Storczyki – uprawa i pielęgnacja storczyków – poradnik

plndesign.pl 6 miesięcy temu

Storczyki, znane również jako orchidee, są roślinami o bardzo egzotycznych i pięknych kwiatach. Ze względu na nie, a także stosunkowo łatwą uprawę, zdobyły one wielką popularność w naszych mieszkaniach. Często wręczane są jako elegancki prezent, który pasuje zarówno do urządzonych tradycyjnie wnętrz, jak i nowoczesnego designu.

Dziesiątki tysięcy gatunków

Orchidee kojarzą się większości z nas jedynie z dostępnymi w kwiaciarniach, egzotycznymi roślinami o pięknych kwiatach. Tymczasem storczykowate (Orchidaceae Juss.) to jedna z największych rodzin roślin na świecie, do której należy ponad dwadzieścia tysięcy gatunków, a szacuje się, iż drugie tyle pozostaje wciąż nieodkrytych. Storczyki żyją na wszystkich (oprócz Antarktydy) kontynentach, również w naszym kraju możemy spotkać około pięćdziesięciu ich gatunków. Od początku XIX wieku rośliny te stały się również bardzo poszukiwane i popularne w sztucznych hodowlach. Ogrodnicy od tego czasu stworzyli ponad sto tysięcy nowych krzyżówek o niezwykłych kształtach i kolorach kwiatów.

Głównym odbiorcom storczyków jest oczywiście rynek roślin ozdobnych. Kwiaty te zyskały popularność na całym świecie, a roczne obroty nimi sięgają setek milionów dolarów i wciąż rosną. Niektóre gatunki wykorzystywane są do celów kulinarnych – spożywają je głównie mieszkańcy Turcji, Afryki i Australii. Również popularna przyprawa – wanilia – produkowana jest z rośliny należącej do storczyków.

Biologia i wygląd storczyków

Storczyki są roślinami wieloletnimi, rosnącymi głównie w ciepłym, podzwrotnikowym klimacie. Większość z nich jest epifitami, czyli organizmami rosnącymi na innych organizmach, ale nie pasożytującymi na nich. W przeciwieństwie do nich gatunki rosnące w Polsce w dużej części rosną w podłożu. Storczyki epifityczne wyrastają na korze drzew, zasiedlając półcieniste piętra lasów. Prowadzą fotosyntezę, a wodę pobierają głównie w postaci pary wodnej z atmosfery dzięki specjalnie przystosowanych korzeni powietrznych.

Wygląd storczyków jest bardzo zróżnicowany. Rośliny epifityczne, najbardziej popularne w hodowli domowej, składają się zwykle z pojedynczego pędu, nieraz znacznie zredukowanego. Z niego wyrastają szerokie, mięsiste liście. Tempo ich wzrostu jest bardzo wolne, przeważnie w ciągu roku pojawiają się jedynie dwie nowe blaszki liściowe. Z pędu wyrastają korzenie przybyszowe, z których część jest korzeniami powietrznymi pobierającymi wodę z powietrza.

Drugi rodzaj korzeni służy roślinie do ścisłego przytwierdzenia się do powierzchni drzewa, na którym rośnie. Największym atutem storczyków są jednak ich bajeczne kwiaty. Wyrastają one na szczycie pędu i mają niezwykle zróżnicowany wygląd i kolorystykę. Zapyla je wiele rodzajów owadów, a także nietoperze, ptaki, a choćby płazy. Część storczyków wypracowała bardzo interesujące strategie wabienia zapylaczy, wytwarzając kwiaty przypominające wyglądem grzybnię, padlinę czy samice owadów oraz emitując substancje chemiczne zbliżone do owadzich feromonów.

Piękno kwitnących storczyków znajduje uznanie nie tylko w oczach hodowców. Kwiat różnych gatunków orchidei jest narodowym symbolem kilku państw świata – Kolumbii, Wenezueli oraz Singapuru.

Odmiany storczyków dostępne w sklepach

W handlu znajduje się kilkaset krzyżówek orchidei o różnych kształtach i kolorach kwiatów, należących do kilku głównych odmian. Najbardziej popularne wywodzą się z rodzaju Falenopsis (Phalaenopsis) rosnącego w Azji Południowo-Wschodniej. Są one epifitami, które najlepiej rosną w półcieniu i nie wymagają częstego podlewania, ponieważ pobierają wodę z atmosfery. Ich cechą charakterystyczną są również bardzo duże kwiaty. Coraz popularniejsze stają się rośliny z rodzaju Pafiopedilum (Paphiopedilum), zwane po polsku sabotkami, ze względu na nietypowy kształt kwiatów. One również pochodzą z Azji, w większości nie są jednak nadrzewne, a rosną na powierzchni gruntu.

Z tego powodu wymagają częstszego podlewania oraz nawożenia. Podobne wymagania i tryb życia mają storczyki z gatunku Ludisia, które charakteryzują się niewielkimi kwiatami i liśćmi o bardzo ciekawej fakturze. Dość łatwe w uprawie są przedstawiciele rodzaju Cymbidium tworzące duże i niekiedy pachnące kwiaty. Wiele ich gatunków rośnie w środowisku wilgotnym i wymaga częstego dostarczania wody. Wreszcie na koniec tego krótkiego przeglądu warto wspomnieć o nietypowym rodzaju Vanda. Ten epifit o pięknych kwiatach i symetrycznych liściach, uprawiany jest często bez podłoża, zawieszony w pojemniku albo umieszczony w szklanej donicy. Jedyną wadą tej efektownej rośliny jest jej stosunkowo wysoka cena.

Uprawa storczyków w domu

Orchidee w związku ze swoją specyficzną biologią i trybem życia wymagają nieco odmiennego podejścia w hodowli. Uprawa storczyka nie jest jednak trudna i poradzi sobie z nią każdy, choćby początkujący miłośnik egzotycznych roślin.

Właściwe podłoże i pojemnik

Tym, co stanowi największą różnicę pomiędzy uprawą orchidei, a innych roślin doniczkowych jest podłoże, a czasem choćby jego brak. W naturze storczyki w większości przypadków porastają inne drzewa. W hodowli potrzebują więc minimalnej ilości podłoża o bardzo grubej konsystencji. W jego skład wchodzą fragmenty kory, węgiel drzewny, keramzyt, kawałki łupiny orzecha kokosowego i mchy. Substrat musi być bardzo przewiewny i przepuszczalny, powinien również przez jakiś czas zatrzymywać wilgoć. Storczyki przysypujemy nim lekko, nie ubijamy, roślina ma być jedynie zamocowana w podłożu i nie wypadać z niego.

Równie istotny w uprawie storczyków jest pojemnik. Powinien on mieć kilka otworów odpływowych, żeby móc gwałtownie usunąć nadmiar wody. Co więcej, często spotykanym rozwiązaniem jest przezroczysta doniczka. Ma to duże znaczenie, ponieważ korzenie potrzebują dopływu światła, a poza tym łatwiej jest kontrolować ich stan. Dla orchidei bardzo niekorzystny jest zbyt wysoki poziom wilgoci – gwałtownie zaczynają gnić im korzenie. Szybkie zdiagnozowanie tego problemu pozwoli na uratowanie rośliny. Warto jeszcze dodać, iż storczyki lubią miejsca ciepłe i dobrze oświetlone. Nie tolerują spadków temperatury, jej optymalna wartość powinna przekraczać 22°C. Nie powinny też być narażone na bezpośrednie światło słoneczne – najlepiej czują się w miejscach jasnych, oświetlonych światłem rozproszonym.

Podlewanie i nawożenie epifitów

Storczyki z grupy epifitów mają bardzo wysoką tolerancję na brak wody. dzięki korzeni powietrznych pobierają ją cały czas z powietrza. Dlatego bardzo ważna jest jego odpowiednia, wysoka wilgotność. Rośliny podlewa się rzadko, co dwa tygodnie lub rzadziej. Substrat musi być przy tym całkowicie przeschnięty. Najkorzystniej jest przelać wodą pojemnik z orchideą umieszczony na przykład w misce czy zlewie. Ważne jest odsączenie z niego wody po kilku minutach. Woda używana do podlewania powinna być miękka, pochodzić z deszczówki, albo z filtra. Nie może też być zimna ani gorąca – najlepsza jest temperatura pokojowa. Bardzo ważne jest sprawdzenie, czy woda nie zgromadziła się w zagłębieniach liści.

Jeżeli tak – należy ją natychmiast usunąć, ponieważ może doprowadzić do szybkiego gnicia tkanki. Storczyki rosnące w ubogich w składniki odżywcze substratach na bazie kory nie mają wielkich wymagań dotyczących nawożenia. Co jakiś czas można zastosować specjalne mieszanki przeznaczone do wzmacniania tych roślin, jednak i bez nich dają one sobie doskonale radę.

Jak pielęgnować storczyki?

Pielęgnacja storczyków nie jest zajęciem złożonym, wystarczy tylko obserwować ich rozwój i reagować w odpowiedniej chwili na problemy. Co jakiś czas najstarsze liście storczyków żółkną i usychają. Jest to całkowicie naturalny proces niewiążący się z żadnym zagrożeniem. Uschnięte liście należy usunąć, podobnie jak stare korzenie powietrzne oraz zaschnięte pędy kwiatowe po przekwitnięciu. Ponieważ na szerokich liściach rośliny gwałtownie zbiera się kurz i zanieczyszczenia, należy od czasu do czasu przetrzeć je wilgotną szmatką.

Czy orchidee należy przesadzać? Tak, niekiedy jest konieczne. Robimy to wtedy, gdy roślina za bardzo się rozrosła, a korzenie nie mieszczą się w pojemniku. Kolejną przyczyną może być chęć wymiana podłoża na bardziej świeże i estetyczne. Wreszcie niekiedy stan samej rośliny pogarsza się – przestaje ona rosnąć i kwitnąć. W takim przypadku wymiana podłoża i powiększenie przestrzeni życiowej może pomóc jej w rozwoju i zaowocuje pięknymi kwiatami.

Problemy podczas uprawy storczyków

Uprawa storczyków w domu nie jest przesadnie złożona i przynosi dużo satysfakcji. Czasem zdarzają się jednak sytuacje kryzysowe – rośliny schną, na liściach pojawiają się plamy, a orchidea nie chce zakwitnąć. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być kilka. Jedną z nich są nieprawidłowe warunki hodowli. Zbyt częste podlewanie może doprowadzić do gnicia korzeni rośliny i jej obumarcia. Z kolei niedostatki wody powodują schnięcie liści. Jest to jednak rzadki objaw, ponieważ orchidee są bardzo odporne na przesuszanie. Wystawienie na bezpośrednie promienie słoneczne skutkuje powstaniem oparzeń na liściach w postaci białych plam z czarną obwódką. Podobne objawy występują po przemarznięciu w czasie zimowych spadków temperatury. Storczyki są bardzo wrażliwe na niedostatek światła oraz używane w domu substancje chemiczne (lakiery, kadzidełka), które mogą powodować problemy z kwitnieniem i wczesne zamieranie pąków. Większość z powyższych problemów można łatwo rozwiązać dzięki odpowiedniej pielęgnacji rośliny.

Kolejna grupa zagrożeń wiąże się z występowaniem chorób wywoływanych przez wirusy, grzyby i bakterie. Do tych pierwszych należy wirusowa mozaika tytoniowa powodująca powstanie plamistego wzoru na liściach. Niestety, nie ma na nią lekarstwa i zarażoną roślinę trzeba jak najszybciej zniszczyć. Do chorób grzybowych należy szara pleśń (plamy na płatkach kwiatów), zgorzel (marszczenie liści) oraz fuzarioza (żółknięcie młodych liści). Można próbować je leczyć mechanicznie, usuwając zarażone części rośliny i stosując opryski środkami grzybobójczymi. Większość z nich wywołuje nadmierna wilgoć, należy więc zmniejszyć częstotliwość podlewania. Wreszcie bakterie są przyczyną mokrej zgnilizny storczyków. Zarażone miejsca stają się mokre i śliskie, a do tego wydzielają przykrą woń. Można próbować usunąć zarażone części, jednak jedynym pewnym rozwiązaniem jest zniszczenie zarażonej orchidei.

Zobacz również: