując swój historyczny charakter.

Nieco w głębi od ulicy znajduje się duży, murowany budynek „Radowid”. Został wybudowany w 1925 roku dla Jana Wróblewskiego, a zaprojektowany przez architekta Eugeniusza Wesołowskiego, autora wielu innych budynków w Zakopanem. Oryginalna nazwa jest neologizmem powstałym od stwierdzenia, iż gospodarz „raz widzi” gości w swoich progach.

W latach 30. pensjonat cieszył się renomą jednego z najpiękniejszych i najlepiej urządzonych w Zakopanem. W latach 1945–1948 pensjonat dzierżawił Związek Zawodowy Pracowników Filmu Polskiego, a w jego murach przebywały główne gwiazdy polskiego kina. W 1965 roku państwo wprowadziło zarząd przymusowy nad budynkiem, a ostatecznie został on odebrany właścicielom na mocy wyroku sądu i przekazany Funduszowi Wczasów Pracowniczych.

Obecnie willa znajduje się w rękach prywatnych. Zabytkowy obiekt został całkowicie odnowiony i wciąż cieszy się dużą popularnością wśród turystów.

Willa „Lutnia” znajduje się na rogu ulic Sienkiewicza i Kościuszki. Została wybudowana w 1904 roku dla nowotarskiej rodziny Stanków. Drewniany budynek w latach 30. XX wieku został otynkowany. W latach 1908–1909 mieszkał tu Mieczysław Karłowicz – aż do swojej tragicznej śmierci. W tym miejscu skomponował swoje dwa ostatnie poematy symfoniczne: Smutna opowieść oraz nieukończony Epizod na maskaradzie. To właśnie stąd Karłowicz wyruszył na swoją ostatnią, fatalną wyprawę narciarską w Tatry (tablica pamiątkowa upamiętnia te wydarzenia).

Nazwę „Lutnia” willa otrzymała w 1920 roku od nowego właściciela, muzyka i nauczyciela Bronisława Danka. w tej chwili budynek przez cały czas należy do rodziny Danków i zachowuje swój historyczny charakter.

Drewniany dom „Bajka” wznosi się na skraju Równi Krupowej. Został wybudowany w latach 1914–1920 przez Leopolda Winnickiego, który w latach 1929–1935 był burmistrzem Zakopanego. To on doprowadził do nadania miastu praw miejskich w 1933 roku. Winnicki mieszkał w „Bajce”, a po jego śmierci żona Józefa prowadziła tu pensjonat aż do II wojny światowej.

Stałymi gośćmi willi byli m.in. generał Juliusz Rómmel, który na położonym obok stadionie organizował zawody konne, oraz generał Władysław Anders. W latach 1937–1938 mieszkał tu także poeta Krzysztof Kamil Baczyński, zaprzyjaźniony z córką Leopolda Winnickiego – Ewą. Po wojnie budynek pełnił funkcję pensjonatu „Orbisu”.

Obecnie „Bajka” niestety niszczeje i nie jest zamieszkana, choć przez cały czas zachowuje swój historyczny charakter.

Murowany budynek szkoły powstał w latach 1979–1988 poprzez adaptację dwóch wcześniej istniejących prywatnych willi. Państwowa Szkoła Muzyczna im. Mieczysława Karłowicza została założona w 1946 roku dzięki staraniom Stanisława Bizańskiego.

Początkowo funkcjonowała jako Miejska Szkoła Muzyczna im. Fryderyka Chopina przy Gimnazjum Ogólnokształcącym, a następnie jako Miejska Szkoła Umuzykalniająca. W 1949 roku ulokowano ją w drewnianym domu przy placu Niepodległości, a w 1950 roku szkoła została upaństwowiona. Od 8 września 1979 roku nosi imię Mieczysława Karłowicza – kompozytora związanego z Zakopanem.

Przed budynkiem znajduje się rzeźba zatytułowana Muzykant, będąca częścią większej kompozycji, autorstwa rzeźbiarza Henryka Burzca.

Okazały, murowany budynek „Maratonu” powstał w 1922 roku z inicjatywy Wojciecha Rozmusa. Tuż przed II wojną światową obiekt zakupił kapitan Wojska Polskiego Witalis Wieder – działacz organizacji kombatanckich, a jak później ujawniono, również agent niemiecki i jeden ze współtwórców Goralenvolku. Podczas zawodów FIS rozgrywanych w Zakopanem w 1939 roku Wieder gościł w willi całą ekipę niemieckich narciarzy, z których część później objęła ważne funkcje w okupacyjnych władzach miasta.

W czasie II wojny światowej w budynku mieściła się siedziba lokalnego sztabu Wehrmachtu, z którym Wieder zbiegł z Zakopanego w 1944 roku. W latach 1945–1949 „Maraton” pełnił funkcję pensjonatu dla górników. Następnie gmach przeszedł na własność władz oświatowych. Ulokowano tu Liceum Pedagogiczne wraz ze Szkołą Ćwiczeń oraz Szkołę Podstawową nr 6 im. Karola Szymanowskiego. w tej chwili w budynku funkcjonuje internat Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara.

Willa „Grabówka III” to interesujący architektonicznie budynek z lat 80. XIX wieku. Należy do nielicznych już w Zakopanem pensjonatów utrzymanych w stylu tyrolskim. Uwagę przyciąga przede wszystkim oryginalna elewacja frontowa z gankami i balkonami, zwieńczonymi ozdobnymi, drewnianymi kolumienkami. Całość dopełnia bogata, kunsztownie wycinana w deskach ornamentyka, która nadaje willi wyjątkowy, stylowy charakter.