Tatry stanowią najwyższe wypiętrzenie w całym łuku Karpat, to jedyne w Polsce i Słowacji góry o charakterze wysokogórskim. Ze względu na różnice w charakterze krajobrazu, budowę geologiczną i rodzaj tworzących je skał Tatry dzieli się na trzy odrębne części. Tatry Zachodnie, Tatry Wysokie oraz Tatry Bielskie. Najciekawszą i najliczniej zwiedzaną część stanowią Tatry Wysokie.
Granice Tatr Wysokich
Biegną od Przełęczy Liliowe (na której kończą się Tatry Zachodnie) do Przełęczy pod Kopą (oddzielającej Tatry Wysokie od Tatr Bielskich). Ciągną się na długości 26,5 km, a w linii prostej odległość między przełęczami wynosi ok. 16,5 km. Grań główna biegnie w kierunku pd.-zach. od Przełęczy pod Kopą, a w połowie skręca w kierunku pn.- zach. tworząc literę „V”. Liczne rozgałęzienia głównego grzbietu tworzą doliny tatrzańskie, dolinki i kotliny. Cała powierzchnia wynosi 341 km2, po słowackiej stronie obejmuje 260 km2.
Po północnej stronie grani głównej Tatry Wysokie są oddzielone od Tatr Zachodnich Doliną Suchej Wody Gąsienicowej oraz jej górną częścią zwaną Gąsienicową Doliną, a po południowej stronie Cichą Liptowską Doliną. Większa część Tatr Wysokich znajduje się na terytorium Słowacji. Granica miedzy Polska a Słowacją opuszcza główny grzbiet na wierzchołku Rysów (najwyższy szczyt Polski) i biegnie wzdłuż grzbietu bocznego, który oddziela Dolinę Rybiego Potoku od jednej największych dolin w Tatrach — Doliny Białej Wody.
Zasięg Tatr Wysokich w polskiej literaturze jest już dawno ustalony: od Liliowego do Przełęczy pod Kopą, natomiast w XIX wieku czasem rozciągano ten zasięg na Tatry Bielskie, a ku zachodowi aż po Goryczkową Przełęcz nad Zakosy.
Budowa Tatr Wysokich
Tatry Wysokie zbudowane są ze skał granitowych, to jedyna w całych Karpatach grupa o charakterze alpejskim. Rzeźba terenu jest wynikiem budowy geologicznej i zlodowaceń. Bardziej „ostry” charakter i większą wysokość szczytów w stosunku do Tatr Zachodnich zawdzięczają granitowi, skale odporniejszej od łupków i gnejsów tworzących grzbiety Tatr Zachodnich.
Przeważają tu ostre, poszarpane granie, strome ściany, wysoko zawieszone kotły skalne. Tatry Wysokie uległy również najsilniejszemu zlodowaceniu, dlatego dominują tu formy polodowcowe. Największy lodowiec Tatr, o długości 14 km i maksymalnej grubości 300 m, podczas ostatniego zlodowacenia znajdował się w Dolinie Białki. Działanie lodowców polegało na pogłębianiu i poszerzaniu form powstałych w okresach poprzednich.
Wynikiem działań lodowców są niektóre dolinki boczne, zawieszone ponad dnem wielkich dolin. Tak progi zamykające kotły, jak i niektóre progi dolinek bocznych poprzecinane są strugami wodospadów. Zjawiskiem charakterystycznym dla tej części Tatr są bardzo liczne jeziora górskie, często leżące u stóp urwisk i strzelistych szczytów. Po wycofaniu się lodowców ok. 10 tysięcy lat temu, misy kotłów polodowcowych zapełniły się wodami, tworząc w ten sposób liczne stawy górskie, na przykład najbardziej rozpoznawalne w Polsce — Morskie Oko. Wspaniały krajobraz polodowcowy podziwiać można w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.
Najwyższe szczyty w polskich Tatr Wysokich
Najwyższe szczyty Tatr Wysokich, są jednocześnie najwyższymi wierzchołkami całych Tatr.
Około 60 szczytów tatrzańskich osiąga wysokość wyższą niż 2400 m n.p.m., a tylko cztery z nich leżą w granicach Polski: Rysy 2499 m, Wielki Mięguszowiecki Szczyt 2438 m, Niżnie Rysy 2430 m oraz Czarny Mięguszowiecki Szczyt 2404 m. Rysy, a dokładnie ich północno-zachodni wierzchołek będący najwyższym punktem polskiej części Tatr Wysokich znajduje się w grzbiecie głównym
Tatr na granicy państwowej ze Słowacją. Najwyższym szczytem leżącym całkowicie po stronie Polskiej, jest Kozi Wierch 2291 m. Przebiega przez niego Orla Perć, najtrudniejszy i najbardziej wymagający szlak tatrzański.
Polska część Tatr Wysokich
Powierzchniowo o wiele mniejsza od Wysokich Tatrach Słowackich, nie ustępuje im wcale pod względem walorów krajobrazowych, a niektóre jej zakątki, jak np. kocioł Morskiego Oka uważane są za jedne najładniejszych w całym łańcuchu tatrzańskim.
Po polskiej stronie znajdują się znane wielkie doliny, do których należą: Dolina Suchej Wody Gąsienicowej, Dolina Waksmundzka, Dolina Roztoki wraz z Doliną Pięciu Stawów Polskich oraz Dolina Rybiego Potoku. Na terenie polskich Tatr Wysokich znajdują się cztery schroniska turystyczne.
Jedno z nich w Dolinie Pięciu Stawów Polskich oraz drugie „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej stanowią dogodną bazę wypadową na Orlą Perć. Natomiast schronisko położone nad Morskim Okiem jest świetnym punktem startowym dla chcących zdobyć Rysy. Czwarte schronisko w Starej Roztoce jest położone na uboczu, co niewątpliwie stanowi o jego atrakcyjności i klimacie.
Najwyższe szczyty całych Tatr
Najwyższym szczytem Tatr, a zarazem całych Karpat jest Gerlach 2655 m, znajduje się on w całości po słowackiej stronie. Do pozostałych najwyższych szczytów Tatr należą: Pośredni Gerlach 2654 m, Łomnica 2634 m, Zadni Gerlach 2637 m, Lodowy Szczyt 2627 m, Durny Szczyt 2623 m, Kopa Lodowa 2602 m.
Z dziewięciu wierzchołków o wysokości ponad 2600 m, aż pięć leży w graniach bocznych, biegnących na południe a tylko cztery w grani głównej. Podobnie pozostałe najważniejsze i najbardziej atrakcyjne szczyty tatrzańskie leżą w południowych odgałęzieniach np. Kieżmarski Szczyt 2558 m, Sławkowski Szczyt 2452 m, Kończysta 2535 m, Krywań 2494 m. Wszystkie wymienione szczyty znajdują się po stronie naszych południowych sąsiadów.
Fauna i flora Tatr Wysokich
W Tatrach Wysokich podobnie jak w pozostałych częściach Tatr występują charakterystyczne piętra roślinności. W miarę wznoszenia się terenu nad poziom morza zmieniają się warunki klimatyczne, gleba, a co za tym idzie również roślinność. Do najbardziej znanych kwiatków występujących w najwyższych piętrach można zaliczyć: sasankę alpejską, goryczkę kropkowaną, kuklik górski, skalnicę tatrzańską.
Podobnie jak roślinność najwyższe góry zamieszkują charakterystyczne zwierzęta, do najważniejszych należą: kozica, świstak i orzeł przedni.
Szlaki w Tatrach Wysokich prowadzące w wyższe partie na przełęcze i szczyty są trudne, powinni je przechodzić już doświadczeni turyści. Niejednokrotnie zabezpieczone są sztucznymi ułatwieniami w postaci klamer i łańcuchów. Pokonywanie szlaków wysokogórskich wymaga dobrej kondycji oraz odpowiedniego ekwipunku. Trudność oraz wysiłek w zdobyciu tych pięknych gór na pewno wynagrodzą niezapomniane widoków.
