Władysław zauważył chłopca w sklepie przy półkach z pieczywem. Stał nieruchomo, jakby nie chleb wybierał, ale kogoś wyczekiwał – kogoś, kto dawno odszedł i może nigdy nie wróci. Chudy, w wytartej kurtce z rozdartą kieszenią, buty zabłocone i zdarte, na głowie krzywo nasunięta czapka, policzki zaczerwienione od mrozu, a rękawiczki – jak stare, zniekształcone zabawki.
Miał wyraz twarzy, jaki rzadko spotyka się u dzieci. W tym spojrzeniu nie było prośby ani zagubienia – tylko ciche, wewnętrzne oczekiwanie. Wzrok dorosłego, który zbyt wcześnie zrozumiał, iż pomocy nie ma skąd czekać. Bezpośredni, badawczy, uparcie spokojny.
Władysław już przeszedł obok, sięgnął choćby po swój zwykły chleb, ale w końcu odwrócił się ponownie. Chłopiec wciąż tam stał, jakby przyklejony do podłogi, jakby wierzył, iż jeżeli tylko wytrzyma – coś się zmieni.
To spojrzenie było boleśnie znajome. Dawno temu, jakieś piętnaście lat wcześniej, w domu dziecka, gdzie Władysław prowadził warsztaty jako wolontariusz, był chłopiec z identycznym wzrokiem. Nie było tam słów, tylko niemy krzyk – „zauważ mnie”.
Po chwili znów go zobaczył przy kasie. Chłopiec stał w kolejce z dwoma landrynkami w dłoni. Bez koszyka. Kasjerka, sądząc po tonie, powiedziała coś o braku drobnych. Nie sprzeciwiał się, tylko po cichym oddaniu jednego cukierka na ladę wyciągnął pieniądze. Ruchy miał suche, precyzyjne – jak u dorosłego, przyzwyczajonego do rezygnowania z tego, na co go nie stać.
— Słuchaj — Władysław podszedł, starając się mówić cicho — może kupię ci coś. No, chleb, mleko, parówkę. Nie bój się, nie wtrącam się. Ot, tak. Może?
Chłopiec spojrzał na niego – otwarcie, spokojnie, bez strachu. ale z czujną dojrzałością, której dziecko nie powinno znać.
— Po co? — zapytał po prostu.
To nie było wyzwanie. Nie obrona. Tylko pytanie. Bez emocji. Jakby sprawdzał, czy w ogóle warto rozmawiać.
— Bo… mogę. Bo zasługujesz na więcej niż jedna landrynka.
— Tak po prostu – nie ma — odparł chłopiec. — Ludzie tak nie robią. Pan jest czyimś tatą?
— Byłem. Mam córkę. Dawno już nie jesteśmy razem, ona z matką w Krakowie. Pisuję do niej. Urodziny pamiętam. Ale wiem, iż to nie to. To najmniej z tego, czego potrzeba.
Chłopiec jakby skinął w duchu. Słyszał już coś takiego. Albo wiedział to na swój sposób.
— No dobrze. Kup mi ziemniaki. Gorące. I parówkę. Jedną. Bez musztardy. Ona… zbyt ostra.
Wyszli na ulicę. Mróz szczypał w nos, przystanek autobusowy wiał wiatrem. Władysław podał torbę, nie robiąc z tego wydarzenia.
— Gdzie mieszkasz?
— Niedaleko. Tylko nie chcę do domu. Mama śpi. Jest zmęczona. Może i jutro będzie spać. Lepiej tu. Na ławce. Tu ciszej. I ludzie nie patrzą w oczy.
Usiedli. Władysław w milczeniu obserwował, jak chłopiec jadł. Powoli, z godnością, jakby to była ważna rozmowa. Trzymał parówkę w dwóch dłoniach, odgryzał starannie. Nie łapczywie. W tym chłopcu było więcej cierpliwości niż w niejednym dorosłym.
— Jestem Miłosz. A pan?
— Władysław.
— A pan mógłby… no, tylko trochę… Pobawić się w tatę? Na godzinę. Nie na serio. Tylko żeby… było jak u innych.
Władysławowi ściśnęło się w gardle. Skinął głową. Powoli. Szczerze.
— Mogę.
— To niech pan mi powie, iż bez czapki nie wolno. Że katar do pasa. I spyta, jak w szkole.
— Ej, Miłosz, gdzie czapka? Mróz, a ty jak w sierpniu. Katar z nosa ciurkiem. I co tam z matematyki?
— Trójka. Ale zachowanie – celujące. Pomogłem babci przez ulicę. Upuściłem jej torbę, prawda. Ale potem pomogłem pozbierać. Powiedziała, iż liczy się chęć.
— Właśnie. Ale czapkę – włóż. Trzeba o siebie dbać. Masz tylko siebie.
Miłosz uśmiechnął się lekko. Zjadł resztę, otarł dłonie. Jak dorosły przed ważnym spotkaniem.
— Dziękuję, iż pan nie jest jak inni. Wszyscy albo litują się, albo radzą. A pan… był. I to… lepsze.
— jeżeli jutro tu wrócę – przyjdziesz?
— Nie wiem. Może mama się obudzi. A może nie. Może przyjdę. Pana zapamiętałem. Pan jest prawdziwy. Pan nie kłamie oczami.
Wstał. Nie pożegnał się – rzekł tylko „do widzenia”. I odszedł. Lewko, ale z tą wewnętrzną ciszą w kroku, jaką mają ci, którzy dawno zrozumieli – nikt za nimi nie pobiegnie.
Władysław pozostał. Po chwili wstał, wyrzucił pusty kubek. Długo patrzył w stronę, gdzie odszedł Miłosz. W środku było ciężko. Chciało się go zatrzymać. Ale wiedział – nie wolno burzyć murów, które dziecko samo wznosi, by przetrwać.
Następnego dnia wrócił. I kolejnego. I jeszcze. Siedział na tej samej ławce, trzymał gazetę lub kawę. Udawał, iż tylko odpoczywa. Czasami Miłosza nie było. I to bolało. ale gdy chłopiec jednak się pojawiał – w tej samej kurtce, z tym samym wzrokiem – Władysław czuł, jak coś w nim ożywa.
Pewnego dnia Miłosz podszedł z dwoma plastikowymi kubkami. Owiniętymi w serwetki. Jeden podał jemu:
— Dziś pan był tatą. Teraz ja będę synem. Nie ma pan nic przeciwko?
Władysław nie odpowiedział. Wziął tylko herbatę. I uśmiechnął się. Szczerze. Bez słów. Bo czasem… wystarczy być obok. Bez warunków. Bez obietnic. Po prostu być.
