TEWL – zdradzamy dlaczego jest ważne i jak je zmniejszyć

Dermatolodzy ostrzegają – wysokie TEWL to problem, z którym boryka się coraz więcej osób. Nadużywanie kosmetyków złuszczających czy nierozsądne stosowanie niektórych składników aktywnych skutkuje uszkodzeniem bariery hydrolipidowej, wyższym TEWL i co za tym idzie – dyskomfortem i szybszym starzeniem się skóry. Zdradzamy, jak rozpoznać u siebie podwyższone TEWL i co zrobić, żeby ten wskaźnik obniżyć.

TEWL – co to jest

TEWL to akronim, czyli skrót stworzony z pierwszych liter angielskiego określenia "transepidermal water loss", które po polsku oznacza transepidermalną utratę wody lub przeznaskórkową utratę wody. TEWL to jednak przede wszystkim parametr istotny dla oceny nawilżenia skóry.

TEWL określa ilość wody, która została utracona przez naskórek w jednostce czasu, w wyniku procesu parowania. Wartość TEWL jest wyrażana w g/m2/h i im wyższa ona jest, tym bardziej wysuszona jest skóra.

Jakie są objawy podwyższonego TEWL?

Człowiek traci w ciągu doby około 300 g wody – taka jej ilość odparowuje (nie uwzględnia się wody wydzielanej przez gruczoły potowe). jeżeli chodzi o wartość TEWL, to dla zdrowej skóry wynosi ona około 10-15 g/m2/h. Tymczasem wartość TEWL dla skóry z uszkodzoną barierą hydrolipidową to 25-30. Do określenia stopnia transepidermalnej utraty wody (TEWL) wykorzystuje się ewaporometr, który mierzy ilość parującej wody z powierzchni skóry i pozwala na ocenę funkcji barierowej naskórka.

Nie trzeba jednak korzystać z ewaporometru, żeby dowiedzieć się, czy skóra jest traci zbyt dużo wody. Przy podwyższonym TEWL zmienia się to, jak skóra wygląda i jak się "zachowuje".

Objawy odwodnienia skóry to:

• uczucie ściągnięcia,
• suche skórki, łuszczenie się naskórka,
• szorstkość
• utrata elastyczności,
• uczucie pieczenia lub swędzenia,
• szary koloryt skóry,
• nadmierna wrażliwość.

Ale konsekwencją odwodnienia skóry jest też jej szybsze starzenie się. Niska zawartość wody w skórze powoduje degradację rusztowania podporowego skóry – włókien kolagenowych i elastynowych. W efekcie pojawiają się nowe zmarszczki, a te już istniejące szybciej się pogłębiają.

Co zwiększa TEWL

Przyczyny wysokiego TEWL mogą być zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne. jeżeli chodzi o te ostatnie, skóra odwadnia się przede wszystkim niedobór wody w diecie. Nadmierne odwadnianie skóry powoduje też spożywany w dużych ilościach alkohol, który zaburza równowagę pomiędzy transportem wody w skórze.

Skóra szybciej odwadnia się także w związku z zaburzeniami hormonalnymi (np. u kobiet przechodzących menopauzę jest to skutek gwałtownego spadku poziomu estrogenu).

Podwyższone TEWL i odwodnienie skóry jest też skutkiem ubocznym chorób, takich jak cukrzyca, atopowe zapalenie skóry czy łuszczyca.

Czynniki zewnętrzne zwiększające TEWL to ekstremalne warunki atmosferyczne – wystawienie skóry na zbyt intensywne działanie promieni słonecznych, ostry wiatr oraz niskie lub wysokie temperatury. Najczęściej jednak przyczyną nadmiernego odwodnienia skóry jest jej nieprawidłowa pielęgnacja.

Niewłaściwa pielęgnacja skóry skutkująca podwyższonym TEWL:

• nadmierne oczyszczanie oraz używanie nieodpowiednich kosmetyków do oczyszczania: kosmetyki oczyszczające cerę (zwłaszcza te zawierające silne silne środki powierzchniowo czynne, takie SLS czy SLES) mogą usuwać z warstwy rogowej naskórka lipidy i w ten sposób osłabiać barierę hydrolipidową skóry,
• wystawienie skóry na działanie gorącej wody: wysoka temperatura wody przyczynia się do wypłukania naturalnych lipidów będących istotnym składnikiem bariery hydrolipidowej skóry, co skutkuje jej większą przepuszczalnością – dlatego gorące kąpiele czy prysznice szkodzą skórze,
• zbyt częste lub zbyt silne złuszczanie naskórka: zbyt częste sięganie po kosmetyki złuszczające lub stosowanie produktów zbyt agresywnie złuszczających skórę prowadzi zarówno do uszkodzenia bariery hydrolipidowej, jak i do uszkodzenia warstwy rogowej naskórka, która chroni przed skórę urazami mechanicznymi, chemicznymi, promieniowaniem UV i patogenami oraz zapobiega nadmiernej utracie wody,
• niewystarczające nawilżanie oraz nie stosowanie kosmetyków ze składnikami okluzyjnymi: skóra wymaga nie tylko regularnego nawilżania, ale też używania kosmetyków tworzących na jej powierzchni warstwę okluzyjną, czyli film ochronny zapobiegający nadmiernemu odparowywaniu wody z naskórka,
• stosowanie kosmetyków z alkoholem: alkohol uszkadza barierę hydrolipidową skóry, co skutkuje jej intensywniejszym odwadnianiem się,
• brak ochrony SPF: promieniowanie UV wywołuje stres oksydacyjny i pojawienie się zbyt wielu wolnych rodników (reaktywnych form tlenu), które uszkadzają białka spajające komórki naskórka oraz lipidy będące częścią bariery hydrolipidowej.

Jak ograniczyć utratę wody z naskórka

Wbrew pozorom, chcąc obniżyć TEWL, nie powinniśmy tylko zastanawiać się, jak poprawić nawilżenie skóry. Równie istotne jest zatrzymanie wody w skórze. A to jesteśmy w stanie osiągnąć w odpowiedni sposób pielęgnując cerę i wybierając do tego kosmetyki zawierającą określone składniki aktywne.

Odparowywanie wody ze skóry ogranicza warstwa sebum znajdująca się na jej powierzchni, warstwa rogowa i tzw. naturalny czynnik nawilżając (NMF od ang. natural moisturizing factor) – mieszanina substancji higroskopijnych, które przyciągają i zatrzymują wilgoć (m.in. aminokwasy, mocznik, sole kwasu mlekowego, kwas piroglutaminowy PCA, cukry).

By ograniczyć utratę wody z naskórka należy odbudować i wzmocnić barierę hydrolipidową skóry, której częścią jest naturalny czynnik nawilżający NMF oraz stworzyć na jej powierzchni nieprzepuszczalną warstewkę, zatrzymującą wilgoć w naskórku.

Dlatego właśnie kremy i sera używane przez osobę z cerą odwodnioną (ale nie tylko!) powinny zawierać humektanty (czyli wiążące wodę hydrofilowe składniki nawilżające) oraz składniki hydrofobowe (odpychające wodę), które będą tworzyły na powierzchni skóry warstwę okluzyjną zapobiegającą nadmiernej utracie wilgoci.

Składniki hydrofilowe najczęściej występujące w kosmetykach:

• gliceryna,
• kwas hialuronowy,
• pantenol,
• aloes,
• trehaloza,
• kwas mlekowy,
• mocznik,
• kwasy PHA,
• beta-glukan,
• aminokwasy.

Przy czym na szczególną uwagę zasługują aminokwasy, które są kluczowym składnikiem naturalnego czynnika nawilżającego NMF, skutecznie zapobiegają utracie wody z naskórka i z których organizm buduje białka kolagen i elastynę, czyli białka strukturalne odpowiedzialne za jędrność, sprężystość i elastyczność skóry. Popularne aminokwasy wykorzystywane w kosmetyce to m.in. ektoina, glicyna, arginina i lizyna.

Składniki hydrofobowe najczęściej występujące w kosmetykach:

• ceramidy,
• skwalan,
• oleje (np. oliwa z oliwek, olej z pestek słonecznika, olej ze słodkich migdałów, olej jojoba, olej z awokado),
• masła (np. masło shea, masło kakaowe, masło z mango, masło cupuacu),
• kwasy tłuszczowe,
• witamina E.