Alfons Karpiński, to wybitny polski malarz, którego twórczość zyskała uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Niby „nasz”, z Rozwadowa, a mało kto o nim słyszał.
Urodził się 20 lutego 1875 roku w Rozwadowie, w zubożałej rodzinie szlacheckiej sędziego powiatowego, więc nie bez powodu galeria poświęcona jego twórczości mieści się w starym rozwadowskim sądzie.
Jak swój talent rozwijał
Młody Karpiński wykazywał artystyczne zdolności już od wczesnego dzieciństwa. Gdy miał 10 lat, rodzina Karpińskich opuściła Rozwadów, przeniosła się do Jordanowa, następnie do Wadowic, aby w końcu, osiąść na stałe w Krakowie. Tam rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem cenionych profesorów, między innymi Leona Wyczółkowskiego, który wywarł dość mocny wpływ na młodego artystę. Jan Matejko, dyrektor krakowskiej ASP, prowadził wtedy jeszcze na akademii Meisterschule, „szkołę mistrzów” dla starszych roczników. Karpiński będzie żałował, iż nie dostał się do pracowni mistrza przed jego śmiercią.
W 1903 roku wyjechał na dalsze kształcenie do Monachium i Wiednia, gdzie zdobył pierwsze znaczące nagrody. Następnie jego twórcza droga wiodła przez Paryż i Londyn. Ostatecznie osiadł w Krakowie i nie opuścił go, choćby podczas II wojny światowej.
Ulubione tematy
Wszystkie te miejsca miały odzwierciedlenie w jego obrazach. Wycieczki do podkrakowskich Bronowic czy Kalwarii Zebrzydowskiej zaowocowały między innymi takimi pracami jak: „Na odpuście”, czy „Pielgrzymi”. Okres kiedy przebywał w Paryżu, nacechowany będzie wizerunkiem kobiet, femme fatale, głównie, modelki Jane. Jej portrety „Modelka” (w kapeluszu), oraz „Jane z japońską laleczką”, są jednymi z najbardziej znanych jego obrazów.
Można również odkryć u Karpińskiego wpływ londyńskiego malarza Whistlera, m.in. w dziele „Modelka Jane”.
Kwiaty, to kolejny temat, który fascynował tego malarza w zasadzie od zawsze. Martwe natury z kwiatami pełne ciepła i nostalgii, były chętnie kupowane i dawały malarzowi częsty zastrzyk finansowy, jako że, utrzymywał się on, niemal całe życie, wyłącznie z malarstwa.
Jego obrazy zalicza się do nurtu malarstwa realistycznego, ale nie można pominąć u niego wpływów Młodej Polski, oraz wielu innych „izmów” z okresu przełomu wieków XIX i XX. Karpiński w niektórych swoich dziełach mistrzowsko uchwycił ulotne momenty i nastroje, tworząc obrazy pełne liryzmu i delikatności, zwłaszcza w tych, przedstawiających kobiety lub niektóre martwe natury.
Twórczość Karpińskiego można podzielić na kilka etapów, które odzwierciedlają zarówno jego osobiste doświadczenia, jak i zmieniające się trendy w sztuce. Wczesne prace artysty, inspirowane nauką na uczelni Jana Matejki, charakteryzują się dbałością o detale i narracyjnością. Jednak z czasem Karpiński zbliżył się do stylu paryskiej bohemy tamtego okresu. Duży wpływ wywarli na niego tacy artyści jak: Daumier, Monet, Manet, Degas, Toulouse Lautrec, Boznańska. Lubił miękkie i łagodne tonacje kolorystyczne, „wyciszone” barwy, z których często wybijała się jedna, jako akcent, np. kolor szminki w portretach, mały element ubioru, czy buty. Stosował również, nowatorskie podejście do kompozycji, inspirowane sztuką Japonii. Nie rzadko, jego obrazy wydają się niedokończone, za sprawą niedomalowanych miejsc, co skupia uwagę oglądającego na przedstawianym obiekcie.
Oprócz portretów i martwych natur Karpiński chętnie malował pejzaże oraz scenki rodzajowe i koty. W swoich pracach przywiązywał dużą wagę do szczegółów, jak choćby do układu przedmiotów na stole czy do kompozycji kwiatów w wazonie.
Artysta doceniony
Alfons Karpiński osiągnął sukces zarówno w Polsce, jak i za granicą. Jego prace były wystawiane na licznych wystawach, w tym w prestiżowych galeriach Paryża i Wiednia. Zdobył uznanie krytyków i kolekcjonerów, a jego obrazy znalazły się w wielu prywatnych kolekcjach.
Był członkiem towarzystw skupiających największych artystów polskich tamtego okresu. Uczestniczył w tworzeniu „Zielonego Balonika” w kultowej, krakowskiej „Jamie Michalika”, która była wtedy głównym miejscem spotkań młodopolskiej cyganerii.
Po II wojnie światowej, mimo trudnych warunków, malarz kontynuował swoją sztukę, przez cały czas z powodzeniem wystawiając swoje prace. Zmarł 6 czerwca 1961 roku w Krakowie.
Jego twórczość pozostawiła trwały ślad w historii polskiego malarstwa. Karpiński, choć nie zdobył takiej sławy jak niektórzy jego rówieśnicy, pozostaje jednym z najważniejszych przedstawicieli Młodej Polski. Jego obrazy, pełne subtelnego piękna i wewnętrznego spokoju, są cenione za swoją wyjątkową atmosferę i mistrzostwo wykonania.
Dziś prace Alfonsa Karpińskiego można podziwiać w kilku polskich muzeach, a także w licznych kolekcjach prywatnych, ale chyba najobszerniejszą retrospektywę tego artysty zobaczymy w Rozwadowie, w Galerii Malarstwa Alfonsa Karpińskiego. Jego obrazy wciąż inspirują kolejne pokolenia artystów, przypominając o niezwykłej sile wyrazu, jaką miała sztuka Młodej Polski, a my możemy być dumni z takiego zdolnego i rozpoznawalnego rodzimego artysty.
(mad)
