Światowy Dzień Bawełny (World Cotton Day) został po raz pierwszy ogłoszony 7 października 2019 roku przez Światową Organizację Handlu (WTO). Inicjatywa ta zyskała również poparcie innych międzynarodowych instytucji, takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD) czy Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD).
Światowy Dzień Bawełny – 7 października
Wprowadzenie
7 października to data, która – choć nie zawsze zauważana w kalendarzach – nabiera coraz większego znaczenia w skali globalnej. Tego dnia obchodzony jest Światowy Dzień Bawełny (World Cotton Day), ustanowiony w 2019 roku przez Światową Organizację Handlu (WTO) przy współpracy z innymi agendami ONZ. Święto to powstało z inicjatywy państw afrykańskich, które chciały zwrócić uwagę świata na ogromne znaczenie bawełny jako surowca oraz na nierówności i trudności, z jakimi borykają się jej producenci, szczególnie w krajach rozwijających się.
Znaczenie bawełny w gospodarce światowej
Bawełna jest jednym z najważniejszych surowców rolnych i przemysłowych na świecie. Szacuje się, że:
-
75 krajów uprawia bawełnę w skali komercyjnej.
-
100 milionów gospodarstw domowych na całym świecie zależy ekonomicznie od jej produkcji.
-
Przemysł bawełniany generuje miliony miejsc pracy – nie tylko w rolnictwie, ale także w przemyśle tekstylnym, odzieżowym, handlu i usługach.
-
Bawełna stanowi podstawowy surowiec do produkcji tkanin, ale znajduje także zastosowanie w przemyśle medycznym, kosmetycznym, motoryzacyjnym czy spożywczym (olej z nasion bawełny).
Jedną z największych zalet bawełny jest jej naturalne pochodzenie, co czyni ją istotnym elementem w debacie na temat zrównoważonej mody i ekologii. W obliczu problemów związanych z syntetycznymi włóknami (takimi jak mikroplastik), rośnie zainteresowanie bawełną jako surowcem odnawialnym i biodegradowalnym.
Geneza Światowego Dnia Bawełny
W październiku 2019 roku, z inicjatywy tzw. Cotton-4 – czterech państw afrykańskich: Benin, Burkina Faso, Mali i Czad – Światowa Organizacja Handlu zorganizowała pierwszy World Cotton Day w Genewie. Te kraje, mimo iż należą do największych producentów bawełny w Afryce, czerpią stosunkowo niewielkie zyski z jej eksportu. Problemy te wynikają m.in. z:
-
subsydiowania rolnictwa w krajach rozwiniętych, co zaniża ceny rynkowe bawełny,
-
ograniczonego dostępu do rynków zagranicznych,
-
braku dostępu do technologii i inwestycji w lokalne przetwórstwo,
-
oraz zmian klimatycznych, które wpływają negatywnie na plony.
Kraje afrykańskie od lat apelują o sprawiedliwsze zasady handlu międzynarodowego, a Światowy Dzień Bawełny ma pełnić rolę platformy do nagłaśniania tych postulatów i promowania partnerstw na rzecz rozwoju.
Tematyka społeczna i kulturowa
Bawełna odgrywa nie tylko rolę gospodarczą, ale również społeczną i kulturową. W wielu krajach globalnego południa (szczególnie w Afryce i Azji) jest ona podstawą lokalnych tradycji tekstylnych. Tkactwo, barwienie i szycie odzieży z bawełny to nie tylko działalność produkcyjna, ale również element tożsamości kulturowej.
Współcześnie, ze względu na rosnące zainteresowanie slow fashion, odzieżą z drugiego obiegu i materiałami naturalnymi, bawełna zyskuje na nowo w oczach konsumentów. Jednak warto podkreślić, iż również w tym segmencie pojawiają się kontrowersje – np. dotyczące zużycia wody, warunków pracy w przemyśle tekstylnym i tzw. „greenwashingu” firm odzieżowych.
Powiązania z innymi obchodami 7 października
Interesującym aspektem jest to, iż 7 października przypada również Dzień Pokojowej Komunikacji, który promuje rozwiązywanie konfliktów drogą dialogu, empatii i współpracy. To bardzo dobrze współgra z ideą Światowego Dnia Bawełny, który także zwraca uwagę na potrzebę sprawiedliwego dialogu międzynarodowego w handlu i partnerstwie rozwojowym.
Tego samego dnia obchodzony jest również mniej formalny, ale popularny w mediach Dzień Frappe – święto promujące ten chłodny kawowy napój. Choć z pozoru niezwiązane z bawełną, oba święta mają wspólny mianownik – rolnictwo i surowce pochodzenia naturalnego. Zarówno kawa, jak i bawełna to produkty globalne, uzależnione od warunków klimatycznych i społecznych, a ich uprawa często odbywa się w tych samych krajach rozwijających się. Z punktu widzenia globalizacji i odpowiedzialnej konsumpcji, święta te mogą być okazją do refleksji nad tym, jak nasze codzienne wybory konsumenckie wpływają na świat.
Wyzwania na przyszłość
Bawełna, mimo swoich zalet, nie jest surowcem wolnym od kontrowersji:
-
Produkcja bawełny konwencjonalnej jest zasobożerna, szczególnie pod względem zużycia wody i pestycydów.
-
Niektóre regiony (np. Uzbekistan czy Turkmenistan) były krytykowane za wykorzystywanie pracy przymusowej przy zbiorach.
-
W krajach takich jak Indie czy Pakistan rolnicy zmagają się z zadłużeniem i uzależnieniem od międzynarodowych koncernów biotechnologicznych (np. dostawców nasion GMO).
W odpowiedzi na te problemy rośnie znaczenie:
-
bawełny organicznej,
-
sprawiedliwego handlu (Fair Trade),
-
certyfikacji produkcji (np. GOTS – Global Organic Textile Standard),
-
oraz lokalnego przetwórstwa i wspierania kooperatyw.
Podsumowanie
Światowy Dzień Bawełny nie jest jedynie świętem branżowym – to wydarzenie o głębokim znaczeniu społecznym, gospodarczym i ekologicznym. Bawełna jako surowiec stanowi pomost między światem globalnej mody a problemami rolników w najbiedniejszych krajach. 7 października to dobra okazja, aby spojrzeć na zwykłą koszulkę nie tylko jako na produkt, ale jako rezultat złożonych procesów ekonomicznych i społecznych, w których każdy z nas – jako konsument – odgrywa istotną rolę.
Lesko.info
