Cerkwie na Podlasiu to jedna z większych atrakcji tego regionu. Na Podlasiu zobaczymy ok. 150 cerkwi. Niebieskie, zielone, brązowe i żółte drewniane prawosławne świątynie to architektoniczny skarb. Kolory cerkwi maja znaczenie, bo za każdą kryje się symbolika. Niebieskie cerkwie poświęcone są Archaniołowi Michałowi lub Matce Bożej. Zielone Duchowi Świętemu, brązowe męczennikom, zaś żółte Chrystusowi, apostołom lub biskupom. Piękna symbolika, ale odniosłam wrażenie, iż po remontach niektóre cerkwie przemalowywano na dowolny kolor. Nieumniejsza to jednak ich wyglądowi, prostocie na zewnątrz i bogatym wnętrzom. Wszystkie cerkwie, które tutaj prezentuję można zwiedzić w jeden dzień. Oto moja lista najlepszych cerkwi na Podlasiu.
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Puchłach
Niebieska Cerkiew Opieki Matki Bożej w Puchłach pochodzi z XVI wieku i leży na szlaku Krainy Otwartych Okiennic. W jej wnętrzu znajduje się Ikona Matki Boskiej Opiekuńczej. Powstanie cerkwi powiązane jest legendą z tym właśnie świętym obrazem. Według przekazu ikona objawiła się pewnemu starcowi, który cierpiał na obrzęk nóg. Ów starzec żarliwie modlił się do Matki Boskiej o zdrowie. Jego modły w końcu zostały wysłuchane, a opuchlizna zniknęła. Miejscowość zaś zyskała nazwę Puchły (od słowa w gwarze podlaskiej opuchli, co znaczy opuchlizna).
Legendy legendami, a ja było naprawdę? Najprawdopodobniej nazwa wywodzi się od nazwiska rodziny, która tutaj mieszkała. Cerkiew wielokrotnie ulegała zniszczeniu. Pierwszą uszkodził huragan w 1754 roku. Druga spłonęła w 1771 roku. Obecną cerkiew wzniesiono w latach 1913-1918 po zniszczeniach wojennych. Została ona również powiększona względem pierwotnej budowli. Uważana jest za jedną z najpiękniejszych cerkwi na Podlasiu i wcale mnie to nie dziwi.
Cerkiew św. Michała Archanioła w Trześciance
Zielona Cerkiew św. Michała Archanioła w Trześciance datuje się na XVIII wiek. Jednak już od XVI wieku w Trześciance znajdowała się świątynia prawosławna, nikt jednak nie wie nadal, gdzie dokładnie się znajdowała. Chyba nie ma historii bez legendy, a przynajmniej ja je przyciągam, ponieważ mam dla Ciebie kolejną, związaną z budową cerkwi, oto ona. Mieszkaniec Trześcianki zapragnął wybudować sobie dom, a iż potrzebował drewna to udał się do Żyda, który nim handlował. Mieszkaniec miał niesamowite szczęście, bo w trakcie budowy z belki zaczęły sypać się złote dukaty, które postanowił przeznaczyć na wzniesienie cerkwi.
Nie zdziwię Ciebie prawdopodobnie faktem, iż cerkiew ta w latach 30 XIX wieku spłonęła, a parafia została zlikwidowana, wszak wiele cerkwi ulegało pożarciu przez ogień. Dopiero w czasach Imperium Rosyjskiego w 1864 roku zdecydowano się na jej odbudowę, choć aż do 1895 roku pełniła jedynie funkcję ośrodka szkoleniowego. Kształcili się w niej przyszli nauczyciele, odbywały się kursy rzemiosła na złotnika, murarza, czy tkacza. W czasie II wojny światowej cerkiew ponownie stała się świątynią. W 2015 roku ukończono kompleksowy remont. Cerkiew, która wcześniej była brązowa, zyskała intensywnie zielony kolor i złocone kopuły. Znaleziono kamień z inskrypcją, która wskazuje, iż początek budowy cerkwi przypada na rok 1864. Wygląda zjawiskowo, choć nie każdy był zadowolony z efektów pracy. Oceń sam.
Cerkiew Podwyższenina Krzyża Pańskiego w Narwi
Kolejna świątynia w kolorze niebieskim, niedaleko szlaku Krainy Otwartych Okiennic to Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Narwi. Pierwsza cerkiew wybudowana została w 1529 roku. Świątynia silnie związana jest z kultem ikony św. Antoniego Pieczerskiego. To ona była powodem ufundowania cerkwi przez Iwana Wiśniowieckiego, który przeprawiając się przez rzekę Narew zobaczył flisaka modlącego się do obrazu św. Antoniego Pieczerskiego. Jako, iż Kniaź Wiśniowiecki był człowiekiem bogatym, zaproponował mężczyźnie, iż ufunduje kaplicę. Okazało się, iż kaplica zamieniła się w pokaźnych rozmiarów cerkiew. Ale danego słowa należało dotrzymać. Tyle z przekazu miejscowych. W ciągu wieków cerkiew niejednokrotnie była przebudowywana. Obecna świątynia pochodzi z 1885 roku. Została wybudowana od podstaw, zaś starą cerkiew zdecydowano się przenieść na pobliski cmentarz, w miejsce kaplicy i nadano jej wezwanie Kazańskiej Ikony Matki Bożej.
Cerkiew Przemienienia Pańskiego na Świętej Górze Grabarce
Powstanie Cerkwi Przemienienia Pańskiego na Świętej Górze Grabarce nierozerwalnie wiąże się z epidemią cholery w 1710 roku, która nawiedziła miejscowość Siemiatycze. Według legendy mieszkaniec wspomnianej wsi miał Boże objawienie, aby udać się na Górę Grabarkę. Dźwigając krzyż wraz z innymi nieszczęśnikami, dotarł na wzgórze. U jej podnóża znajduje się źródełko, z którego mieszkańcy pili wodę. Po tym wydarzeniu nikt więcej nie zachorował. Uznano, iż źródełko ma moc uzdrawiania, a wzgórze jest świętym miejscem i dla jej upamiętnienia wzniesiono unicką kaplicę. W 1789 roku w jej miejscu wybudowano cerkiew. W późniejszych latach cerkiew gruntownie wyremontowano i powiększono. W 1990 roku spłonęła, oczywiście została odbudowana. Jednak nie jest już drewniana, a murowana i pokryta w całości drewnem. Co roku w cerkwi odbywają są obchody święta Przemienienia Pańskiego. Licznie przybywają wierni z krzyżami, które wkopywane są w ziemię wokół cerkwi. Tak, jak to miało miejsce po raz pierwszy w 1710 roku.
Miasto drewnianych cerkwi
Bielsk Podlaski nie bez powodu nazywany jest miastem drewnianych cerkwi. Przechadzając się po mieście znajdziesz aż pięć cerkwi:
- Michała Archanioła, niebieska świątynia zlokalizowana w samym centrum miasta na ul. Mickiewicza 36. Postawiona w XVIII wieku.
- Zmartwychwstania Pańskiego, ul. Traugutta 3, wiek XIX.
- Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy, ul. Jagiellońska 6, wzniesiona w XVII wieku, co czyni ja najstarszą cerkwią w mieście.
- Zaśnięcia NMP, ul. Mickiewicza 179. Postawiona niedawno w latach 90 XX wieku.
- Opieki Matki Bożej, ul. Reymonta 6. To najmłodsza cerkiew, konsekrowana w 2010 roku.
Cerkiew Michała Archanioła
